SKALA MAPY Skala – stosunek odległości na mapie do odpowiadającej jej odległości w terenie. Skala najczęściej wyrażona jest w postaci ułamka 1:S, np. 1:10 000, co oznacza, że każda dowolna odległość na mapie jest np. 10 000 razy mniejsza niż w terenie, albo mówiąc inaczej 1 cm na mapie odpowiada 10 000 cm w terenie. Skala mapy wyrażona poprzez podziałkę liniową

Sposoby przedstawiania skali Skala liczbowa: skala zapisana za pomocą ułamka np. 1:200 000 Skala mianowana: 1cm-2km, 1cm-2000m lub 1cm-200 000 cm. Zapisanie skali liczbowej w postaci mianowanej ułatwia czytanie odległości na mapie. Podziałka liniowa: czyli w formie podziałki. Jest to graficzne przedstawienie skali mapy, ułatwiające szybkie odczytywanie orientacyjnych odległości na mapie.

Przechodzenie z skali mianowanej na skalę liczbową: Przechodzenie z podziałki liniowej na skalę mianowana: Należy po obu stronach podziałki liczbowej dodać te same jednostki odległości tzn. centymetry: 1:200 000 1cm-200 000cm Następnie zamieniamy 200 000 cm na większe jednostki odległości: metry lub kilometry: 1cm-2000m 1cm-2km Przechodzenie z skali mianowanej na skalę liczbową: Należy doprowadzić skalę mianowaną do postaci w której po obu stronach będą te same jednostki: 1cm-2km 1cm-2000m 1cm-200 000cm Następnie opuszczamy nazwy jednostek: 1:200 000

Jak zamienić postać skali? 1. Mając skalę liczbową, dopisz jednostki przy obu liczbach: Skala liczbowa: 1: 500 000, odpowiada skali mianowanej 1 cm - 500000cm. 2. Zamień cm na m, dzieląc liczbę z prawej strony przez 100 ( bo 1 m to 100 cm) 500 000: 100 = 5 000m 3. Otrzymany wynik zamień na kilometry dzieląc przez 1000 ( bo 1 km to 1000 m) 5 000: 1000= 5km 4. Zapisz skalę mianowaną 1cm - 5km 5. Utwórz podziałkę liniową Pierwszy odcinek o długości 1 cm podziel na 10 części, co 1 mm Zapisz nad znakami podziału kolejno wartości: 5, 0, 10, 15, za ostatnią liczbą napisz jednostkę km Mając już podziałkę liniową, można utworzyć skalę liczbową i mianowaną. Przekształcamy je w podobny sposób, ale w odwrotnej kolejności. Zamieniając jednostki należy pamiętać, by wykonać mnożenie przez odpowiednie wartości a nie dzielenie!

Zadania na przeliczanie skali Przeliczanie jednostek   Przy rozwiązywaniu zadań ze skali mapy konieczne jest przeliczenie jednostek długości, bądź powierzchni. Warto więc pamiętać, że: Przy jednostkach odległości: 1 m→ 100 cm→1.000 mm. 1 km→1.000 m→100.000 cm→1.000.000 mm. Przy jednostkach powierzchni: 1 m2→ 10.000 cm2→1.000.000 mm2 1 km2→100 ha→ 10.000 a→ 1.000.000 cm2→1.000.000.000.000 mm2 1 ha→10.000m2→100.000.000cm2→10.000.000.000 mm2 1 a→100m2→1.000.000 cm2→1.000.000.000 mm2

Zadanie 1 Zamień skalę liczbową 1: 5 000000 na skalę mianowaną. 1cm - 5 000000cm / 100 ( dzielimy przez 100) 1cm - 50 000 m / 1000 ( dzielimy przez 1000) 1cm - 50 km Czyli 1 cm na mapie odpowiada 50 km w terenie.

Zadanie 2 Oblicz odległość danego odcinka w terenie, jeżeli na mapie w skali 1:150.000 wynosi ona 9 cm. Dana jest odległość na mapie, oraz skala mapy, należy obliczyć odległość w terenie. W pierwszej kolejności układamy proporcję z wykorzystaniem skali mapy i danej odległości na mapie. Skala mapy:  1:150.000 czyli 1 cm na mapie odpowiada 150.000 cm w terenie, a więc: 1 cm-  1,5 km 9 cm-   X Pamiętajmy, że odległości na mapie trzeba wpisać zawsze pod odległościami na mapie, czyli tutaj 9 cm wpisujemy pod 1 cm. Teraz wykonujemy działanie na podstawie proporcji (tzw. mnożenie na krzyż). 9 *1,5/1=13,5 km Odp. Odległość w terenie wyniesie 13,5 km.

Zadanie 3   Odległość w terenie wynosi 3000 km Ile wynosi ona na mapie w skali 1: 10 000000? Musimy znaleźć odległość na mapie. Układamy więc proporcję, w pierwszej linijce wykorzystujemy skalę mapy: 1 cm- 10 000000 cm (zamieniamy na kilometry odcinając pięć zer, 1 cm-100 km X  -  3000 km X tym razem po lewej stronie, gdyż odległość na mapie zapisujemy zawsze pod odległością na mapie. Po wyliczeniu otrzymamy 3000 * 1 / 100=30 cm.  Odp. Odległość na mapie wyniesie 30 cm.

Zadanie 4 Oblicz skalę mapy, jeżeli rzeka od długości 35 km ma na niej długość 7 cm   Układamy odpowiednią proporcję. Ustalmy najpierw taką samą jednostkę, czyli zamieniamy km na cm 7 cm na mapie odpowiada 3 500000 cm w terenie ( dodajemy 5 zer), szukamy skali, a więc pytamy ilu centymetrom w terenie odpowiada 1 cm na mapie. 7 cm- 3 500000 cm 1 cm – X Obliczamy proporcje: 1 * 3 500000 / 7=500.000 Odp. Skala mapy wynosi 1:500000