PRZYRZĄDY OPTYCZNE: -luneta -lupa -mikroskop -oko ludzkie Patryk Rewaj kl IIIa

LUNETA Luneta, obudowa: A - soczewka, B - tuba optyczna, C - blokada przesuwu pionowego, D - blokada przesuwu poziomego, E - trójnóg nastawny, F - dodatkowy pojemnik na akcesoria, G - pierścień mocujący, H - pierścień mocujący, I - celownik, J - okular, K - pokrętło precyzyjnego przesuwu poziomego, L - pokrętło precyzyjnego przesuwu poziomego, M - układ ogniskujący.

Luneta, przyrząd optyczny w formie rury zakończonej z jednej strony obiektywem refrakcyjnym (tj. soczewkowym), a z drugiej strony okularem. Wyróżnia się tzw. lunety ziemskie (dające obraz prosty: posiadające optyczny układ odwracający i okular skupiający albo posiadające tylko okular rozpraszający, tj. lunety galileuszowskie lub inaczej holenderskie) oraz lunety astronomiczne (inaczej keplerowskie, od nazwiska J. Keplera) dające obraz odwrócony. Pierwszą lunetę skonstruował optyk holenderski Z. Jansen w 1604. W 1609 Galileusz wykorzystał lunetę do obserwacji astronomicznych. Zbudowana była z jednosoczewkowego obiektywu (soczewka skupiająca) i okularu będącego soczewką rozpraszającą. Powiększenie kątowe p dla prostej lunety (zarówno galileuszowskiej, jak i keplerowskiej) wyraża się wzorem: p=fb/fk, gdzie: fb - ogniskowa obiektywu, fk - ogniskowa okularu. Powiększenie lunety nie może być zwiększane dowolnie przez zastosowanie okularów o coraz krótszych ogniskowych. Warunkuje je zdolność rozdzielcza obiektywu ograniczona zjawiskami dyfrakcyjnymi ( dyfrakcja fal) zależnymi od wielkości źrenicy wejściowej d. Obiektyw może rozróżniać dwa przedmioty, gdy różnica kąta ich obserwacji wyraża się wzorem: Δψ ≥1,22λ/d, gdzie: λ - długość fali (kryterium J.W. Rayleigha). W praktyce stosuje się wyrażenie Δψ ≥140"/d, gdzie d wyrażone jest mm (" oznacza sekundy łuku).

LUPA Lupa, układ optyczny służący do uzyskiwania powiększonych obrazów przedmiotów znajdujących się w bliskiej odległości. W najprostszym przypadku zbudowana jest z jednej soczewki skupiającej, zaopatrzonej w uchwyt. Obraz oglądanego przedmiotu powstaje w tzw. odległości dobrego widzenia x (przyjmuje się x=250 mm). Powiększenie lupy G wyraża się wzorem G=x/f, gdzie: f − ogniskowa soczewki (lub układu soczewek) lupy. Stosuje się lupy zawierające dwie soczewki (lupa achromatyczna, achromat) lub trzy soczewki (lupa aplanatyczna, aplanat), istnieją ponadto tzw. telelupy (z punktu widzenia zasady działania będące modyfikacją lunety Galileusza) oraz lupy stereoskopowe (dwuokularowe) zbudowane z lornetki ze specjalną nasadką pryzmatyczno-soczewkową.

MIKROSKOP Mikroskop optyczny: A - okular, B - śruba mikrometryczna, C - śruba mikrometryczna, D - obiektyw bagnetowy(wymienny), E - płytka szklana z badaną próbką, F - blaszki mocujące próbkę, G - lusterko, H - pokrętło nastawne lusterka, I - korpus, J - podstawa. Mikroskop, urządzenie pozwalające na uzyskanie powiększonych obrazów małych przedmiotów.

OKO LUDZKIE Budowa narządu wzroku: A - rogówka, B - tęczówka, C - komora przednia, D - źrenica, E - soczewka, F - plamka żółta, G - mięsień gałki ocznej, H - nerw wzrokowy, I - plamka ślepa, J - ciało szkliste, K - naczyniówka, L - siatkówka

Oko, gałka oczna, narząd umożliwiający widzenie otaczającego nas świata, będący receptorem fal elektromagnetycznych o długości fali od fioletu do czerwieni. Składa się ze ścian i układu załamującego promienie ( oko jako układ optyczny), z błony światłoczułej, pęczka włókien nerwowych ( nerw czaszkowy II), który przewodzi bodźce z tej błony do ośrodków w mózgu. Gałka oczna jest genetycznie częścią międzymózgowia ( mózg). Zewnętrzną warstwą gałki ocznej jest błona łącznotkankowa uformowana w kształcie kuli, zwana twardówką, która w części przedniej przechodzi w część przezroczystą o mniejszym promieniu, zwaną rogówką. Wewnątrz twardówki znajduje się naczyniówka przechodząca w pobliżu rogówki w  ciało rzęskowe, którego więzadełka, odchodzące promieniście do wyrostków rzęskowych, przyczepiają się w okolicy równika do torebki soczewki. W ciele rzęskowym znajduje się mięsień zmieniający ogniskową soczewki. Soczewka gałki ocznej jest dwuwypukła o średnicy ok. 4 mm. Część dalsza naczyniówki - tęczówka z otworem źrenicowym - jest przesłoną działającą automatycznie przez zwieracz i rozszerzacz źrenicy. Położona z przodu soczewki i rogówki, zawiera barwnik. Przestrzeń zawarta między rogówką i tęczówką to komora przednia oka, łącząca się przez źrenicę z komorą tylną, ograniczoną od przodu tęczówką, od tyłu soczewką i ciałem rzęskowym. Komory oka są wypełnione płynem wodnistym. Wewnętrzną warstwą gałki ocznej jest siatkówka, składająca się z warstwy barwnikowej i z części nerwowej z komórkami nerwowymi ( neuron). Warstwa barwnikowa wyściela całą wewnętrzną stronę naczyniówki gałki ocznej aż po tęczówkę, natomiast część światłoczuła sięga nieco do przodu od równika soczewki. Elementami światłoczułymi siatkówki są pręciki i  czopki zwrócone częścią odbierającą bodźce do warstwy barwnikowej siatkówki. Czopki uczulone są na barwy, a pręciki zawierające rodopsynę ( czerwień wzrokowa) uczulone są na ilość światła. W siatkówce ( dno oka) oglądanej przez otwór źreniczny za pomocą oftalmoskopu widzi się na zabarwionym czerwono tle tarczę nerwu wzrokowego położoną przyśrodkowo, a z boku w  osi optycznej - plamkę żółtą, miejsce najlepszego widzenia. Dno oka Z tarczy (nie posiadającej komórek) wychodzą włókna nerwowe i żyła środkowa siatkówki, a wchodzi tętnica środkowa siatkówki. Gałka oczna poza soczewką wypełniona jest przezroczystym ciałem szklistym. Do najczęstszych chorób narządu wzroku należą: 1) wady wrodzone i nabyte: nadwzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm, zez, daltonizm. 2) zapalenie spojówek, rogówki, tęczówki, siatkówki, gradówka, jaglica. 3) zmiany zwyrodnieniowe w przebiegu cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, chorób nerek i  ośrodkowego układu nerwowego, zaćmy, jaskry. 4) nowotwory: czerniak, siatkówczak (opisano pod hasłem siatkówka). 5) zmiany po urazach mechanicznych, chemicznych (np.: oparzenie wapnem palonym - tlenek wapnia), termicznych. Miarowość oka Stan refrakcji charakteryzujący się prawidłowym stosunkiem siły łamiącej układu optycznego oka do długości gałki ocznej. Ognisko układu łamiącego znajduje się na siatkówce i na niej powstają obrazy świata zewnętrznego ( nadwzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm). Zmarszczka nakątna oka Wrodzony fałd w kącie oka, często zakrywający część przyśrodkową szpary powiekowej. Występuje u rasy mongolskiej, ponadto w  zespole Downa, w  obrzęku śluzakowatym.

Multimedialna Encyklopedia Powszechna 2002 BIBLIOGRAFIA Multimedialna Encyklopedia Powszechna 2002 Wiadomości zaczerpnięte z internetu