Globalizacja polityczna. Czy Upadek Państwa Narodowego? Porządek ekonomiczny niekompatybilny z porządkiem politycznym świata (teza Josepha Stiglitza)

Plan wykładu Względne granice państw narodowych (Kenichi Ohame) i upadek jego autorytetu (Susan Strange) Globalna zorganizowana przestępczość (James Mittelman) Wpływ globalizacji ekonomicznej na zdolność państwa do ochrony obywateli (Dani Rodrik) Działania państwa w odpowiedzi na globalizację (Geoffrey Garrett)

Rola państwa narodowego w Rozwoju globalizacji Wspieranie postępu naukowo- technicznego przez państwa (infrastruktura i nowe technologie) Wpływ państw na konkurencję międzynarodową Wpływ poprzez politykę ekonomiczna

Państwo narodowe Nadal Ważne Suwerenność państwa: utrzymanie porządku społecznego na swoim terytorium i obrona integralność przed siłami zewnętrznymi Siła ONZ opiera się na konsensusie państw członkowskich Państwo jako podstawowy element ładu politycznego w dobie globalizacji (znaczący, żywotny i zlegitymizowany) Uniformizacja państw narodowych (cele , struktury, programy, działania: edukacja, ochrona zdrowia, zarządzanie gospodarką i finansami, programy opieki socjalnej, programy emerytalne, ochrona środowiska, polityka zagraniczna, obrona kraju))

Wymiar globalizacji politycznej – międzyrządowe organizacje Tworzone przez stowarzyszone państwa narodowe Rozwiązujące problemy wynikające ze współzależności państw Rozwiązujące problemy globalne, związane z postępem technicznym, zwiększeniem wymiany finansowej, globalnym ociepleniem, degradacją środowiska, terroryzmem

Państwo w erze globalizacji. Obiegowe opinie Państwo utraciło zdolność ograniczenia wpływu biznesu na warunki pracy Państwa zabiegają o przychylność światowego biznesu a politycy są korumpowani Państwa powinny być nie probiznesowe lecz prorynkowe (wsparcie dla konkurencji i praw konsumenta) Konieczny udział państw w korekcie systemu globalnego jako wyzwanie po roku 2001 (atak terrorystyczny na USA) i 2008 (globalny kryzys finansowy ) Potrzeba stabilnego systemu międzynarodowego Słabe państwo w paradoksalnej roli podmiotu legitymizującego globalizację

Hipoteza: Państwo Polskie post-suwerenne Wprowadzenie reform zgodnych z ideami liberalizmu gospodarczego (plan Balcerowicza/Sachsa Zaproszenie do prywatyzacji wielkiego światowego kapitału Zabieganie o bezpośrednie inwestycje zagraniczne Wyprzedaż banków w obce ręce Programowy brak polityki przemysłowej Otwarcie rynku na import z krajów Unii Europejskiej w latach 1995-2004 Deregulacja rynku pracy

Względne granice państw narodowych (Kenichi Ohame), Kruszenie się państwa, utrata znaczenia ekonomicznego, Państwo przestaje być „marką” rynkową Dostęp do lepszej jakości i tańszych produktów łatwiejszy, gdy państwo otwiera swoje granice Pokonywanie barier w oparciu o nowe technologie: konwergencja życia w wyniku utraty wiary w państwo jako dostarczyciela towarów, usług, idei, wartości Inwestycje, przemysł, informacje, jednostka – nie są kontrolowane przez państwo jako strukturę

Realpolitik państwa narodowego obecnie Trudności sformułowania wizji przyszłości gospodarki Jedyna gra – o aktualne interesy obywateli Krytyka tez Kenichi Ohame

Problemy państwa w sferze ekonomicznej Osłabienie roli w związku z rosnąca współzależnością państw tj, ograniczenia wpływu na politykę koniunkturalną, polityce kursowej, polityce pieniężnej, polityce fiskalnej, polityce przemysłowej i polityce socjalnej Najlepszy sposób walki o konkurencyjność (inwestycje w kapitał ludzki, podaż kapitału, rozwój nowych technologii i ich dyfuzja, budowa infrastruktury w tym telekomunikacyjnej Państwa silne, średniaki i słabe. Autarkia gospodarcza,

Upadek autorytetu państwa (Susan Strange) Władza i autorytet państwa zmniejszają się wskutek zmian technologicznych i gwałtownego zwiększania się kosztów kapitałowych, niezbędnych dla skutecznych innowacji Międzynarodowe korporacje jako posiadacze niezbędnych zasobów prowadzenia konkurencji Jednoczesny wzrost funkcji państwa w kwestiach marginalnych (np. ścięcie drzewa, które posadziliśmy)

Globalna zorganizowana przestępczość (James Mittelman) Transnarodowe przestępcze organizacje działające na nowych polach: przestępczość komputerowa, pranie brudnych pieniędzy, handel komponentami nuklearnymi, piramidy finansowe, Stare pola: narkotyki, hazard, prostytucja, handel bronią, gospodarka odpadami, handel podróbkami drogich towarów (zegarki, perfumy, alkohole, ubrania, leki), szmuglowanie ludzi Korumpowanie urzędników celnych, policji, inspektorów podatkowych Posługiwanie się nowoczesnymi technologiami, hackers

Mechanizmy zorganizowanej przestępczości Korumpowanie urzędników celnych, policji, inspektorów podatkowych Posługiwanie się nowoczesnymi technologiami, hackerstwo Złodziejstwo Naśladowanie logiki rynku: wysoka elastyczność, inicjatywa, duży zysk – duży obrót, struktura swobodnych sieci oparta na więziach krewniaczych i etnicznych, zmniejszanie kosztów transakcyjnych, wykorzystywanie ludzi mobilnych (studentów, naukowców, artystów) Kreowanie popytu wśród ludzi młodych i w warstwach społecznych będących ofiarami polityki liberalizacji Wykorzystywanie deregulacji rynkowej Globalne miasta jako główne punkty (London, Tokio, Nowy Jork, Hong Kong, Istambuł)

Kryminalizacja roli państwa Globalna przestępczość kreuje czarny rynek (tzw. drugi obieg pieniądza): dochody z podatków pośrednich, udział gospodarki nierejestrowanej w GDP Globalna przestępczość kontroluje wynajmowanie państwom prywatnych armii Globalna przestępczość wynajmuje „cyngle” państwom Raje podatkowe jako miejsca prania brudnych pieniędzy

Wpływ globalizacji ekonomicznej na zdolność państwa do ochrony obywateli (Dani Rodrik) Asymetria między grupami przekraczającymi granice państw narodowych (przedsiębiorcy, profesjonaliści, wykwalifikowani fachowcy i nieprzekraczającymi je (pracownicy niewykwalifikowani i półkwalifikowani) Utrata zdolności przetargowej przez siłę roboczą i jej konsekwencje Międzynarodowe i wewnątrzkrajowe konflikty konflikty dotyczące ochronnych norm i społecznych instytucji Cięcie wydatków socjalnych w państwach zamożniejszych państwach (w kolejności: ochrona zdrowia, edukacja, ubezpieczenia, polityka socjalna)

Typowe błędy Państw Brak równowagi miedzy otwarciem gospodarki a potrzebami krajowymi. Negowanie potrzeby ubezpieczeń społecznych Używanie „konkurencyjności” jako wymówki przed krajowymi reformami Nadużywanie żądań dotyczących „faire trade” w stosunku do konkurentów (innych państw)

Typowa Partyzancka polityka państw jako nieskuteczne rozwiązanie Państwa starają się przyciągnąć kapitał (swój i zagraniczny) do inwestowania w krajową gospodarkę, tworząc tzw. warunki do inwestowania, w tym wprowadzając rozwiązania typu „niskie koszty pracy”, Wyścig w dół (race to bottom), Problem insider –outsider: korzyści pracujących w stosunku do bezrobotnych, Rozwiązania: stabilizacja oferowana przez silny system socjalny i negocjacji zbiorowych