Seminarium Wiedza o dialogu społecznym Gdańsk - 5 grudnia 2008 r., Katowice - 22 stycznia 2009 r. Typy dialogu społecznego w powojennych demokracjach europejskich – uogólnienie teoretyczne realizowane w ramach projektu KOMPETENTNY UCZESTNIK DIALOGU SPOŁECZNEGO Prowadzący: dr hab. Jacek Sroka

Partnerzy społeczni to stosunkowo nowe określenie - czy wcześniej posługiwano się innym? Tak, zanim zaczęto mówić o partnerstwie społecznym posługiwano się pojęciem organizacji grup interesu Rodzaje grup interesu – jedna z propozycji klasyfikacji: zrzeszeniowe, niezrzeszeniowe, instytucjonalne, anomalne (Almond, Powell) Pojęcie funkcjonalnych grup interesu (Durkheim)

Dwa tradycyjne rodzaje przetargów interesów grupowych: pluralizm i korporatyzm 1.Pluralizm skłania się ku wolnej grze interesów grupowych i wskazuje na negatywne aspekty koncentracji, koordynacji i centralizacji tej sfery 2.Korporatyzm uwypukla korzyści skoordynowanej aktywności grup interesu oraz bezpośrednich interakcji pomiędzy nimi a ośrodkami decyzyjnymi (możliwość kontroli i egzekwowania lojalności) 3.Faktycznie pluralizm i korporatyzm stanowią skrajne bieguny jednego continuum pomiędzy nimi lokują się konkretne przypadki – rozwiązania krajowe

Continuum od pluralizmu do korporatyzmu w powojennych rozwiązaniach zachodnioeuropejskich – wybrane przykłady 1.pluralizm i słaby korporatyzm, do grupy tej przyporządkowane zostaną - Francja, Włochy i Wielka Brytania 2.umiarkowany korporatyzm - Niemcy, Belgia, Holandia 3.silny korporatyzm - Austria, Dania, Szwecja, Finlandia, Norwegia wraz z submodelem szwajcarskim

Silny korporatyzm - Szwecja Ugruntowana tradycja umów dwustronnych (dialog autonomiczny) W 1938 Federacjia Związków Zawodowych (Landsorganisasjonen - LO) i Szwedzkie Stowarzyszenie Pracodawców (Svenska Arbeitsgivareföreningarnes - SAF) odpisały porozumienie ramowe w Saltsjöbaden, które uznał rząd Uzwiązkowienie pracy 77%, biznesu 55%, układy 92%

Silny korporatyzm - Austria Zasadnicze rysy austriackiego Sozialpartnerschaft: funkcjonowanie zinstytucjonalizowanego systemu konsensualnego kompromisu politycznego (Konkordanzdemokratie) istnienie zinstytucjonalizowanej i scentralizowanej kooperacji pomiędzy reprezentacją sektora pracy, organizacjami biznesu i agendami państwa (trójstronność) demokratyczny system zarządzania przedsiębiorstwami (demokracja przemysłowa ) Istotny wkład izb samorządu gospodarczego (Kammern),biznes 100%,praca 33%, układy 98%

Silny korporatyzm – Finlandia Parlamentarna procedura remiss Dwustronność (semi-autonomiczny bipartyzm) pomimo istnienia dwóch komisji trójstronnych Praktyka państwowego stemplowania porozumień dwustronnych Tzw. porozumienia milczące w latach 70. Uzwiązkowienie pracy 71%, biznesu 70% Układy zbiorowe 82%

Umiarkowany korporatyzm – Niemcy Brak stałej, centralnej (federalnej) instytucji dialogu (Konzertierte Aktion, Kanzlersrunde) Utrwalona tradycja dialogu autonomicznego na poziomie mezo (branż) – Tarifvertragen (65%) Silna pozycja organizacyjnych central partnerów społecznych (uzwiązkowienie pracy-18%, biznesu-63%) Rozwinięty system demokracji pracowniczej

Umiarkowany korporatyzm – Belgia i Holandia Istnienie konsensualnego kartelu elit Proces powojennego scalania partnerów społecznych – udany w Holandii Różnice w poziomie centralizacji przetargu Łatwość rozszerzania porozumień ponadzakładowych na całe branże (Hol.-65%) Specjalność holenderska: SER (trójstronna) i Fundacja Pracy (dwustronna)

Słaby korporatyzm – Francja Niski poziom uzwiązkowienia pracy (8%) Dobrze zorganizowani pracodawcy (78%) Wysoka aktywność związków zawodowych Rozwinięty system współstanowienia (65% reprezentacja interesów pracowniczych) Rozprzestrzenienie zbiorowych stosunków pracy (90%)

Pluralizm – Wielka Brytania Od 1980 roku brak instytucji trójstronnych Od 2004 likwidacja instytucji closed shop Większościowy charakter systemu politycznego Słabość centralnych struktur organizacji partnerów społecznych (uzwiązkowienie 29%) Układy zbiorowe – 35%

Dziękuję za uwagę.

Strona internetowa projektu: Biuro projektu: Aleje Jerozolimskie 91, piętro VI Warszawa tel fax: