Projekt „Zapobieganie zakażeniom HCV” PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ MINISTRA ZDROWIA Zasadniczym celem projektu jest stworzenie podstaw do zaplanowania długofalowej strategii przeciwdziałania zakażeniom HCV i zwalczania wzw C w Polsce oraz opracowanie założeń do dokumentu „Narodowa Strategia Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń HCV na lata ”. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytut Psychiatrii I Neurologii w Warszawie Uniwersytet Medyczny w Lublinie Główny Inspektorat Sanitarny

Instytucja realizująca: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Partnerzy: Instytut Psychiatrii I Neurologii w Warszawie Uniwersytet Medyczny w Lublinie Główny Inspektorat Sanitarny Instytucja realizująca: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytucja realizująca: Partnerzy: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytucja realizująca: Partnerzy: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytucja realizująca: Instytut Psychiatrii I Neurologii w Warszawie Partnerzy: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytucja realizująca: Instytut Psychiatrii I Neurologii w Warszawie Partnerzy: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytucja realizująca: Uniwersytet Medyczny w Lublinie Instytut Psychiatrii I Neurologii w Warszawie Partnerzy: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytucja realizująca: Uniwersytet Medyczny w Lublinie Instytut Psychiatrii I Neurologii w Warszawie Partnerzy: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytucja realizująca:

Zakażenia HCV wśród użytkowników narkotyków - czynniki ryzyka. Przegląd literatury Medicinaria Warszawa, Katarzyna Dąbrowska Instytut Psychiatrii i Neurologii

Czynniki ryzyka powiązane z zakażeniem HCV to: -używanie wspólnych igieł i strzykawek (Selvey i inni, 1997; van Beek i inni, 1998; Thorpe i inni, 2000, 2002; Hagan i inni, 2001, Hahn i inni, 2001, Pouget i inni, 2012) -używanie wspólnych narzędzi do przygotowania iniekcji (Villano i inni, 1997; Hagan i inni, 2001, Thorpe i inni, 2002, Pouget i inni, 2012) - „frontloading” or „backloading”- roztwór narkotyku jest rozprowadzany z jednej strzykawki do innych strzykawek, które mają bądź zdjętą igłę (frontloading) bądź wyjęty tłok (backloading) (Stark i inni, 1996; Koester, 1998, Pouget i inni, 2012). Iniekcyjne i nie iniekcyjne używanie substancji psychoaktywnych

Wspólne używanie materiałów do filtrowania i naczyń do podgrzewania narkotyku (cookers), oraz frontloading czy backloading są bardziej rozpowszechnionymi zachowaniami niż używanie igieł i strzykawek, które były już użyte (Koester i inni, 1996; Thorpe i inni, 2002). Również regularne iniekcje, intensywne używanie cracku, dokonywanie iniekcji na ulicy są bardziej obciążone ryzykiem zakażenia HCV (Thomas i inni, 1995; Thorpe i inni, 2000). Badania pokazują również, że odczuwanie głodu narkotycznego przyczynia się do angażowania iniekcyjnych użytkowników narkotyków w bardziej ryzykowne praktyki (Mateu-Gelabert, 2010; Stein i inni, 2007; Rhodes & Treolar, 2008) Osoby używające wielu środków mają większe prawdopodobieństwo używania wspólnych igieł i angażowania się w przypadkowy seks niż iniekcyjni użytkownicy heroiny. To oznacza, że osoby używające wielu substancji reprezentują bardziej ryzykowny profil (Harell i inni, 2011).

Badania pokazują na większe odsetki zakażeń HCV i HIV wśród palaczy cracku i heroiny, którzy nie używali narkotyków w iniekcjach, w porównaniu do populacji osób nie będących użytkownikami narkotyków (Mc Coy i inni, 2004; Tortu i inni, 2001) Badania prowadzone na próbach nie iniekcyjnych użytkowników heroiny w Nowym Jorku pokazały znaczącą zależność pomiędzy tatuowaniem się kiedykolwiek w życiu i zakażeniem HCV (Gyarmathy i inni, 2002; Howe i inni, 2005)

Płeć Płeć może różnicować ryzyko zakażenia żółtaczką typu C. Płeć żeńska jest predyktorem zakażenia HCV w populacji iniekcyjnych użytkowników narkotyków (Vescio i inni, 2008). Kobiety, które używają narkotyków w iniekcjach częściej mają partnerów, którzy również używają narkotyków w iniekcjach, częściej są wprowadzane w świat iniekcji przez swoich partnerów i częściej inni robią im zastrzyki, włączając w to partnerów (Strathdee i inni, 2008, Montgomery i inni, 2002) Używanie wspólnego sprzętu do iniekcji w relacji partnerskiej może być postrzegane jako wyraz zaufania, zaangażowania, intymności (MacRea, Aalto, 2000) Kobiety nawet po latach dokonywania iniekcji powierzają ją innym osobom. Nakładanie się relacji partnerskiej i praktyk iniekcyjnych stanowi czynnik wyjaśniający podwyższone ryzyko związane z iniekcjami u kobiet (Evans i inni, 2003, Hahn i inni, 2002)

Wiedza na temat żółtaczki typu C i statusu zakażenia Badania przynoszą różne doniesienia na temat tego, czy znajomość statusu zakażenia wpływa na praktyki iniekcyjne użytkowników narkotyków. Badanie Kwiatkowski i innych (2002) pokazało, że ci, którzy wiedzieli o zakażeniu wirusem HCV byli mniej skłonni do podejmowania zachowań ryzykownych niż osoby, które były nieświadome, czy są zakażone, czy nie. Podobne rezultaty przyniosło badanie przeprowadzone przez Cooka i innych (2001) Zaraportowali oni, że ci, którzy poddali się testowi ograniczyli dzielenie się sprzętem do iniekcji z innymi.

Inne doniesienia przyniosło badanie, które nie stwierdziło związku pomiędzy testowaniem w kierunku HCV, a zmianą zachowań ryzykownych (Wadd, 2001). Craine i inni konkludowali, że wpływ świadomości własnego statusu HCV może być pomniejszony poprzez działanie takich czynników jak głód narkotyczny, czy dostępność sterylnego sprzętu do iniekcji (2004). Kurthuis i inni (2012), stwierdził w swoich badaniach, że osoby zakażone HCV częściej dzieliły sprzęt do iniekcji niż te, które nie znały swojego statusu lub miały status ujemny. Norden i inni (2009) stwierdzili, że osoby znające swój status częściej dzieliły sprzęt do iniekcji niż te z nieznanym statusem. Kurthuis i inni próbują to tłumaczyć tym, że populacja zakażona HCV to jednocześnie populacja osób ciężej uzależnionych.

Bezdomność Istotnym czynnikiem ryzyka zakażenia żółtaczką typu C jak pokazują badania jest bezdomność, który to problem utrudnia podejmowanie zachowań mających na celu ograniczanie ryzyka (Wright i inni, 2005; Roy i inni, 2007; Rhodes i inni, 2008). Badanie, przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazało na zależność pomiędzy byciem bezdomnym, a zakażeniem HCV. Spośród przebadanych 1058 iniekcyjnych użytkowników narkotyków zakażenie HCV stwierdzono u 32% użytkowników, którzy nigdy nie byli bezdomni, u 54% - którzy kiedykolwiek byli bezdomni i u 59% - którzy byli bezdomni w ostatnim roku (Hickman i inni, 2007).

Więzienie/areszt Zachodzi związek pomiędzy przebywaniem w więzieniu/areszcie, a zakażeniem HCV (Zule, 2009; Cook i inni, 2001; Nasir i inni, 2011, Bruneau i inni, 2012) Badanie Hellarda (2004) pokazało, że osoby, które używały narkotyków na wolności, po trafieniu do więzienia używały ich w bardziej ryzykowny sposób. Inne badanie zwróciło uwagę, że chociaż częstotliwość używania iniekcyjnego w więzieniu się zmniejszyła, to 90% respondentów raportowało dzielenie się sprzętem (Dolan i inni, 2010).

Normy, zasady, przekonania, wiedza, otoczenie społeczne Badanie (Rhodes T, Treloar C, 2008) pokazało, że wśród ulicznych użytkowników narkotyków i regularnych użytkowników iniekcyjnych panuje przeświadczenie, że ryzyko związane z zakażeniem HCV jest wszechobecne i bycie zakażonym to raczej norma aniżeli raczej jakiś stan wyjątkowy (Roy i inni, 2007, Sutton&Treloar, 2007). Bycie zakażonym HCV może stanowić część tożsamości przyjmowanej przez osoby używające narkotyków w iniekcjach. Jednakże to grupy społeczne, do których należy mają wpływ na to, do jakiego stopnia HCV jest postrzegany jako nieunikniony (Ellard, 2007)

Użytkownicy mniej zaangażowani w uliczną scenę narkotykową, którzy swoją konsumpcję narkotyków postrzegają jako bardziej kontrolowaną mogą okazywać więcej troski o swoje zdrowie i uważać, że HCV jest poważną chorobą, której można uniknąć. Według nich zakażenie HCV symbolizuje kulturę „ćpunów”, którzy nie mają żadnej kontroli nad używaniem narkotyków (Fraser&Treolar, 2006, Fraser, 2004). HCV często porównywany jest z HIV-em i w ten sposób tworzona jest jej społeczna definicja jako choroby mniej groźnej. Potwierdzają to w oczach użytkowników reakcje personelu medycznego, który trywializuje problem testów na HCV i diagnozy (Davis&Rhodes, 2004; Rhodes i inni, 2004). Obawy użytkowników dożylnych głównie koncentrują się wokół HIV-a.

Zaufanie dotyczące tego, że partner nie dzieli się sprzętem do iniekcji z innymi, czy dba o higienę są wystarczającymi przesłankami, by używać wspólnych igieł, strzykawek i innych sprzętów. Zaufanie może też być wyrazem zażyłości w relacjach. Zaufanie jest strategią, która wyznacza postępowanie w sytuacji niepewności dotyczącej ryzyka zakażenia oraz statusu zakażenia (Carrier i inni, 2005; Ho i inni, 2008) Czasami naciski otoczenia społecznego utrudniają zachowania prozdrowotne, w tym nie dzielenie się sprzętem do iniekcji. Na przykład dzielenie roztworu narkotyku i sprzętu jest ogólnie przyjęte w ramach zasady kooperacji mającej na celu zabezpieczenie dostępu do pożądanej substancji (Rhodes, 2004)

PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ MINISTRA ZDROWIA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny ul. Chocimska Warszawa Tel.: Fax.: , www: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie Instytut Psychiatrii I Neurologii w Warszawie Uniwersytet Medyczny w Lublinie Główny Inspektorat Sanitarny Dziękuję za uwagę