zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD)

zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne = nerwica anankastyczna = nerwica natręctw

objawy obsesje kompulsje lęk o różnym nasileniu spowolnienie objawy depresyjne objawy depersonalizacyjne

natrĘctwa myśli lub wyobrażenia uporczywie narzucające się lub czynności psychoruchowe wielokrotnie wykonywane mimo przeświadczenia o ich niedorzeczności

obsesje nawracające uporczywie, bez udziału woli pacjenta - a nawet wbrew jej wysiłkom przeciwstawiania się – myśli, impulsy, wyobrażenia, wątpliwości lub obawy rozpoznawane przez pacjenta jako niechciane, niepożądane, narzucone i przymusowe zawierające na ogół irracjonalne treści wywołujące napięcie i niepokój

najczĘstsze treŚci obsesji agresja porządek brud i zarazki seks religia choroba

kompulsje powtarzające się, pozornie bezcelowe, stereotypowe, pojedyncze zachowania lub złożone z wielu zachowań, wykonywane w określony sposób, w ustalonym porządku rytuały powstrzymywanie kompulsji zwykle wiąże się z narastaniem niepokoju i lęku, wykonanie ich najczęściej zmniejsza na krótki okres poziom lęku

najczĘstsze rodzaje kompulsji sprawdzanie czyszczenie ubieranie się liczenie

kryteria rozpoznania OCD wg ICD-10 występowanie obsesji i/lub kompulsji pacjent ocenia swoje objawy jako przesadne lub nawet pozbawione sensu objawy są powodem zamartwiania się pacjenta i jego cierpienia, zajmują mu wiele czasu, istotnie zaburzają codzienną aktywność, funkcjonowanie w społeczeństwie oraz relacje z innymi ludźmi zaburzenia nie są wynikiem używania substancji psychoaktywnych lub leków

epidemiologia 0,8-1% - występowanie OCD w populacji 1-2% - występowanie OCD wśród pacjentów zgłaszających się do psychiatry częstość występowania niezależna od płci 2/3 dorosłych pacjentów z OCD miało pierwsze objawy przed 15 rokiem życia

moŻliwe czynniki etiologiczne uwarunkowania psychospołeczne predyspozycje genetyczne infekcje (głównie paciorkowcowe) toksyny

neuroobrazowanie jądro ogoniaste okolica czołowo- oczodołowa przednia część zakrętu obręczy przednia część wzgórza

neurobiologia układ serotoninergiczny układ dopaminergiczny

osobowoŚĆ anankastyczna a OCD Cechy osobowości anankastycznej: sztywność zasad moralnych i nietolerancyjność przesadne poczucie odpowiedzialności i obowiązku nadmierna sumienność i skrupulatność dążenie do perfekcjonizmu zamiłowanie do porządku ładu i czystości pochłonięcie przez szczegóły i regulaminy pedanteria i drobiazgowość stale nawracające wątpliwości pojawianie się natarczywych, niechcianych, niepożądanych myśli lub impulsów

spektrum zaburzeŃ obsesyjno-kompulsyjnych

leczenie farmakoterapia psychoterapia elektrowstrząsy neurochirurgia

farmakoterapia klomipramina SSRI - fluoksetyna - fluwoksamina - sertralina - citalopram - paroksetyna wenlafaksyna trazodon MAO-I olanzapina benzodiazepiny buspiron lit karbamazepina

farmakoterapia- schemat leczenia SSRI (wysokie dawki przez długi czas) klomipramina (gdy brak odpowiedzi na leczenie 2-3 lekami z grupy SSRI) wenlafaksyna, MAO-I, olanzapina lub klonazepam (krótkoterminowo) leczenie skojarzone

psychoterapia terapia behawioralna „przeuczenie” jednostki, wygaszenie i korekcja niewłaściwych zachowań umożliwia nauczenie pacjenta nowych, właściwych nawyków terapia poznawczo-behawioralna uświadomienie pacjentowi sposobu, w jaki jego poglądy i myśli mogą niekorzystnie wpływać na jego działania, postawy i emocje oraz oduczenie pacjenta negatywnego patrzenia na siebie i zmiana jego niepożądanych zachowań bez analizy podświadomych przyczyn je wywołujących

neurochirurgia capsulotomia selektywne przecięcie dróg torebki wewnętrznej cingulotomia przecięcie szlaków zakrętu obręczy podogoniasta traktotomia przecięcie dróg w istocie białej, łączących korę oczodołową i struktury podkorowe w okolicach jądra ogoniastego

Francisco de goya „Kaprysy”