Nowe zagrożenie – DOPALACZE przewodnik dla rodziców

Co to są dopalacze? Dopalacze („legalne narkotyki”, „nowe narkotyki”, „smart drugs”) to produkty o zróżnicowanym składzie, które łączy jedna wspólna cecha: zawierają substancje psychoaktywne działające na układ nerwowy.

Dopalacze dzielimy na: naturalne – tzw. spice, czyli susze i kadzidełka, syntetyczne – tzw. party pills, które są mieszankami różnych związków działających psychoaktywnie, syntetyczne – zawierające tylko jedną substancję psychoaktywną.

Dopalacze mają działanie: pobudzające (stymulujące), halucynogenne, relaksujące, psychodeliczne.

Dopalacze występują w postaci: suszu roślinnego, proszku, tabletek, kapsułek, cieczy, mieszanek do palenia.

Używanie dopalaczy wiąże się z ryzykiem zdrowotnym, w tym z uzależnieniem. Zagrożenie jest szczególnie wysokie w przypadku młodych ludzi, których organizmy są wyjątkowo podatne na wszelkie szkody zdrowotne. Dopalacze mogą być wstępem do zażywania narkotyków.

Dopalacze występują pod różnymi nazwami, np.: Gumijagody, Chupa chupsy, Exclusive, Funky, Hard core, Władziu, Coco-euphoric, Wizjoner, Gwiazdka, Zwariowany Rumcajs, Cherry Kokolino … i wiele, wiele innych.

Sprzedaż odbywa się za pośrednictwem: Internetu, sklepów („smart shopy”, „sklepy kolekcjonerskie”), dealerów. Grupą docelową jest młodzież w wieku od 13. roku życia, która najczęściej i najchętniej eksperymentuje z nowymi środkami psychoaktywnymi.

Handel głównie prowadzony jest w Internecie. Produkty są atrakcyjne wizualnie, kolorowe i wyglądają często jak cukierki. Występują pod nazwami: „produkty kolekcjonerskie”, „sole kąpielowe”, „pożywka dla roślin”, „nawóz roślinny”, „kadzidełka”, „do badań botanicznych”, „chemikalia do badań”. Sprzedawcy przedstawiają je jako naturalną alternatywę dla narkotyków.

Dopalacze są przede wszystkim niebezpieczne dlatego, bo są to środki o nieznanym do końca działaniu. Nie sposób też określić zarówno krótkotrwałych, jaki długotrwałych efektów ich używania na organizm.

Objawy po zażyciu dopalaczy: Słaba koncentracja uwagi Przypływ energii, pobudzenie psychoruchowe Polepszenie nastroju, euforia lub apatia Nudności, wymioty Nienaturalna senność lub bezsenność Zawroty lub silne bóle głowy Rozdrażnienie Halucynacje wzrokowo-słuchowe, nadwrażliwość na bodźce Utrata apetytu Kłopoty z oddychaniem Duże wahania ciśnienia krwi Zaburzenia równowagi Przekrwione i wysuszone śluzówki Brak reakcji źrenic na światło Drżenie rąk

Efekty uboczne: Podwyższone ciśnienie Przyspieszenie akcji serca Rozszerzenie źrenic Silne bóle głowy Bezsenność i niepokój Skurcze mięśni Psychoza Zapaść Problemy z trzymaniem moczu Biegunka Upośledzenie funkcji nerek

Sygnały, które mogą wskazywać, że dziecko bierze dopalacze: Zwolnione reakcje, spadek dobrego samopoczucia, stany depresyjne, trudności w koncentracji uwagi lub nadmierna ruchliwość, słowotok. Zmęczenie, ospałość, wzmożona senność lub nienaturalne rozbawienie, zaczerwienione oczy. Wycofanie się z kontaktów z rodziną, zamykanie się w swoim pokoju, izolowanie się od domowników. Zmiana grona znajomych. Niewytłumaczalne spóźnienia i późne powroty do domu, tajemnice, krótkie rozmowy telefoniczne, nagłe wyjścia.

Sygnały, które mogą wskazywać, że dziecko bierze dopalacze: Ataki złości, agresja, bunt, łamanie ustalonych zasad, samookaleczenia. Brak apetytu lub nadmierny apetyt, spadek wagi. Spadek zainteresowania ulubionymi zajęciami. Znikanie wartościowych rzeczy, kłamstwa, wyłudzanie pieniędzy na rzekomo drobne potrzeby. Posiadanie dziwnych akcesoriów (lufki, fajki wodne), saszetek z kolorową grafiką. Kłopoty w szkole: wagary, pogorszenie ocen, problemy z zachowaniem, konflikty z nauczycielami. Częste wietrzenie pokoju, używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza, nietypowy zapach włosów i ubrania.

Po dopalacze najczęściej sięgają osoby: które miały już kontakt z używkami, w wieku 13-25 lat, będące w szeroko rozumianym kryzysie emocjonalnym (kłopoty rodzinne, szkolne, trudności z akceptacją, zagubienie).

Dlaczego nastolatki sięgają po dopalacze? Ucieczka od problemów Nuda Poszukiwanie pobudzenia Ciekawość Chęć przystosowania się do grupy Poczucie pewności siebie w sytuacjach społecznych

Czynniki ryzyka Są to cechy zwiększające prawdopodobieństwo używania środków odurzających. Prawdopodobieństwo sięgnięcia po dopalacze jest tym większe, im więcej występuje czynników ryzyka, im bardziej są one szkodliwe oraz im dłużej trwa ich działanie.

Czynniki ryzyka – sfera psychologiczna Niedojrzałość emocjonalna Niska samoocena Brak odporności na stres i problemy Trudności w kontaktach z innymi Nadmierna nieśmiałość Wrażliwość Chroniczne napięcie i niepokój

Czynniki ryzyka – sfera społeczna Brak wyraźnego i konsekwentnego systemu wychowawczego, niskie kompetencje rodziców w postępowaniu z dziećmi, brak czytelnych granic i reguł postępowania, niekonsekwencja Skrajne postawy rodzicielskie – brak rygoru i kontroli lub bardzo surowa dyscyplina i nadopiekuńczość Częste konflikty w rodzinie, brak wsparcia ze strony rodziców, brak zaspokojenia podstawowych potrzeb (miłości, bezpieczeństwa, akceptacji i zrozumienia) Osłabione więzi emocjonalne w rodzinie Zaburzenia w pełnieniu ról ojca i matki, małe zaangażowanie rodziców w życie rodzinne Rozwód, separacja, utrata rodziców Tolerancja rodziców wobec używania przez dzieci alkoholu lub innych substancji odurzających Nadużywanie alkoholu, papierosów, narkotyków przez rodziców, brak pozytywnych wzorów, przemoc w rodzinie, zaniedbania

Czynniki chroniące To właściwości jednostki i środowiska, które wzmacniają odporność na wszelkie niepokojące zachowania. Im więcej występuje czynników chroniących, tym mniejsze prawdopodobieństwo sięgnięcia po środki odurzające.

Czynniki chroniące Silna więź emocjonalna z rodzicami Poczucie własnej wartości Kompetencje społeczne (umiejętność rozwiązywania konfliktów, asertywność) Przynależność do pozytywnej grupy Poszanowanie norm, wartości, autorytetów Poczucie własnej skuteczności

Aby uchronić swoje dziecko… Okazuj miłość i zainteresowanie życiem dziecka – mów, że jest dla ciebie najważniejszą osobą, że zależy ci, by było zdrowe i szczęśliwe, poznaj jego przyjaciół, zainteresowania i sposoby spędzania wolnego czasu. Rozmawiaj często z dzieckiem – pytaj o jego zdanie, uważnie słuchaj, podejmuj trudne tematy (narkotyki, alkohol, dojrzewanie). Stawiaj jasne granice i bądź konsekwentny – wyraź zdecydowany sprzeciw wobec używania narkotyków i innych środków psychoaktywnych, ustal godziny powrotu do domu, czuwaj nad korzystaniem dziecka z Internetu i nad tym, na co wydaje swoje kieszonkowe.

Aby uchronić swoje dziecko… Wspieraj dziecko – doceniaj jego wysiłki w osiąganiu celów, chwal go za sukcesy, zapewniaj, że zawsze może liczyć na twoją pomoc. Bądź przykładem – dzieci są dobrymi obserwatorami i łatwo zauważą, że nie robisz tego, co mówisz. Szanuj prawa dziecka do własnych wyborów – doradzaj mu, ale nie narzucaj swojej woli. Nie bądź nadopiekuńczy – pozwól dziecku zdobywać doświadczenia, ale bądź czujny i w porę reaguj. Zachęcaj dziecko do udziału w różnych formach aktywności (zajęcia sportowe, artystyczne, wolontariat). Ucz, jak przezwyciężać trudności i radzić sobie w trudnych sytuacjach.

Jak reagować? Nie zwlekaj, ale nie działaj też pod wpływem emocji. Nie rozpoczynaj rozmowy, gdy dziecko jest odurzone. Przygotuj się do rozmowy, zadbaj o czas i miejsce. Wysłuchaj, ale nie daj się zwieść łatwym tłumaczeniom („taka moda”, „wszyscy biorą”, „to nie moje”). Nie panikuj, daj szansę, zastosuj zasadę ograniczonego zaufania dopóki nie upewnisz się, że wszystko jest w porządku. Nie chroń dziecka przed konsekwencjami jego zachowań – nie usprawiedliwiaj nieobecności, nie tłumacz go przed nauczycielami i znajomymi. Nie wstydź się i nie ukrywaj problemu. Powiedz o swoich uczuciach, że się o niego martwisz, że jest ci przykro. Jeżeli stwierdzisz, że dziecko ma poważniejszy problem, skorzystaj z pomocy specjalistów.

Ważne strony internetowe www.narkotyki.pl www.narkomania.org.pl www.dopalaczeinfo.pl www.kbpn.gov.pl www.narkomania.gov.pl www.parpa.pl

Ważne telefony

ETAP Ośrodek Profilaktyki i Terapii dla Młodzieży i Dorosłych w Białymstoku ul. Włókiennicza 7 tel. 85 744-52-24 Opracowały: Anna Kruszewska Sylwia Szydłowska