ROZWÓJ JAJA PŁODOWEGO. - wczesny okres rozwojowy. - okres zarodkowy   ROZWÓJ JAJA PŁODOWEGO - wczesny okres rozwojowy - okres zarodkowy - okres rozwoju płodu - popłód

Wczesny okres rozwojowy   - trwa około 2 tygodni od zapłodnienia do ukończenia zagnieżdżenia - obserwuje się w tym czasie zapoczątkowanie różnicowania na elementy trofoblastu i embrioblastu  

Okres zarodkowy   - zarodek (embrion) - proces gastrulacji (powstają 3 listki zarodkowe) - następnie kształtuje się układ krwionośny (około 5 tygodni) - gastrulacja (następny etap rozwoju zarodka) - powstają listki zarodkowe zewnętrzny: ektoderma wewnętrzny: endoderma środkowy: mezoderma

Rozwój płodu  Trwa od 5 tygodnia ciąży do jej zakończenia Rozwój płodu (fetus) charakteryzuje bardzo szybki wzrost Szybki rozwój płodu dotyczy zarówno jego masy, jak i długości ciała

Masa i długość płodu - masa ciała powiększa się 800-krotnie - długość ciała zwiększa się 50-krotnie - masę 1000 g płód osiąga około 30 tygodnia ciąży - masę 3000 g płód osiąga około 36 tygodnia ciąży - masę 3500 g płód osiąga około 40 tygodnia ciąży - średni przyrost masy ciała wynosi 12,5 g dziennie

- w 3 m-cu ciąży głowa stanowi ½ całej długości - w 3 m-cu ciąży głowa stanowi ½ całej długości - w połowie ciąży (20 tygodni) stanowi ½ długości - po porodzie płodu donoszonego tylko ¼ długości płodu - u człowieka dorosłego długość głowy wynosi 1/8 w stosunku do pozostałej części ciała - od 8 do 16 tygodnia ciąży następuje ostateczny intensywny rozwój narządów      

  Układ krążenia płodowego   mezodermalny zawiązek serca różnicuje się już w okresie powstawania pierwszych somitów

Ostateczny podział początkowo pojedynczego worka sercowego na prawą i lewą część serca pozostaje w związku z podziałem krążenia na obieg obwodowy - duży obieg krwi i krążenie płucne

Dochodzi do podziału wspólnej jamy przedsionkowo-komorowej Równocześnie dzieli się wspólny pień tętniczy na aortę i pień tętnicy płucnej U 14 mm zarodka ludzkiego (około 37 dni od zapłodnienia) wzrastająca przegroda międzykomorowa nie jest jeszcze całkowicie zamknięta i może przez pewien czas utrzymywać się otwór międzykomorowy

Przegroda przedsionkowa nie rozdziela całkowicie przedsionków, a przegroda międzyprzedsionkowa utrzymuje się aż do końca życia płodowego Utrzymanie się drożności tych otworów w życiu pozapłodowym może być przyczyną wady serca!!!

Różnice krążenia płodowego w stosunku do krążenia u dorosłych dotyczą zarówno struktury, jak i czynności

SERCE PŁODU jest większe i bardziej kuliste, jego masa w stosunku do masy ciała jest dwukrotnie większa niż u dorosłego

W przegrodzie międzyprzedsionkowej znajduje się otwór owalny

Istnieje przewód tętniczy, który łączy aortę z tętnicą płucną Obecność przewodu żylnego znajdującego się między żyłą pępkową a żyłą główną dolną

W systemie krążenia płodowego znajduje się dodatkowy narząd – popłód

Krew jest utleniana w łożysku, a nie w płucach W tętnicach płodu jest niższe ciśnienie Tętno płodu jest szybsze (140/min) i dwubitne Krew płodu ma większą objętość, większą zdolność łączenia tlenu oraz inny skład elementów morfotycznych i płynnych

Krew płodu   Płód donoszony ma około 300 ml krwi, co stanowi 8-10% masy ciała

Krwiotworzenie w życiu wewnątrzmacicznym występuje w pęcherzyku żółtkowym, kosmówce, płucach, wątrobie, śledzionie, węzłach chłonnych i szpiku kostnym Liczba krwinek czerwonych około 5 mln Stężenie hemoglobiny około 13g% Liczba krwinek białych 15 tys.

Płuca płodu   Płuca w czasie życia wewnątrzmacicznego nie są w pełni rozwinięte Są małe, zapadnięte, wysoko uniesione przez przeponę w klatce piersiowej

Rozwój tkanki płucnej zdolnej do podjęcia samodzielnej sprawnej czynności oddechowej następuje stopniowo przez całą ciążę Płuca uzyskują pełną sprawność pod koniec życia płodowego, a nawet dopiero w 2-3 tygodniu po urodzeniu  

Układ wewnątrzwydzielniczy płodu   Płód jest pod wpływem działania hormonów matki i łożyska Ocena czynności trzustki, przysadki i nadnerczy jest trudna          Trzustka płodu donoszonego wykazuje dużą zawartość insuliny

Przysadka obserwuje się wydzielanie gonadotropiny już u 9-tygodniowych płodów Nadnercza Kora płodowa wykazuje obecność dehydrogenazy, co może być wyrazem steroidowej czynności hormonalnej gruczołów  

Przewód pokarmowy   -  zawiązuje się ektoderma w postaci cewy jelitowej -  w 4. tygodniu życia zarodka pojawia się otwór ustny -  otwór odbytniczy powstaje dopiero w 3 miesiącu -  cewa jelitowa stanowi również początek rozwoju dla trzustki i wątroby

Układ trawienny Od 28 tygodnia ciąży wykazuje pełny zespół enzymów potrzebnych płodowi

W II połowie ciąży stwierdzono u płodów odruch połykania i ruchy robaczkowe jelit Ze stałych elementów płynu owodniowego oraz złuszczonych komórek nabłonkowych przewodu pokarmowego powstaje smółka, która zostaje wydalona po porodzie

Układ moczowy   Rozwija się z neutronów na przestrzeni od VI somitu szyjnego do ostatniego lędźwiowego w postaci śródnercza, poniżej którego różnicuje się nerka ostateczna.

Śródnercze zawiera elementy podobne do elementów nerki ostatecznej, tj Śródnercze zawiera elementy podobne do elementów nerki ostatecznej, tj. kłębuszki naczyniowe oraz cewki uchodzące do tkanek śródnercza (Wolffa). Pod koniec ciąży nerka ostateczna zaczyna czynność wydzielniczą, czego dowodem jest obecność moczu w pęcherzu moczowym płodu 

Popłód   Składa się z 3 zasadniczych elementów - łożyska (placenta) - błony płodowe (membranae fetalis) - pępowina (funiculus umbilicalis)     

  Łożysko (placenta)   -   w 41,2 dniowej blastocyście obserwuje się zróżnicowanie komórek trofoblastu od elementów embrioblastu do trofoblastu - w tym czasie trofoblast występuje w formie litej a dalsze zróżnicowanie polega na powstawaniu kosmków  

  Kosmki pierwotne zbudowane z samego trofoblastu Kosmki drugorzędowe mają podścielisko łącznotkankowe i dwuwarstwowy nabłonek trofoblastyczny Kosmki trzeciorzędowe w podścielisku łącznotkankowym występują naczynia krwionośne, a nabłonek trofoblastu składa się z dwóch regularnych warstw

  Faza kosmówki Trwa od chwili powstania kosmków do pełnego wykształcenia się łożyska i błon płodowych pozałożyskowych a więc od około 3 do 16-18 tygodnia ciąży

We wczesnym okresie kosmki pokrywają całe jajo płodowe i wtedy cała ta warstwa jest nazywana kosmówką krzewiastą i kosmatą Zasadniczą cechą kosmówki jest obecność w niej elementów płodowych a brak matczynych

Łożysko   Kształtuje swoją formę od 16-18 tygodnia aż do 38 tygodnia ciąży (okres przeobrażania) Należy do typu krwiokosmkowego tzn. że krew matek bezpośrednio opływa pokrywę nabłonkową kosmków Spoistość łożyska jest ciastowata Ma kształt dysku o wym. 20x18x2,5 cm Średnia masa bez błon i pępowiny wynosi 450g, a cały popłód o 100 g więcej

Budowa makroskopowa. Powierzchnia płodowa Budowa makroskopowa   Powierzchnia płodowa - od strony płynu owodniowego Powierzchnia matczyna - przylega bezpośrednio do ściany macicy    

Powierzchnia płodowa Pokryta jest lśniącą owodnią, od przyczepu pępowiny rozchodzą się promieniście naczynia krwionośne - często na niej jest widoczny osad włóknika

Powierzchnia matczyna   Powierzchnia matczyna charakteryzuje ją obecność różnej wielkości zrazów (15-20) podzielonych różnej głębokości bruzdami

Budowa mikroskopowa  płyta kosmkowa znajduje się na powierzchni płodowej płyta podstawowa znajduje się przy powierzchni matczynej pomiędzy nimi znajdują się kosmki

Kosmki końcowe - stanowią elementarne składniki strukturalne i funkcjonalne łożyska - pokrywający je trofoblast stanowi bezpośrednią powierzchnię wymiany pomiędzy matką i płodem

Błonki naczyniowo-nabłonkowe są strukturami kosmków końcowych i stanowią największą przegrodę pomiędzy krwią płodowa i krwią matczyną

Pączki zespólniowe skupienie jąder zespólni, występujące w około 30% kosmków Złogi mas włóknikowych (fibrynoid) znajdujące się w płycie kosmkowej i podstawowej oraz w przestrzeni międzykosmkowej i w samych kosmkach

Złogi soli wapnia obserwowane zarówno w obrazie makroskopowym, jak i mikroskopowym, są głównie w łożyskach ciąż donoszonych  

Błony płodowe pozałożyskowe. składają się z 3 warstw   Błony płodowe pozałożyskowe składają się z 3 warstw ściśle ze sobą zespolonych     -   owodnia (amnion)     -   kosmówka (chorion)       - doczesna (decidua)  

  Owodnia wyściela worek owodniowy jest pochodzenia płodowego, zbudowana jest z nabłonka i tkanki łącznej

Kosmówka znajduje się między owodnią a doczesną, składa się z kilku warstw komórek trofoblastu - jest pochodzenia płodowego

Doczesna styka się ze ścianą macicy, jest pochodzenia matczynego

  Sznur pępowinowy - łączy płód z łożyskiem - długość od 30 do 100 cm, - grubość 1-1,5 cm Składa się z: - tkanki dojrzałej (galarety Whartona) - trzech naczyń: dwie tętnice, jedna żyła

  Czynność popłodu  Krążenie krwi w łożysku  Krążenie płodowe - zaczyna się wpłynięciem krwi nieutlenowanej do płodu przez dwie tętnice znajdujące się w pępowinie - następnie krew płynie przez naczynia płyty kosmkowej, pnie kosmkowe i kosmki końcowe - krew utlenowana i zaopatrzona w substancje potrzebne dla płodu wraca przez jedna żyłę pępowinową

  Krążenie matczyne   - zaczyna się wpłynięciem krwi utlenowanej z tętnic macicznych poprzez płytę podstawową łożyska do przestrzeni międzykosmkowej - po przejściu między kosmkami i oddania tlenu oraz pobrania CO2 i innych metabolitów krew przechodzi z powrotem do ustroju ciężarnej  

Transport w łożysku. kosmki łożyskowe Transport w łożysku kosmki łożyskowe dostarczają pewnych substancji od matki do płodu i od płodu do matki

Transport bierny odbywa się zgodnie z różnicą stężeń fizycznych od wyższego do niższego (zjawisko dyfuzji) W ten sposób przez łożysko ludzkie przechodzą:     -   gazy oddechowe, -   mocznik -   woda

Transport czynny. aktywny udział samych komórek Transport czynny aktywny udział samych komórek w przenoszeniu substancji   - ze środowiska o niższym stężeniu do środowiska o stężeniu wyższym - wymaga to energii samej komórki bądź tzw. bariery łożyskowej

Wymiana substancji w łożysku Wymiana substancji w łożysku  Wymiana gazowa -  wymiana O2 i CO2 – najważniejsza czynność łożyska -  odbywa się na zasadzie dyfuzji pomiędzy krwią matczyną i płodową -  przenikanie CO2 od płodu do matki jest ściśle związane z wymiana tlenu w odwrotnym kierunku -  nadmiar CO2 w naczyniach krwionośnych płodu, grożący zakwaszeniem, przedostaje się do przestrzeni międzykosmkowej

  Transport wody dokonuje się na zasadzie różnicy ciśnień (osmotycznego i hydrostatycznego) między przestrzeniami płodu i matki oraz płynu owodniowego. Szybkość wymiany wody pomiędzy matką i płodem ocenia się na 1600 ml/h  

Transport węglowodanów   Transport węglowodanów   są głównym źródłem energetycznym dla płodu szybko i łatwo przechodzą od ciężarnej   stężenie glukozy we krwi płodu jest niższe o około 10-20% od stężenia we krwi matki

Transport białek i aminokwasów   Transport białek i aminokwasów - jest zróżnicowany i w zasadzie zależy od aktywności trofoblastu a nie od wielkości cząsteczki białka   przechodzenie białka ma duże znaczenie immunologiczne, ale nie odgrywa większej roli odżywczej - płód produkuje sam własne białka - białka i aminokwasy przechodzą na zasadzie czynnego transportu

Transport lipidów   - zarówno w trofoblaście pokrywającym kosmki jak i w nabłonku owodni występuje dużo różnych substancji lipidowych - kwasy tłuszczowe przechodzą od ciężarnej do płodu - większość tłuszczów jest hydrolizowana w nabłonku trofoblastu

Transport soli mineralnych i elektrolitów    przenikają szybko i łatwo od matki do płodu   odbywa się to na zasadzie dyfuzji przez łożysko i błony płodowe

Przechodzenie witamin   - witamina „C” bez trudności może przenikać od matki do płodu - w transporcie ważnych substancji od matki do płodu uwzględnia się transport leków, żelaza, bilirubiny i hormonów

Czynność hormonalna łożyska     Czynność hormonalna łożyska łożysko jest aktywnym gruczołem wydzielania wewnętrznego

Czynność enzymatyczna łożyska. W łożysku wykryto bardzo wiele enzymów:   Czynność enzymatyczna łożyska W łożysku wykryto bardzo wiele enzymów:       - dehydrogenazy steroidowe -      enzymy oddechowe -      fosfatazy -      oksytocynazę -      histaminazę

Płyn owodniowy (liquor amnialis)  Płyn owodniowy (liquor amnialis)   Płyn owodniowy jego głównym źródłem wytwarzania jest owodnia ↓ Wody płodowe Stanowi środowisko dla rozwijającego się płodu

  Wchłanianie - dojrzały płód wchłania w ciągu godziny około 20 cm płynu i taką samą ilość wydala do worka owodniowego - resorpcja płynu dokonuje się w przewodzie pokarmowym, płucach i przez skórę -  płód do worka owodniowego wydala mocz a dalsza wymiana następuje przez płuca, skórę i pępowinę

  Ilość płynu  - zwiększa się progresywnie do 38 tygodnia ciąży,   potem zmniejsza się jego ilość o około 140 ml na tydzień - średnia ilość płynu wynosi 1000-1200 ml - ocena składników płynu owodniowego oraz jego stanu fizykochemicznego jest przydatna w ocenie stanu płodu