WPROWADZENIE 1. WSKAŹNIKI WYPADKOWE W POLSCE Na drogach Polski rokrocznie notowanych jest kilkadziesiąt tysięcy wypadków drogowych. W wypadkach drogowych co roku śmierć ponosi kilka tysięcy osób, zaś kilkadziesiąt tysięcy trafia do szpitali z mniej lub bardziej poważnymi obrażeniami ciała. W wielu publikacjach naukowych [autorzy starają się dokonywać różnych analiz dotyczących stanu bezpieczeństwa na drogach. W ten sposób próbuje się znaleźć przyczynę stosunkowo niskiego poziomu bezpieczeństwa na polskich drogach, jak również znaleźć sposób na to, by polskie drogi stały się bezpieczniejsze i w perspektywie pewnego okresu czasu osiągnęły europejski standard w tym zakresie. Liczba pojazdów silnikowych w Polsce w ciągu ostatniej dekady wzrosła z około 14 mln sztuk do ponad 23 mln, czyli o ponad 65% w stosunku do roku W tym samym czasie liczba samochodów osobowych wzrosła z niespełna 9 do ponad 17 mln. Liczby te mogą dawać pewne wyobrażenie na temat rozwoju motoryzacji jaki ma miejsce w Polsce. W roku 2010 na 1000 mieszkańców, przypadało 450 pojazdów. Zbliżyło to Polskę do średnich wartości w Europie. Wraz ze wzrostem liczby samochodów na polskich drogach występowała zmiana zaistniałych zdarzeń drogowych i ich skutków. Liczba wypadków drogowych zanotowana w roku 2010 zmalała w stosunku do roku 2000 o 48%, liczba osób zabitych spadła aż o 61%, zaś liczba osób rannych o 46%. Liczba ofiar, które ponoszą śmierć w wypadkach drogowych lokuje Polskę na 1 miejscu w UE, a wskaźnik liczby zabitych przypadających na 100 wypadków jest w Polsce jednym z najwyższych w Europie. W roku 2010 wynosił niewiele ponad 10 (Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, Austria, Szwecja poniżej 2). W Niemczech, gdzie notowana liczba wypadków przekracza ponad 5 kilkakrotnie liczbę wypadków w Polsce, liczba zabitych osób oscyluje na poziomie 4-4,5 tys. czyli o kilkanaście procent wyższa niż w Polsce Śmiertelność w wypadkach drogowych w Polsce jest kilkakrotnie większa niż w innych krajach UE. Pewne spostrzeżenia dotyczące wypadków drogowych w Polsce można wysnuć analizując ich występowanie w poszczególnych województwach W Polsce w okresie ostatnich 10 lat najwięcej wypadków miało miejsce na drogach 5 województw: łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, śląskiego i wielkopolskiego. Swoim obszarem obejmują one ponad 35% powierzchni Polski a zamieszkuje na ich terenie blisko 55% polskich obywateli. Na drogach tych województw notowane jest w sumie ponad 50% wszystkich wypadków w Polsce. W odróżnieniu jednak do liczby wypadków drogowych okazuje się, że udziały tych wypadków w całej ich liczbie zmieniają się już nieznacznie (pozostają prawie niezmienione). W wypadkach na polskich drogach ginie corocznie kilka tysięcy osób. Pod względem liczby najtragiczniejszych w skutkach wypadków niechlubne pierwsze miejsce zajmuje województwo mazowieckie (wraz z Warszawą). Warto zwrócić jednak uwagę na fakt znaczącego zmniejszenia się tej liczby we wszystkich województwach w latach Być może jest to trwała tendencja, ale o tym będzie można się przekonać dopiero za kilka lat. Analizując udział osób zabitych w wypadkach można stwierdzić, że województwo mazowieckie notowało w latach udział około 15-17%. Inne województwa takie jak: łódzkie, śląskie czy też wielkopolskie notowały znacznie niższe wyniki a ich udział wynosi %. Udział liczby osób zabitych w wypadkach drogowych (podobnie jak i samych wypadków) na przełomie 10 rozpatrywanych lat nie zmienia się znacząco 2. CIĘŻKOŚĆ WYPADKÓW Analizując powyższy wykres można zauważyć, że pod względem liczby osób zabitych w wypadkach w stosunku do liczby wypadków wcześniej wymieniane województwa (które liczbowo miały najwyższe wartości), osiągają stosunkowo „niezłe” wyniki. W przypadku województw. lubuskiego, podlaskiego wypadki na ich obszarze niosły za sobą znacznie większe ryzyko śmierci. Średnia wartość zabitych na 100 wypadków w Polsce wynosi niewiele ponad 10 i tylko kilka z województw: łódzkie, małopolskie, pomorskie i śląskie posiada wartości wskaźnika poniżej tej średniej. Dokonano również analizy dotyczącej osób rannych na 100 wypadków. Województwa osiągają w miarę zbliżone rezultaty, a wartość wskaźnika sytuuje Polskę w „środku” państw europejskich. Stosunkowo największe wartości uzyskuje województwo dolnośląskie i lubuskie, najmniejsze łódzkie i kujawsko - pomorskie. Analizując dane dotyczące dróg można zauważyć, że długość takich dróg w większości województw rośnie, choć są też województwa, gdzie takowych na koniec 2009 roku nie było wcale (województwa: podkarpackie, podlaskie). Rozmieszczenie tych dróg jest również niejednakowe. Najwięcej dróg ekspresowych i autostrad znajduje się w województwach wielkopolskim, śląskim i dolnośląskim. Warto zauważyć również, że liczba tych dróg od roku 2005 wzrosła z 785 km do ponad 1370km Analizując liczbę wypadków na polskich drogach powinno się brać pod uwagę bardzo ważny aspekt związany z infrastrukturą drogową - jakość i rodzaj dróg Analizując procentowy udział wypadków, do których doszło na poszczególnych rodzajach dróg można stwierdzić, że od kilku lat w tym zakresie pomimo prowadzonych inwestycji drogowych i ciągle oddawanych do eksploatacji nowych dróg stosunkowo niewiele się zmienia. Na drogach dwukierunkowych jednojezdniowych i na drogach o dwóch jezdniach jednokierunkowych wypadki zdarzają się najczęściej, w sumie ponad 95% wszystkich wypadków. Na innych drogach jest ich znacznie mniej: autostrady i drogi ekspresowe w sumie ok. 1%, drogi jednokierunkowe ok. 3%. PODSUMOWANIE Polskie drogi od wielu lat są jednymi z najniebezpieczniejszych dróg w Europie. Zaległości odziedziczone po poprzednim systemie powodują, że polskie drogi są niewydolne transportowo. W Polsce dominującymi drogami są drogi dwukierunkowe jednojezdniowe i na nich najczęściej dochodzi do wypadków. Na podstawie prezentowanych danych wypadkowych nie można jeszcze zauważyć znaczącego wpływu różnych przedsięwzięć infrastrukturalnych na bezpieczeństwo ruchu drogowego, bowiem drogi ekspresowe i autostrady stanowią w Polsce jedynie około 0,6% wszystkich dróg o nawierzchni ulepszonej. W wielu województwach nie są realizowane żadne inwestycje w drogi ekspresowe nie mówiąc już o autostradach, a te jak udowodniono w referacie są to najbardziej bezpieczne drogi. Innym problemem jest dostępność korzystania z tych dróg i ich rozmieszczenie. W aspekcie prezentowanych danych można przyjąć z zadowoleniem, że liczba wypadków i poszkodowanych mimo to maleje. Czy jednak tendencja ta jest stała będzie można ocenić w dłuższym odstępie czasu. TYTUŁ REFERATU KONFERENCYJNEGO BARDZO DŁUGI TITLE OF PAPER VERY VERY VERY VERY LONG Nazwiska i Imiona Autorów (Autors Names and Surnames) Instytucja (Affiliation)