Wielkość i budowa mózgu kobiet i mężczyzn Renata Ziemińska

Mobius o niedorozwoju umysłowym kobiety Mobius P. J., Rosen K. (1937), O umysłowym i moralnym niedorozwoju kobiety, przeł. A. Drowicz. Kraków: Gebethner i Wolff. Mobius, neurolog z Lipska, w XIX wieku przeprowadził badania porównawcze wielkości głowy mężczyzn i kobiet, opierając się na danych od kapelusznika. Mężczyzna musi mieć obwód głowy co najmniej 53, a kobiecie wystarczy 51cm. Grabowska: „wielkość mózgu kobiet i mężczyzn jest proporcjonalna do wielkości ciała, a dwie płcie nie różnią się pod względem ogólnych możliwości intelektualnych” (Grabowska 2004, s.180)

Jak mniejszy mózg może być równie skuteczny? Sandra Witelson i in. 1995: planum temporale w obszarze skroniowym (kontrola procesów językowych), gęstość neuronów u kobiet jest przeciętnie o 11% większa niż u mężczyzn R. Gur i in. 1999: inna proporcja substancji szarej i białej. „U kobiet, w porównaniu z mężczyznami, w ogólnej masie mózgu większą część zajmuje substancja szara; u mężczyzn zaś, stosunkowo większy procent niż u kobiet zajmuje substancja biała” (Grabowska 2004, s.180) Substancja szara to ciała komórek i dendryty, a substancja biała to zmielinizowane aksony. U kobiet większe upakowanie neuronów. „u mężczyzn wykazano asymetryczny rozkład substancji szarej w dwóch półkulach (jest jej więcej w lewej niż w prawej)”?

Badania uszkodzeń mózgu w Instytucie Nenckiego Uszkodzenie mózgu powoduje zwiększenie siły iluzji Mullera-Lyera. U mężczyzn dotyczy to uszkodzeń prawostronnych, a u kobiet dotyczy to uszkodzeń i prawostronnych i lewostronnych. Stąd się wnosi, że funkcje wzrokowo-przestrzenne są u mężczyzn zlateralizowane prawostronnie, a u kobiet bilateralne.

Czy słowa się rymują? Sally Shaywitz i in. 1995: inny wzorzec pobudzenia u mężczyzn niż u kobiet U mężczyzn wzrost przepływu krwi w korze czołowej lewej półkuli w obszarze związanym z mową U kobiet wzrost przepływu krwi w podobnym regionie ale w obu półkulach, a zatem obie półkule ścisłej współpracują

Czas transmisji Nowicka, Fersten 2001: u kobiet czas transmisji informacji językowej z jednej półkuli do drugiej jest ogólnie szybszy i niezależny od kierunku U mężczyzn czas krótszy z prawej do lewej, a dłuższy z lewej do prawej. Lewa półkula specjalizuje się w procesach językowych, a u mężczyzn specjalizacja jest wyraźniejsza.

Waga i rozmiar mózgu – Kimura 2006 Najbardziej widoczna różnica polega na tym, że przeciętnie mózgi męskie co do wagi i rozmiaru są 10-15% większe. S.135 Mózgi dużych kobiet są proporcjonalnie mniejsze w stosunku do masy ciała niż mózgi kobiet drobnych Ankney- wśród kobiet i mężczyzn o tej samej masie ciała mózgi męskie są 100 gramów cięższe.

Wielkość mózgu – Grabowska 2014 przeciętnie mózgi męskie ok. 10% większe i jest to proporcjonalne do masy ciała Swaab: różnica jest zauważalna już od 2 roku życia kobiety mają proporcjonalnie więcej substancji szarej (ciała komórek nerwowych i dendryty), zaś mężczyźni więcej substancji białej (aksony) i płynu mózgowo-rdzeniowego. więcej tkanki nerwowej jest u kobiet zaangażowanej w procesy przetwarzania informacji w stosunku do tkanki zaangażowanej w przekazywanie informacji

Kora mózgowa Kora mózgowa (składająca się z substancji szarej) jest u kobiet grubsza i wykazuje większą liczbę i poziom komplikacji zakrętów. Neurony są w niej gęściej upakowane. Jest to mechanizm kompensacyjny, umożliwiający zmieszczenie w tej samej objętości większej ilości szarej substancji (Grabowska 2014, s. 3).

Spoidło wielkie i przednie części spoidła wielkiego, tj. ciała modzelowatego, stanowiącego główną wiązkę włókien łączącą dwie strony mózgu, u kobiet są większe. spoidło przednie łączące obie strony układu węchowego jest większe u kobiet o 10-12%. Kimura 142 Allen w 1992 wskazywała różnice 18% w badaniach post mortem, a spoidło mężczyzn homoseksualnych 34% większe niż u mężczyzn heteroseksualnych. Spoidło przednie poprzez związek ze zmysłem powonienia może mieć związek z zachowaniami seksualnymi. Nie ma takich związków spoidło wielkie.

Spoidło wielkie i przednie Według Grabowskiej tylko niektóre części spoidła wielkiego są większe u kobiet, istmus i splenium (Witelson 1989). U kobiet splenium jest balonowate, a u mężczyzn sierpowate. Spoidło przednie jest większe u kobiet (Allen, Gorski 1992)

Podwzgórze Podwzgórze reguluje zachowania reprodukcyjne (także sen, jedzenie) i niektóre jądra podwzgórza są większe u mężczyzn niż u kobiet. Pole przedwzrokowe AH/POA ma wiele receptorów androgenów i estrogenów. Są tutaj cztery okolice nazwane (Allen) jądrami śródmiąższowymi podwzgórza przedniego INAH1-4 (Bancroft 2011, s.64). W jednym z badań INAH3 było 2,8 razy większe, a INAH2 dwa razy większe (Swaab i Garcia-Falgueras, 2009, s. 6). Nie są znane funkcje tych jąder. U kobiet transseksualnych (genetycznie XY) INAH 3 miało rozmiar kobiecy i kobiecą ilość neuronów (Swaab 2009, s.6). Jądro łożyskowe prążka krańcowego BST jest mniejsze u kobiet i transpłciowych mężczyzn (Zhou i in. 1995)

Mózgi homoseksualnych mężczyzn U homoseksualnych mężczyzn odkryto powiększone spoidło wielkie i spoidło przednie między półkulami, co jest typowe dla kobiet (Pietras i Wronka, 2012, s.154). Wykazano również podobny profil poznawczy (np. lepsze wyniki w zadaniach wymagających fluencji słownej i precyzyjnych ruchów rąk a gorsze w orientacji przestrzennej). Stwierdzono mniejszy rozmiar jądra podwzgórza INAH3 u mężczyzn homoseksualnych niż u heteroseksualnych (Pietras i Wronka, 2012, s. 160; Kimura, 2006, s. 138).

Badania na zwierzętach „Wczesne manipulowanie hormonami u szczurów może prowadzić do zmiany ich preferencji przy wyborze partnerów seksualnych. Zwiększa to prawdopodobieństwo występowania podobnego mechanizmu u ludzi” (Kimura 2006, s.35). Te wczesne ekspozycje prowadzą do wytworzenia struktur mózgowych, które nie podlegają zmianie. Uszkodzenia pola przedwzrokowego u szczurów powodowało zaburzenia zachowani seksualnych, np. samce zachowywały się jak samice.

Mózgi osób transpłciowych Tożsamość płciowa jest zaprogramowana w strukturach mózgowych w czasie życia płodowego w drugiej połowie ciąży. Te struktury dotyczą ról płciowych, poczucia tożsamości, wzorca zdolności poznawczych, zachowań agresywnych czy organizacji języka. Proces formowania genitaliów jest wcześniejszy (pierwsze dwa miesiące) i może podlegać innemu oddziaływaniu. W przypadku noworodków interpłciowych poziom maskulinizacji genitaliów może nie zgadzać się z poziomem maskulinizacji mózgu.

Mózgi osób transpłciowych2 Różnice dotyczą BSTc i INAH3 w podwzgórzu U mężczyzn BSTc jest dwa razy większa niż u kobiet. INAH3 jest 1,9 razy większe i zawiera 2,3 razy więcej neuronów Swaab: u transobiet XY kobiece BSTc i INAH3. Jeden trans mężczyzna XX został zbadany i miał męskie BSTc i INAH3 Rozmiar i ilość neuronów w tych jądrach podwzgórza może odpowiadać za tożsamość płciową (Swaab 2009, s. 9). Jest to niezależne od genitaliów. Nie można jednak wcześnie wykrywać tych rozmiarów, ponieważ ujawniają się we wczesnej adolescencji.

Mózgi osób transpłciowych3 Źródłem transpłciowości wydaje się być oddziaływanie testosteronu na rozwijający się mózg. Mogą to być też kwestie genetyczne, ale nie są one najważniejsze skoro: Osoby cierpiące na syndrom niewrażliwości na androgeny, mając męską płeć genetyczną (XY), będące fenotypowo kobietami, nie mają problemów z tożsamością płciową.