NARZĄDU WZROKU ANATOMIA I FIZJOLOGIA I Katedra i Klinika Chorób Oczu Akademii Medycznej w Warszawie prof.nadzw. dc.dr hab. D.Kęcik

NARZĄD WZROKU oko narządy dodatkowe   - gałka oczna układ ochronny aparat ruchowy - nerw wzrokowy - powięzie oczodołowe - mięśnie - powieki - spojówki - narząd łzowy

OCZODÓŁ : 7 kości twarzy i czaszki ma kształt czworobocznej piramidy, podstawa (aditus orbitae) stanowi wejście do oczodołu wierzchołek sięga do kanału n.II 4 ściany, 9 otworów głębokość 50 mm , obj. 30 ml  

ściana boczna : - najgrubsza ściana oczodołu

ściana górna: procesy zapalne zatok czołowych

ściana przyśrodkowa   najcieńsza; łatwość przechodzenia procesów zapalnych przez ciągłość: zapalenie okostnej, ropowica, ropień podokostnowy łatwość złamania – odma podskórna

ściana dolna : krwotok wewnątrzoczodołowy złamania typu blow out procesy zapalne zatok szczękowych krwotok wewnątrzoczodołowy złamania typu blow out

Podejrzenie uszkodzenia oczodołu dwojenie odma wytrzeszcz stan zapalny zatok

SZCZELINA OCZODOŁOWA GÓRNA nerwy ruchowe - III, IV,VI   SZCZELINA OCZODOŁOWA GÓRNA nerwy ruchowe - III, IV,VI nerwy czuciowe - V1 włókna współczulne włókna przywspółczulne - III żyła oczna górna połączona z dołem środkowym czaszki      

KANAŁ WZROKOWY · między skrzydłami mniejszymi kości klinowej ·  n. II, t.oczna ·  śr. 5 mm, dł. 7 mm, ·  oddzielony od zat.klinowej i kk sitowych tylko cienką blaszką kostną  

MIĘŚNIE ZEWNĄTRZGAŁKOWE 4 proste: wewnętrzny zewnętrzny górny dolny 2 skośne: górny dolny

ścięgna końcowe przyczepiają się do twardówki spiralnie do MIĘŚNIE ZEWNĄTRZGAŁKOWE – tworzą lejek mięśniowy szczyt - pierścień ścięgnisty wspólny obejmujący kanał n. II i szczelinę oczodołową górną ścięgna końcowe przyczepiają się do twardówki spiralnie do rąbka rogówki

POWIEKI (palpebrae) zamykają oczodół od zewnątrz 2 warstwy: skórno – mięśniowa tarczka i spojówka gruczoły potowe Molla gruczoły łojowe Zeissa tarczka-gruczoły łojowe Meiboma powieki są silnie unaczynione, łatwo ulegają obrzękom

SPOJÓWKA ( tunica conjunctiva) budowa – łącznotkankowej blaszki właściwej pokrytej nabłonkiem walcowatym z komórkami śluzowymi pokrywa przednią powierzchnię gałki ocznej i tylne powierzchnie powiek worek spojówkowy – przestrzeń między spojówką powiek i spojówką gałki ocznej; jest ograniczony od góry i dołu przez sklepienia

NARZĄD ŁZOWY: część wydzielnicza gruczoł łzowy (glandula lacrimalis) gruczoły łzowe dodatkowe część odprowadzająca punkt łzowy kanalik łzowy woreczek łzowy przewód nosowo-łzowy dolny

ŁZY funkcja: oczyszczanie i odżywianie struktur beznaczyniowych oka - rogówka skład: woda, jony, lizozym test Schirmera - ocena wydzielania łez

GAŁKA OCZNA (bulbus oculi)   - obj. 7 ml - waga 7 – 8 g - dł.22 – 24 mm

Biegun przedni – szczyt rogówki Biegun tylny – geometryczny środek czaszy twardówki Równik – linia dzieląca gałkę na przednią i tylną Południki – półkola opasujące gałkę od przedniego i tylnego bieguna

BŁONA WŁÓKNISTA - rogówka - twardówka BŁONA NACZYNIOWA - tęczówka - ciało rzęskowe - naczyniówka BŁONA WEWNETRZNA - siatkówka

KOMORA PRZEDNIA OKA zawarta między rogówką i płaszczyzną tęczówki KOMORA TYLNA -za tęczówką, boczne ograniczenie stanowi ciało rzęskowe, tylne soczewka i ciało szkliste KOMORA CIAŁA SZKLISTEGO

GAŁKA OCZNA – PODZIAŁ KLINICZNY Odcinek przedni Odcinek tylny rogówka komora przednia tęczówka komora tylna ciało rzęskowe soczewka twardówka naczyniówka siatkówka ciało szkliste część gałkowa n. II

TWARDÓWKA (sclera) -siatka włókien łącznotkankowych przebiegających w różnych kierunkach, mało naczyń; zadania : - chroni oko - kształt     - napięcie - przechodzi w osłonkę twardą n.II   - w odległości 5,5 – 7,5 mm od rąbka rogówki – przyczepy mięśni za równikiem mm.skośne

ROGÓWKA (cornea) ·  śr. 12mm , r = 7-8 mm ·  gładka, lśniąca, przezierna ·  5 warstw ·  nie ma naczyń, odżywianie z łez, naczyń okołorąbkowych i z cieczy wodnistej ·   obfite unerwienie czuciowe   2/3 mocy całego układu optycznego oka refrakcja= 43,6 D Rola: element układu optycznego oka ochronna

TĘCZÓWKA (iris) - przesłona , eliminuje aberracje sferyczne i chromatyczne mięśnie : zwieracz i rozwieracz źrenicy barwa zależy od ilości barwnika i naczyń krwionośnych    

CIAŁO RZĘSKOWE (corpus ciliare) pomiędzy nasadą tęczówki a rąbkiem zębatym budowa: mięsień rzęskowy - udział w akomodacji wyrostki rzęskowe z więzadełkami - zawieszenie soczewki obrączka rzęskowa – część płaska rola: produkcja cieczy wodnistej

Ciecz wodnista produkowana przez ciało rzęskowe odpływa z komory tylnej przez źrenicę do komory przedniej, a stąd przez beleczkowanie w kącie przesączania do żył wodnych

NACZYNIÓWKA (choroidea) lokalizacja – środkowa część gałki ocznej; od ciała rzęskowego do n.II budowa – naczynia krwionośne, nerwy, komórki barwnikowe funkcja – błona odżywcza dla zewnętrznych warstw siatkówki

SOCZEWKA ( LENS ) Lokalizacja : komora tylna - między tęczówką a ciałem szklistym zawieszona na więzadłach Zinna obwódki rzęskowej Budowa : przezierna, dwuwypukła struktura beznaczyniowa torebka przednia, tylna, kora, jądro Funkcja : akomodacja – wzrost mocy łamiącej soczewki

CIAŁO SZKLISTE ( corpus vitreum ) konsystencja żelu, 99% H2O bez naczyń i nerwów dociska siatkówkę do podłoża pomaga zachować kształt i napięcie amortyzuje wstrząsy transportuje metabolity część układu optycznego oka

stanowi 4/5 objętości gałki ocznej wypełniona ciałem szklistym

SIATKÓWKA (retina) wyściela gałkę oczną od wewnątrz jest częścią OUN percepcja wrażeń wzrokowych, zamiana na impuls nerwowy i przekazywanie ich drogą n.wzrokowego do kory wzrokowej w płatach potylicznych  

fotoreceptory (czopki i pręciki) światłoczuła wewnętrzna błona gałki ocznej część wrażliwa na światło – biegun tylny do rąbka zębatego część niewrażliwa na światło – pokrywa tylną część ciała rzęskowego i tęczówki histologicznie zbudowana z 10 warstw fotoreceptory (czopki i pręciki) komórki dwubiegunowe komórki zwojowe

CZOPKI 7 mln odpowiadają za widzenie kształtu i barwy najliczniejsze w plamce - im dalej na obwód tym mniej PRĘCIKI 130 mln odpowiadają za widzenie zarysów przedmiotów adaptację do ciemności ruch orientację w przestrzeni brak w plamce – im dalej od centrum tym liczniejsze

najważniejsza część siatkówki neurosensorycznej PLAMKA ( macula) najważniejsza część siatkówki neurosensorycznej leży skroniowo od tarczy n. II dołek środkowy zajmuje centralnie położony obszar plamki o średnicy ok. 1.5 mm histologia - czopki (brak pręcików) widzenie plamkowe = widzenie centralne

Dwa układy naczyń tętniczych UNACZYNIENIE TĘTNICZE OKA Dwa układy naczyń tętniczych układ siatkówkowy układ rzęskowy

NACZYNIA GAŁKI OCZNEJ - tętnica oczna – od tętnicy szyjnej wewnętrznej

UKŁAD SIATKÓWKOWY tętnica środkowa siatkówki to gałąź anatomicznie końcowa

UKŁAD ŻYLNY OKA - splotu skrzydłowego - twarzy - zatok obocznych nosa 4 żyły wirowate – żż.oczne dolna i górna   układ żylny ma połączenie z żyłami oczodołu:       - splotu skrzydłowego       - twarzy    - zatok obocznych nosa

UNERWIENIE GAŁKI OCZNEJ ruchowe n.III (okoruchowy) : m.prosty górny, dolny, przyśrodkowy, m.skośny dolny m.dźwigacz powieki górnej n.IV (bloczkowy) : m.skośny górny n.VI (odwodzący) : m.prosty boczny n.VII (twarzowy) :m.okrężny oka czuciowe – n.oczny ( I gałąź trójdzielnego) zwój rzęskowy

DROGA WZROKOWA nerw wzrokowy skrzyżowanie nn. II pasmo wzrokowe ciało kolankowate boczne promienistość wzrokowa kora wzrokowa w płatach potylicznych

  uszkodzenie nerwu w odcinku do skrzyżowania wzrokowego – ślepota 1 oka uszkodzenie wł.skrzyżownych (np.guz przysadki) niedowidzenie połowicze dwuskroniowe uszkodzenie wł.nieskrzyżowanch (tętniak,miażdzycz ż.ś.s. ) – ubytek połówek przynosowych dalej – ubytki jednoimienne

BADANIE DNA OKA tarcza nerwu wzrokowego naczynia tętnicze i żylne siatkówki plamka żółta siatkówka w biegunie tylnym obwód siatkówki

skroniowo od tarczy n.II ok.2mm znajduje się plamka kolor - jasno-różowa, krążek jaśniejszy od skroni granice - wyraźne zagłębieniem fizjologicznym – tu przechodzi t. i ż.środkowa siatkówki skroniowo od tarczy n.II ok.2mm znajduje się plamka

żyły są ciemniejsze i szersze. Stosunek t/ż = 2/3, żyły są ciemniejsze i szersze.

Tętnica środowa siatkówki jest anatomicznie końcowa – jej zamkniecie często prowadzi do nieodwracalnej ślepoty.

UKŁAD OPTYCZNY OKA rogówka komora przednia soczewka ciało szkliste najsilniej załamuje światło - 2/3 mocy 1/3 mocy

AKOMODACJA : czynność mimowolna polegająca na skurczu wiązek okrężnych mięśnia rzęskowego, co doprowadza do zmniejszenia napięcia włókien obwódki rzęskowej Zinna – jest zdolnością przystosowania oka normowzrocznego do ostrego widzenia z bliska Soczewka staje się bardziej wypukła i zwiększa swoją moc

MIAROWOŚĆ (emetropia): cechuje oko, w którym krzywizny powierzchni łamiących, współczynniki załamania ośrodków optycznych i długość gałki ocznej są takie, że w stanie spoczynku akomodacji równoległa wiązka promieni świetlnych zostaje zogniskowana na siatkówce Wady refrakcji: - krótkowzroczność - nadwzroczność - niezborność

NADWZROCZNOŚĆ (hypermetropia) promienie wpadające równolegle do oka skupiają się w ognisku położonym za siatkówką Przyczyna: - zbyt krótka gałka oczna

NADWZROCZNOŚĆ KOREKCJA soczewki skupiające (wypukłe) znak „+”

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ (myopia) - promienie wpadające równolegle ogniskowane są przed siatkówką

przyczyny: zbyt długa oś gałki krótkowzroczność osiowa nieprawidłowa krzywizna – spazm akomodacji krótkowzroczność krzywiznowa wzrost współczynnika załamania np. zaćma jądrowa krótkowzroczność refrakcyjna

stopnie : niska = szkolna – pojawia się ok. 10r.ż., narasta podczas dojrzewania i stabilizuje się ok. 20r.ż. – na ogół do - 3.0 D średnia – zaczyna się wcześniej, osiąga poziom – 6.0 – 8.0 D wysoka – wczesne dzieciństwo, do kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu dioptrii

KRÓTKOWZROCZNOŚĆ KOREKCJA soczewka rozpraszająca (wklęsła) - znak „-”

NIEZBORNOŚĆ (astygmatyzm) Przyczyna: najczęściej - nieprawidłowa krzywizna rogówki obserwowany punkt tworzy na siatkówce obraz niepunktowy korekcja – soczewki cylindryczne

STARCZOWZROCZNOŚĆ ( presbyopia) następstwo fizjologicznego procesu utraty zdolności akomodacyjnych oka z powodu stopniowego twardnienia i zmniejszenia elastyczności soczewki - oddalanie od oka punktu bliży wzrokowej

Soczewki cylindryczne: Soczewki sferyczne: - nadwzroczność – wypukłe, skupiające, „ + „ także do korekcji starczowzroczności - krótkowzroczność – wklęsłe, rozpraszające, „ - „ Soczewki cylindryczne: - do korekcji niezborności, posiadają cylindryczną krzywiznę łamiącą

BEZSOCZEWKOWOŚĆ (aphakia) oko jest silnie nadwzroczne (około +10 +12 Dsph) pozbawione zdolności do akomodacji przyczyny: pourazowe - zwichnięcie soczewki do komory ciała szklistego pooperacyjne

KOREKCJA BEZSOCZEWKOWOŚCI 1. okulary 2. soczewki kontaktowe 3. wszczepy wewnątrzgałkowe - do komory przedniej - do komory tylnej

RÓŻNOWZROCZNOŚĆ (anisometropia) znaczna różnica pomiędzy mocą optyczną obu oczu różnica refrakcji obu oczu większa niż 4 D uniemożliwia zlewanie się (fuzję) w jeden obraz widziany obuocznie.

Dziękuję za uwagę ...