Uzależnienia psychoaktywne a uzależnienia behawioralne Uzależnienia psychoaktywne a uzależnienia behawioralne. Nadmierne używanie Internetu.

Definicje uzależnienie od środków chemicznych charakteryzuje się: utratą kontroli nad ilością spożywanej substancji zmianami w zakresie tolerancji (konieczność ciągłego zwiększania dawki) pojawianiem się zespołu odstawienia (zwanego też zespołem abstynencyjnym) symptomy te ujmowano jako przejawy zależności psychicznej i fizycznej

Kryteria diagnostyczne system diagnozy Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) stanowi narzędzie pracy dla lekarzy rodzinnych, psychiatrów, psychologów i psychoterapeutów

Kryteria diagnostyczne o alkoholizmie świadczy występowanie w ostatnim roku co najmniej 3. objawów z poniższych 7.: częste picie alkoholu w większych ilościach i dłużej niż zakładano zmiany w zakresie tolerancji alkoholu występowanie zespołu abstynencyjnego nieskuteczne próby ograniczenia lub zaprzestania picia poświęcanie znacznej ilości czasu i energii na zdobycie alkoholu, jego picie i powrót do formy znaczne zredukowanie aktywności społecznej i zawodowej dalsze picie pomimo problemów psychicznych i zdrowotnych spowodowanych alkoholem

Charakterystyczne wyznaczniki obsesja – np. myślenie tylko o zdobyciu narkotyków, napiciu się kompulsja – niemożność zaprzestania, odmówienia sobie zaprzeczanie, system iluzji – najbardziej groźny element uzależnień

System iluzji i zaprzeczeń świat złudzeń staje się realnym światem stosowanie różnych mechanizmów obronnych: zaprzeczanie, racjonalizacje, obwinianie itp. punktem wyjścia do zdrowienia jest przyznanie się do prawdy

Alkoholik zaprzecza faktom zniekształca wspomnienia nie dostrzega faktów (np. sińców na twarzy żony) lub wymazuje je z pamięci nie słyszy (głównie bolesnych rzeczy) nie czuje (np. wstydu z powodu zachowań kompromitujących) unika odpowiedzialności minimalizuje problem próbuje magicznych zabiegów, aby zmniejszyć lęk

Czy istnieje „nałogowa osobowość”? zespół cech sprzyjających uzależnieniom powtarzające się cechy ludzi uzależnionych: niedojrzałość emocjonalna niska samoocena niska odporność na stres trudności w wyrażaniu uczuć perfekcjonizm impulsywność przezwyciężanie nieśmiałości podwyższony poziom lęku, depresja duża potrzeba stymulacji, doznań zaburzenia osobowości

Uzależnienie chorobą emocji alkohol i narkotyki ucieczką od problemów świata realnego w świat zapomnienia terapia uczy, jak konstruktywnie radzić sobie ze stresem, regulować emocje bez nałogowych zachowań

Zjawiska sprzyjające uzależnieniom związane z rodziną brak wsparcia brak zrozumienia i komunikacji zaburzone relacje związane z grupą rówieśniczą potrzeba utożsamiania i akceptacji wraz z nieprawidłowymi wzorcami zachowania izolacja społeczna

Podział uzależnień od środków psychoaktywnych od czynności, zachowań psychoaktywne (substancjalne) behawioralne (niesubstancjalne) od środków psychoaktywnych od czynności, zachowań od pracowania jedzenia kupowania Internetu gier hazardowych telewizji seksu ...

Uzależnienia psychoaktywne a behawioralne – podobieństwa geneza zjawisk patologiczne mechanizmy podtrzymujące oba typy zależność psychiczna różnice: psychoaktywne zależność psychiczna i fizyczna behawioralne zależność psychiczna

Terminologia Uzależnienie behawioralne uzależnieniem zaburzeniem kontroli impulsu (nawyków i popędów) uleganie impulsowi lub pokusie wykonywania czynności wzrost napięcia przed przystąpieniem do danej czynności rodzaj ulgi i gratyfikacji odczuwanej po jej wykonaniu

Internet – statystyka użytkowania z Internetu korzysta 56% Polaków w wieku 15-75 lat, tj. 16,7 mln w grupie wiekowej 15-45 lat jest to 80% 82% internautów jest w sieci kilka razy w tygodniu lub codziennie miesięcznie przybywa 2% użytkowników

Korzystanie z Internetu przeglądanie stron www używanie poczty elektronicznej korzystanie z komunikatorów poszukiwanie materiałów i informacji do nauki i pracy kursy internetowe usługi finansowo-bankowe zakupy internetowe plotki, rozrywka

Sposób wykorzystania Internetu użytkowy spędzany czas jest kontrolowany nałogowy utrata kontroli nad czasem spędzanym i Internecie 6% użytkowników

Psychologiczne cechy cyberprzestrzeni ograniczenie doświadczeń sensorycznych brak kontaktu fizycznego między uczestnikami tekst pisany dominującą formą kontaktów m.in. maile, czaty, fora dyskusyjne, komunikatory płynność tożsamości i anonimowość umożliwia aktorstwo sieciowe eliminuje strach przed odrzuceniem społecznym odmienne stany świadomości stany świadomości podobne do marzeń sennych mogą być przyczyną uzależnienia

Psychologiczne cechy cyberprzestrzeni zrównanie statusów (brak barier kulturowych i społecznych decydujące znaczenie mają kompetencje komunikacyjne i umiejętność autoprezentacji pokonywanie ograniczeń przestrzennych niezależność od miejsca zamieszkania i odległości płynność czasowa możliwość synchronicznej (czat) i asynchronicznej (email) komunikacji wielość kontaktów społecznych możliwość kontaktu z ogromną liczbą osób lub grup

Psychologiczne cechy cyberprzestrzeni możliwość stałego zapisu dokumentowanie w postaci plików interakcyjność możliwość wylogowania przerwy w dostępie dostępność możliwość korzystania przez całą dobę i praktycznie w każdym miejscu

Charakterystyka wybranych obszarów sieci zasoby WWW (ang. World Wide Web) globalna sieć zawierająca informacje i materiały w formie wirtualnych stron, np. bazy danych poczta elektroniczna umożliwia szybkie i tanie komunikowanie się w postaci wirtualnych listów asynchroniczne fora dyskusyjne różnorodna tematyka, wymiana opinii nie odbywa się w czasie rzeczywistym

Charakterystyka wybranych obszarów sieci synchroniczne formy komunikacji np. czaty, komunikatory dyskusja odbywa się w czasie rzeczywistym, jest dynamiczna i interakcyjna intensywne korzystanie często uzależnia gry wirtualne dają możliwość wchodzenia w interakcje, wyrażania emocji i dyskutowania są źródłem uzależnień i agresji blogi przypominają pamiętniki, ale treść jest ogólnodostępna umożliwiają zamieszczanie komentarzy

Kryteria diagnostyczne nadmiernego używania Internetu Występowanie pięciu z poniższych objawów: zaabsorbowanie Internetem – uporczywe myślenie o poprzednich lub planowanych sesjach poświęcanie coraz więcej czasu Internetowi w celu osiągnięcia oczekiwanego stopnia zadowolenia bezskuteczne próby kontrolowania, ograniczania lub przerywania korzystania z Internetu występowanie niepokoju, wahań nastroju, przygnębienia przy ograniczaniu korzystania pozostawanie on-line dłużej niż planowano

Kryteria diagnostyczne nadmiernego używania Internetu narażanie się z powodu używania Internetu na utratę bliskich relacji interpersonalnych, pracy, szkoły okłamywanie bliskich, terapeuty lub innych osób w celu ukrycia wzrastającego zainteresowania Internetem korzystanie z Internetu w celu ucieczki przed problemami lub poprawy obniżonego nastroju (poczucia winy, lęku, depresji)

Dwa typy nadmiernego używania Internetu specyficzny typ nadmiernego używania Internetu może rozwinąć się u osób, które pierwotnie przejawiają zachowania patologiczne zależność w odniesieniu do specyficznych funkcji Internetu – nadużywanie serwisów seksualnych, pornograficznych, gier hazardowych on-line uzależnienia od Internetu mają charakter wtórny nie zmienia się obiekt uzależnień, a jedynie sposób zaspokajania potrzeb – ich realizacja przebiega w świecie wirtualnym nadmierne korzystanie dotyczy zwykle tylko jednego aspektu (funkcji) używania Internetu

Dwa typy nadmiernego używania Internetu niespecyficzny typ nadmiernego używania Internetu ogólne i wielowymiarowe wykorzystywanie Internetu osoby należące do tej grupy spędzają w sieci wiele godzin dziennie, często bez konkretnego celu patologia w zachowaniu tych użytkowników nie pojawiłaby się, gdyby osoby te nie korzystały z Internetu fascynacja społecznym kontekstem sieci – możliwość komunikowania się i nawiązywania znajomości, otrzymywania zainteresowania i wsparcia społecznego chęć przebywania w lepszym, wirtualnym świecie

Czynniki kształtujące niespecyficzny typ nadmiernego używania Internetu brak wsparcia w rodzinie izolacja społeczna trudności emocjonalne i komunikacyjne

Sieciomaniacy erotomani internetowi socjomani internetowi nałogowo szukają materiałów pornograficznych nawiązują rozmowy o tematyce seksualnej na czatach socjomani internetowi zrywają bezpośrednie kontakty są uzależnieni od kontaktów przez Internet uzależnieni od sieci mają obsesję śledzenia tego, co dzieje się w Internecie przeciążeni informacyjnie przeglądają informacje na kilku stronach naraz uzależnieni od komputera spędzają cały czas przy włączonym komputerze

Skutki nadmiernego używania Internetu skutki społeczne zaburzenia ważnych relacji społecznych (rodzinnych, zawodowych) wzrastające stopniowo wyizolowanie społeczne i postępująca samotność zaniedbywanie obowiązków w pracy lub w szkole; w skrajnych przypadkach utrata pracy lub relegowanie ze szkoły koszty finansowe

Skutki nadmiernego używania Internetu skutki podmiotowe (psychologiczne i fizyczne zaburzenia emocjonalne i utrata kontroli nad zachowaniem zaburzenia poczucia własnej tożsamości zmniejszenie potrzeb seksualnych i/lub ich zaspokojanie on-line zaburzenia poznawcze – obsesyjne myślenie o Internecie zawężenie zainteresowań zmiany umiejętności komunikacyjnych – zubożenie słownictwa, posługiwanie się slangiem komputerowym zaniedbywanie zdrowia – zaburzenia rytmu dobowego, problemy z kręgosłupem, osłabienie odporności

Bibliografia UZALEŻNIENIA BEHAWIORALNE : OMÓWIENIA OGÓLNE Wydawnictwa zwarte Guerreschi C., Nowe uzależnienia, Kraków, 2006, ISBN 836008 Oblicza współczesnych uzależnień, red. L. Cierpiałkowska, Poznań, 2006, ISBN 832321641X Wydawnictwa ciągłe Dziewiecki M., Uzależnienie : współczesne niewolnictwo, Wychowawca, 2002, nr 7/8, s. 6-9 Gołębiowski J., Lęk przed wolnością : problem nałogów naszych czasów, Remedium, 2000, nr 3, s. 11- 13 Habrat B., Czy moda na uzależnienia?, Świat Problemów, 2001, nr 2, s. 4-7 Mandal A., Nowe nałogi współczesnego człowieka, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 2006, nr 7, s. 11-1 Mellibruda J., Nałogowa osobowość naszych czasów, rozm. przepr. A. Strzałkowska, Nowiny Psychologiczne,1996, nr 2, s. 5-14 Płachcińska G., Nie tylko od alkoholu, Świat Problemów, 2006, nr 10, s. 6-10 Szczukiewicz P., Nałogowa osobowość, Świat Problemów, 2004, nr 3, s. 15-17 Zaworska-Nikoniuk D., Uzależnienie niechemiczne jako nowe zagrożenie w rozwoju człowieka, Wychowanie na Co Dzień, 2005, nr 10/11, s. 15-20

Bibliografia UZALEŻNIENIE OD INTERNETU Wydawnictwa zwarte Aftab P., Internet a dzieci : uzależnienia i inne niebezpieczeństwa, Warszawa, 2003, ISBN 8373372415 Cyberuzależnieni@ : przeciwdziałanie uzależnieniom od komputera i Internetu, pod red. E. Masztalerz, Kraków, 2006, ISBN 8392005163 Huber F., Neuschäffer Ch., Rodzice offline? : jak nawiązać kontakt ze skomputeryzowanym dzieckiem?, Warszawa, 2003, ISBN 8320027977 Jak pomóc uzależnionym od Internetu, oprac. S. Olczak, Warszawa, 2007, ISBN 9788389566928  Wydawnictwa ciągłe Andrzejewska A., Nowe technologie informacyjne źródłem zagrożeń dla dzieci i młodzieży, Opieka- Wychowanie-Terapia, 2003, nr 4, s. 5-8 Biernat T., Cyberuzależnienia, Wychowanie na co Dzień , 2002, nr 10/11, s. 42-43 Blada E., Negatywny wpływ komputerów na życie ludzkie, Lider, 2005, nr 1, s. 18-19 Chodkiewicz J., W sieci sieci, Charaktery, 2002, nr 8, s. 44-45 Chudzicka-Czupała A., Grzywacz M., Janiec K., Spostrzeganie czasu przez kobiety i mężczyzn a skłonność do nadmiernego korzystania z Internetu, Chowanna, T. 1 (2007), s. 119-134 Cieślik M. Sztos z czata, Wprost, 2004, nr 48, s. 62-63 Ćwiek M., Uzależnienie od komputera i Internetu, Nowe w Szkole, 2003, nr 7/8, s. 2-4 Dziewiecki M., Uzależnienie od komputera i Internetu, Wychowawca, 2003, nr 6, s. 14-15 Jaskuła S., Internet jak narkotyk, Świat Problemów, 2008, nr 12, s. 12-17 Kaliszewska K., Psychologiczna charakterystyka zjawiska nadmiernego używania Internetu, Edukacja, 2005, nr 4, s. 111-119

Bibliografia UZALEŻNIENIE OD INTERNETU Wydawnictwa ciągłe Kołodziejczyk M., Powrót z wirtualu : na odwyku internetowym, Polityka, 2005, nr 1, s. 82-83 Komorowska M., Uzależnienie od Internetu wśród adolescentów, Remedium, 2008, nr 5, s. 6-7 Kordziński J., Uzależnienie od Internetu, Wychowawca 2007, nr 2, s. 18-21 Kosek-Nita B., Uzależnienie od komputera i jego następstwa, Wychowanie na co Dzień , 2006, nr 3, s. 6-9 Kowalski R., Uzależnienie od Internetu – prawda, poszlaka czy fikcja?, Wychowanie na co Dzień, 2005, nr 9, s. 4-8 Laszczak M., Raj.com, Charaktery, 2006, nr 3, s. 24-27 Leksy K., Media - dobrodziejstwo, które uzależnia, Wychowanie na co Dzień, 2007, nr 10/11, s. 23-27 Mardofel A., Iwanowski Z., Chudzik B., Czy Internet uzależnia? Cz. 1 , Remedium, 2005, nr 7/8, s. 34-35 Mardofel A., Iwanowski Z., Chudzik B., Czy Internet uzależnia? Cz. 2 , Remedium, 2005, nr 10, s. 20-21 Moczydłowska J., Uzależnienie od komputera i Internetu, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 1999, nr 4, s. (10)-(12) Nadużywanie Internetu : przyczyny, objawy, konsekwencje, Świat Problemów, 2002, nr 7/8, s. 45-53 Olczak S., Aspekty psychoterapii osób uzależnionych od komputera i Internetu, Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 2007, nr 6, s. 31-33 Ożarski P., Od zachwytu do uzależnienia, Edukacja Medialna, 2001, nr 4, s. 30-32 Ożarski P., Zniewoleni przez Internet, Kwartalnik Edukacyjny, 2007, [nr] 1, s. 88-97 Padło K., Przestrzeń samotności, Wychowawca, 2008, nr 12, s. 20-21 Płachcińska G., Realne uzależnienie w cyberprzestrzeni, Świat Problemów, 1999, nr 12, s. 38-39 Potera C., Pochwyceni w Sieć, Charaktery,1998, nr 6, s. 24-25

Bibliografia UZALEŻNIENIE OD INTERNETU Wydawnictwa ciągłe Rzymełka-Frąckiewicz A., Uzależnienie od Internetu: diagnoza i leczenie, Wychowanie na co Dzień, 2006, nr 3, s. 9-12 Stasiński P., Chodkiewicz J., Uzależnienie od Internetu – problem wirtualny?, Świat Problemów, 2005, nr 6/7, s. 45-50 Stasiński P., Erotyczne strony www, czaty, serwisy porno, Świat Problemów, 2006, nr 10, s. 19-21 Szamańska J., Komputer jak narkotyk, Remedium, 2002, nr 10, s. 6-7 Szpunar M., Świątkiewicz-Mośny M., Niebezpieczna myszka: uzależnienie od Internetu, Wychowanie na co Dzień, 2006, nr 1/2, s. 27-30 Taboł S., Cyberuzależnienia, Edukacja Medialna, 2003, nr 1, s. 26-31 Tarnowski A., Psych-Net – psychologia w Internecie : uzależnienia od Internetu, Nowiny Psychologiczne, 2002, nr 1, s. 85-91 Wachowicz K., Ucieczka do innego świata, Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 2003, nr 3, s. 49-51 Walat T., Zetnij głowę, Polityka, 2007, nr 12, s. 60-61 Wargacka M., Komputer i Internet, Świat Problemów, 2004, nr 3, s. 21-22 Zwoliński A., W sieci Internetu, Wychowawca, 2003, nr 6, s. 5-10

Opracowała: Iwona Szagała