Diagnostyka, objawy i leczenie zakażenia wirusem HCV Prof.dr hab. Janusz Cianciara

Wirusy zapaleniA wątroby Zakażenia: HAV - dawniej nazywane „żółtaczką pokarmową” HBV - dawniej – „żółtaczka wszczepienna” HCV - wirusowe zapalenie wątroby typu C HEV – w Polsce nie występuje Wirusowe zapalenia wątroby. nie „żółtaczka zakaźna”

Wirus HCV I zapalenie wątroby Poprawna nazwa: Wirus zapalenia wątroby typu C Wirus HCV (hepatitis C virus) Wirusowe zapalenie wątroby typu C Nie „żółtaczka zakaźna ” typu C Zmienność w budowie genetycznej HCV – 6 genotypów - w Polsce najczęściej genotyp 1b- gorsza skuteczność interferonu, bardzo dobra skuteczność nowych leków

Diagnostyka zakażenia HCV Przeciwciała anty-HCV (przeciwciała – białka wytwarzane przez komórki układu odpornościowego w wyniku zakażenia) Wykrycie przeciwciał to: - podejrzenie, a nie dowód zakażenia HCV, - przebyte zakażenie HCV - wynik „fałszywie dodatni”

Diagnostyka zakażenia HCV wykrycie anty-HCV wymaga testu potwierdzenia, którym jest badanie RNA HCV (materiał genetyczny wirusa) obecność RNA HCV jest dowodem na zakażenie wirusem, nie jest natomiast żadną informacją o stopniu uszkodzenia wątroby

Rozpoznawanie zakażenia HCV Lekarz pierwszego kontaktu może zlecić badanie przeciwciał anty-HCV badanie RNA HCV (wirusa) w surowicy powinno być w również w gestii lekarza pierwszego kontaktu (refundowane przez NFZ) Skrócenie procedury diagnostycznej! Częstsze i wcześniejsze wykrywanie zakażeń

Wirusa HCV wykryto w 1989 roku Większość zakażeń HCV przed 20 - 40. lat na drodze: - przetaczanie krwi i produktów krwiopochodnych przed 1989/90 rokiem (obecnie nie!!!) - przyjmowania narkotyków drogą dożylną (nadal) - tatuaże (warunki higieniczne), obecnie rzadko - osoba zakażona HCV w rodzinie - zagrożenie dla pracowników ochrony zdrowia - pracownik ochrony zdrowia zakażony HCV? Obecnie zakażenia HCV stwierdza się bardzo rzadko

Zakażenie HCV choroba wątroby reakcje immunologiczne: Zakażeniu wirusem HCV ulegają: komórki wątroby limfocyty (białe krwinki) ↓ ↓ choroba wątroby reakcje immunologiczne: tarczyca, nerki, skóra, wątroba, sfera psychiczna

HCV – Centralny układ nerwowy Objawy zmęczenia, apatii, czasem depresji u zakażonych HCV – objawy zespołu zmęczenia (chronic fatigue syndrom) Wykazano wpływ zakażenia HCV na metabolizm mózgu Wykazano zakłócenia czynności licznych ośrodków w mózgu odpowiedzialnych za funkcje poznawcze! Zaburzenia sfery psychicznej u około 50% nie leczonych chorych !?

Przewlekłe zakażenie HCV Przewlekłe zakażenie przebiega zwykle bezobjawowo: Wykrycie na różnym etapie choroby (zwykle przypadkowe) Zakażenie przez wiele lat bez choroby wątroby lub z niewielkim odczynem zapalnym i włóknieniem (czy leczyć?) Rozpoznanie nie rzadko na etapie marskości wątroby

Przebieg zakażenia HCV Zakażenie HCV (bezobjawowe, rzadko z żółtaczką) ↓ 30% samoistnych wyzdrowień 70% przechodzi w stan przewlekły ↓ przebieg bezobjawowy przez 20-40 lat w przypadku nie leczenia marskość wątroby i/lub rak pierwotny wątroby

Marskość wątroby/ zaawansowane włóknienie Marskość Marskość wyrównana niewyrównana 2 ↔ 8 lat bez żółtaczki z żółtaczką bez objawów choroby wodobrzusze ta faza jest najczęściej obrzęki przeoczana rak pierwotny rak pierwotny

Leczenie zakażenia HCV Interferon rekombinowany (rIFN) od 1989/90 roku (mała skuteczność) rIFN z rybawiryną (hamuje replikację RNA wirusa) – skuteczność do 15-20% Od 1999 roku Interferon pegylowany (przedłużone działanie) – z rybawiryną skuteczny 40-50% Objawy uboczne interferonów (działanie na układ immunologiczny i krwiotwórczy)

Leczenie zakażenia HCV – rekomendacje 2015 rok Leczeniem powinni być objęci wszyscy zakażeni HCV z ostrym i przewlekłym zapaleniem wątroby, niezależnie od zaawansowania włóknienia wątroby Wskazane jest leczenie we wczesnej fazie choroby ze względu na większą skuteczność Istotne znaczenie przy ustalaniu sposobu leczenia ma genotyp HCV

Leczenie zakażenia HCV W praktyce ze względu na trudności w dostępie do leków należy leczyć chorych: - z włóknieniem wątroby - oczekujących na przeszczepienie wątroby - hemodializownych, zwłaszcza oczekujących na przeszczepienie nerki - z pozawątrobowymi objawami zakażenia HCV (np. choroba nerek)

Leczenie zakażenia HCV Od jesieni 2014 r. nowa era leczenia HCV – DAA (directly acting antivirals) Terapia bezinterferonowa - inhibitory proteazy (hamuje replikację wirusa) - inhibitory polimerazy (hamuje replikację) Skuteczność 3-6 miesięcznej kuracji 95-100% - umowy szpitale - NFZ - liczba kuracji/rok i dla kogo