mgr Zofia Wasilewska – Sobolewska dr Krzysztof Ludwik Sobolewski ROZGRZEWKA JAKO JEDEN Z PODSTAWOWYCH CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA JAKOŚĆ PRZEBIEGU LEKCJI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO mgr Zofia Wasilewska – Sobolewska dr Krzysztof Ludwik Sobolewski

Podstawową formą prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego jest lekcja Podstawową formą prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego jest lekcja. To celowo zorganizowana sytuacja dydaktyczna i wychowawcza. Ramowym schematem tej jednostki jest tok lekcyjny. Dzieli on umownie zajęcia na trzy części różniące się od siebie zadaniami, realizacja celów i czasem trwania.

Według S. Sulisza chcąc poprowadzić pojedyńczą jednostkę lekcyjną należy zwrócić uwagę na kilka jej aspektów: rzeczowy, metodyczny oraz kontroli pedagogicznej. Patrząc na lekcję od strony rzeczowej zwracamy uwagę na jej treść ściśle związaną z realizowanym programem. Od strony metodycznej to przede wszystkim takie zaplanowanie zajęć aby umożliwiło uczniom osiągnięcie podstawowego poziomu wymagań. I wreszcie kontakt pedagogiczny to jak podaje S. Sulisz komunikacja, zrozumienie oraz zgodne współdziałanie pomiędzy nauczycielem a uczniem.

Struktura lekcji uzależniona jest od rodzaju zadań, które mamy realizować w części głównej lekcji odpowiadającej celowi głównemu czyli tematowi lekcji. Wyróżniamy różne toki lekcyjne np. gier i zabaw, zespołowych gier sportowych, gimnastyki podstawowej i sportowej, lekkoatletyki .

Tok przykładowej lekcji 45-minutowej wskazuje na orientacyjne czasy trwania poszczególnych jej części. I tak część wstępna 10-minutowa, część główna 25-minutowa i część końcowa 25-minutowa. Jest to wariant podstawowy. Realizacja tego wariantu musi być wg L. Lachowicza podporządkowana: zasadom nauczania i uczenia się; zasadom doboru treści oraz organizacji kształcenia i wychowania; zasadom fizjologicznym budowy lekcji, czyli wszechstronności, zmienności pracy mięśniowej i racjonalnego natężenia wysiłku

W tym miejscu możemy za S W tym miejscu możemy za S. Strzyżewskim przypomnieć siedem głównych elementów, które powinny wystąpić na każdej prawidłowo przeprowadzonej lekcji bez względu na jej charakter, są to: zorganizowanie grupy i sprawdzenie gotowości do zajęć; motywacja (czyli: po co, dlaczego, w jakim celu); wszechstronna rozgrzewka z działaniem profilaktyczno – korekcyjnym; realizacja głównych celów lekcji (kształcący, poznawczy, wychowawczy); uspokojenie organizmu; czynności porządkowe i podsumowanie lekcji; zachęcenie uczniów do wykonywania działań ruchowych jako zdrowego stylu życia w rodzinie.

Rozwijając za S. Strzyżewskim i L Rozwijając za S. Strzyżewskim i L. Lachowiczem w części wstępnej wyróżniamy trzy zadania: organizacja i zdyscyplinowanie grupy; psychiczne nastawienie uczniów do zadań lekcji; wszechstronne przygotowanie fizyczne.

Wymienione powyżej elementy części wstępnej warunkują jej przebieg i wykonanie wszystkich zawartych w tej części zadań tak istotnych dla dalszego przebiegu zajęć. Wszystkie one są ważne jednak wydaje się, że wszechstronne przygotowanie fizyczne wysuwa się na pierwsze miejsce jako najbardziej istotne. Tak więc każdy wysiłek fizyczny bez względu na charakter lekcji należy koniecznie poprzedzić ćwiczeniami rozciągającymi i rozgrzewającymi.

A. Cichosz uwzględniając rozgrzewkę jako ważny element wysiłku fizycznego uważa ja za stały i nieodzowny rytuał występujący na każdej lekcji. Dlatego tez każdy nauczyciel wychowania fizycznego powinien stale wzbogacać swoją wiedze i praktyczne umiejętności w zakresie przeprowadzania właściwych, a zarazem ciekawych rozgrzewek.

Każda rozgrzewka spełnia wiele różnych funkcji, a mianowicie: pozwala na przygotowanie różnych partii mięśni i ścięgien do wysiłku poprzez rozciąganie ich zmierzające do powiększenia zasięgu ruchowego oraz zwiększa wydolność wysiłkową. Służy to również jako środek zapobiegający powstawaniu kontuzji w dalszych częściach lekcji związanych z przeciążeniem układu ruchowego.

Ćwiczenia w ramach rozgrzewki powinny, jak podaje A Ćwiczenia w ramach rozgrzewki powinny, jak podaje A. Cichosz przebiegać w tempie umiarkowanym, spokojnie, z optymalnym zasięgiem ruchów w obrębie aparatu ruchowego. Rozgrzewka różni się w zależności od pory roku, warunków w jakich się odbywa, oraz od temperatury otoczenia. W przypadku niskiej temperatury konieczna jest rozgrzewka nieco dłuższa w spokojniejszym tempie.

Ćwiczenia zastosowane w rozgrzewce zwiększają intensywność przemiany materii w obrębie mięśni, jak również maja wpływ na układy oddechowy i krążenia. Bardzo często, a właściwie należałoby powiedzieć jak najczęściej należy w rozgrzewce wprowadzać różne formy zabawowe ukierunkowane na część główna lekcji. Na zakończenie chciałbym przytoczyć stwierdzenie Pana Adama Cichosza z AWF w Katowicach, że „…należy się wystrzegać gwałtownych ruchów do których mięśnie nie są przyzwyczajone”, w początkowej fazie zajęć lekcyjnych, co jeżeli nie będziemy tego przestrzegać może doprowadzić do niepotrzebnych kontuzji.

Literatura: Cichosz A. Rozgrzewka ważny element wysiłku fizycznego [w:] Wychowanie fizyczne i zdrowotne. Nr 11, grudzień 2013. Lachowicz L. Metodyka wychowania fizycznego. Część I. wyd. Uczelniane AWF w Gdańsku, Gdańsk 1995. Maszczak T. Edukacja fizyczna w nowej szkole, wyd. AWF 2007. Strzyżewski S. Proces kształcenia i wychowania w kulturze fizycznej, wyd. WSiP Warszawa, 1996. Sulisz S. Niekonwencjonalne podstawy metodyczne realizacji procesu edukacji fizycznej. (Poradnik dla nauczycieli i studentów, którzy wiedzą czego chcą), wyd. Korepetytor, Płock 2008.

1. Co rozumiesz przez tok lekcji ? PYTANIA 1. Co rozumiesz przez tok lekcji ? A. Kolejność ćwiczeń. B. Ramowy schemat lekcji. C. Przebieg lekcji z formami organizacyjnymi i czasem trwania. 2. Co to jest rozgrzewka ? A. Ćwiczenia korekcyjne. B. Ćwiczenia kształtujące. C. Ćwiczenia relaksacyjno - uspokajające. 3. Dlaczego rozgrzewka jest ważna ? A. Wszechstronnie przygotowuje do wysiłku w części głównej. B. Rozwija psychomotorycznie. C. Pokazuje co będzie w części głównej.