AUTOR: MAXYMILIAN JÓŹWIAK POWSTANIE WIELKOPOLSKIE 1918-1919 AUTOR: MAXYMILIAN JÓŹWIAK

POWSTANIE WIELKOPOLSKIE Jedyny zryw niepodległościowy na terenie zaborów, który zakończył się zwycięstwem. Dzięki niemu Wielkopolanie zyskali wolność, a ziemie stanowiące kolebkę państwowości polskiej wróciły w 1918 roku do Macierzy.      Historycy, publicyści i politycy - jak zawsze z okazji określonej rocznicy narodowej lub państwowej - będą z różnych punktów widzenia oceniać Powstanie Wielkopolskie, porównywać jego zasięg, liczbę uczestników i ofiar z innymi zrywami niepodległościowymi, zastanawiać się, czy powstanie było w ogóle potrzebne i jakie dało efekty.      Wśród różnych wypowiedzi zdarzyć się może i taka, która będzie zmierzać do pomniejszenia znaczenia Powstania Wielkopolskiego, tak już bywało.      Nikt jednak nie może podważyć zwycięstwa Powstania Wielkopolskiego, patriotyzmu i ofiarności jego uczestników oraz dobrej organizacji działań powstańczych.      Znaczenie Powstania Wielkopolskiego nie sprowadza się tylko do przyniesienia niepodległości Wielkopolsce. Odegrało ono dużą rolę przez sam fakt odniesionego sukcesu oraz uczestnictwo powstańców w tworzeniu II Rzeczypospolitej, w obronie jej granic i w odbudowie administracji polskiej.

Rozdawanie broni powstańcom

    Wielkopolska, dzięki zwycięstwu Powstania Wielkopolskiego, wniosła w wianie do odrodzonej Rzeczypospolitej: rdzenne prapolskie ziemie, z wysoko rozwiniętą gospodarką, z nowoczesnym przemysłem rolno-spożywczym, wydajnym rolnictwem i prężnym handlem; ponad 75 tys. Armię Wielkopolską, jednolicie umundurowaną, dobrze wyszkoloną i wyposażoną (w krótkim czasie zorganizowaną); wiele sprzętu wojskowego, zdobytego w walkach z zaborcą, w tym samolotów - wzmacniając ilościowo i jakościowo organizowane w Kongresówce polskie lotnictwo.

Defilada Wojsk Wielkopolskich na Ławicy 3 maja 1919 r.

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku, w reakcji na demonstracje Niemców sprzeciwiających się wizycie w Poznaniu polskiego pianisty i działacza niepodległościowego Ignacego J. Paderewskiego. Powstańcy w krótkim czasie opanowali całą Wielkopolskę z wyjątkiem północnych i południowo-wschodnich jej obrzeży. Powstanie zakończyło się 16 lutego 1919 roku rozejmem w Trewirze, który rozszerzał na front powstańczy zasady rozejmu kończącego I wojnę światową z 11 listopada 1918. Było to jedno z dwóch, obok powstania wielkopolskiego 1806 roku, zwycięskich powstań w dziejach Polski.

Wkroczenie polskiej warty na Główny Odwach w Poznaniu

Fragment walki na Moście Chwaliszewskim

Przysięga wojsk powstańczych na Placu Wolności

     Wielkopolanie ofiarowali też znaczne kwoty pieniężne do Krajowej Kasy Pożyczkowej, które później w sposób istotny zasiliły Bank Polski.    Pamiętać należy również o tym, że żołnierze Armii Wielkopolskiej, prosto z okopów powstańczych, udali się na odsiecz oblężonego Lwowa, uczestniczyli chwalebnie w walkach 1920 roku na kresach wschodnich, na froncie litewsko-białoruskim. Niemały wpływ wywarło Powstanie Wielkopolskie na aktywność niepodległościową wszystkich Polaków zamieszkałych w zaborze pruskim, na Śląsku i Pomorzu, a także na ideę polityczną - walki o dostęp do Bałtyku, do powrotu na prastare ziemie piastowskie.      Powstańcy wielkopolscy uczestniczyli w powstaniach śląskich i w przeprowadzaniu plebiscytów na Śląskui Pomorzu. Śląskie zrywy niepodległościowe były wspierane przez Wielkopolan licznymi transportami z bronią i amunicją, artykułami żywnościowymi, odzieżą i lekami.      Powstanie Wielkopolskie i związane z nim wartości są częścią naszej tożsamości narodowej. I to powinno być ideą przewodnią tegorocznych - jubileuszowych - obchodów Powstania Wielkopolskiego.

Chorągiew wykonana w mieszkaniu p Chorągiew wykonana w mieszkaniu p. Kazimiery Garsteckiej w Puszczykowie w nocy z 27/28 grudnia 1918 r. na wieść o wybuchu powstania w Poznaniu. Orzeł wyrysowany przez artystę malarza Lewańskiego z Puszczykowa.

Defilada Wojsk Wielkopolskich przed przedstawicielami misji koalicyjnej na Placu Wolności w dniu 2 marca 1919 r.

Defilada pułku Konnych Strzelców Straży Poznańskiej podczas przysięgi Wojsk Wielkopolskich na Placu Wolności w dniu 26 stycznia 1919 r.

Powstańcy wielkopolscy.

Zaprzysiężenie i wręczenie sztandarów Straży Ludowej w Poznaniu na Placu Wolności, 23 lutego 1919 r. Sztandar wręcza gen. Dowbor-Muśnicki

Generał Józef Dowbor-Muśnicki (1867-1937)

(Franciszek Mieloszyk) powstaniec, zdjęcie z przełomu 1918/1919 r.

Legitymacja odznaki pamiątkowej

Przyjazd Jana Paderewskiego do Poznania w rocznicę wybuchu powstania, 27 grudnia 1919 r.

Pamiątkowe odznaki Wojsk Wielkopolskich - "mieczyki"

Czapki związków weteranów powstania z lat międzywojennych

Improwizowany wagon szturmowy ze składu pociągu pancernego "Poznańczyk" z okresu powstania, Muzeum Broni Pancernej w CSWL w Poznaniu

Fragment pomnika powstańców w Poznaniu

Wielkopolski Krzyż Powstańczy Wielkopolski Krzyż Powstańczy został ustanowiony dekretem Rady Państwa w dniu 1 lutego 1957 roku w celu nagrodzenia zasług uczestników powstania wielkopolskiego 1918 – 1919. Wielkopolski Krzyż Powstańczy był nadawany osobom, które z bronią w ręku lub w inny aktywny sposób uczestniczyły w walkach przeciwko zaborcom niemieckim w powstaniu wielkopolskim. Odznaczenie nadawała Rada Państwa na podstawie wniosków Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Mógł być nadawany pośmiertnie. Łącznie odznaczono Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym ok. 213 000 osób. Z dniem 8 maja 1999 nadawanie Krzyża uznano za zakończone.

Wielkopolski Krzyż Powstańczy - awers i rewers

Pomnik Powstańców Wielkopolskich znajdujący się na rynku w Pobiedziskach.

Żołnierze w mundurach powstańców

Powstańcy wielkopolscy - rekonstrukcja, obchody Święta Niepodległości w Warszawie, 2007