DANE INFORMACYJNE Nazwy szkoły: Zespół Szkół Ogólnokształcących Technikum Zawodowe im. T. Kościuszki Świebodzin ID grupy: 97_76_ P_ G2 Opiekun: Dariusz Wojtala Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: Osobowość a rozwój człowiek Semestr/rok szkolny: semestr IV / 2011/2012

Osobowość człowieka OSOBOWOŚĆ Całość procesów psychicznych człowieka, które ujawniają się w działaniu, ukierunkowanym na realizację określonych celów. CECHY OSOBOWOŚCI  Względnie stałe właściwości psychiczne i fizyczne charakteryzujące daną osobę i różniące ją od innych pod względem zachowania oraz przebiegu procesów psychicznych (np. odporność, wrażliwość, odwaga, motywacja, mechanizmy kontroli, temperament).

Cechy osobowości Neurotyczność Jest cechą odpowiedzialną za to jak sprawnie radzimy sobie z sytuacjami trudnymi, decyduje o podatności na takie emocje jak smutek czy lęk. Wysoki poziom neurotyczności może wpływać na trudności w adaptacji do zmieniających się warunków środowiska, może powodować trudności w radzeniu sobie ze stresem. Niski poziom neurotyczności pozwala lepiej sobie radzić ze stresem, sprzyja równowadze emocjonalnej oraz stabilnej samoocenie

Cechy osobowości Ekstrawersja Jest odpowiedzialna za intensywność relacji społecznych, nastawienie do innych ludzi oraz ogólny poziom energii, za gotowość do działania i podejmowanie różnego rodzaju aktywności oraz za poszukiwanie wrażeń. Introwersja przejawia się w skłonności do samotności, unikaniu zbyt dużej liczby kontaktów społecznych ograniczaniu stymulacji zewnętrznej.

Cechy osobowości otwartość poznawcza Wpływa na gotowość do zdobywania nowych doświadczeń, na gotowość do poznawania nowych i ich, koncepcji. Osoby o niskim poziomie otwartości są raczej konwencjonalne - trzymają się utartych szlaków.

Cechy osobowości Ugodowość Znajduje swoje odbicie w nastawieniu do innych ludzi , w sposobie działania w środowisku społecznym. Wysoki poziom ugodowości łączy się z wysokim poziomem zaufania do innych ludzi, z zachowaniem prostolinijnymi a czasami także z gotowością do ustępstw i poświęcania się. Społecznie osoby takie są postrzegane jako życzliwe, jednoznaczne i przewidywalne - budują one wokół siebie atmosferę bezpieczeństwa. Natomiast osoby o niskim poziomie ugodowości traktują ludzi bardziej przedmiotowo - manipulują nimi i wykorzystują ich do osiągnięcia swoich celów. Charakteryzują się również brakiem zaufania do innych ludzi.

Cechy osobowości Sumienność Pozwala przewidywać aktywność szkolną i zawodową. Wysoki poziom sumienności może być podstawą do przewidywania sukcesów zawodowych - przejawia się on bowiem poprzez odpowiedzialność, wytrwałość, rozwagę, a także uporządkowanie (czasem perfekcjonizm). Z kolei niski poziom sumienności przekłada się na lekceważenie swoich obowiązków, nie przywiązuje uwagi do zobowiązań i pewnego rodzaju niedbałością i lenistwem.

TEORIA HOLLANDA Teoria Hollanda jest jedną z teorii dotyczących rozwoju zawodowego, w której preferencje zawodowe są kształtowane w relacji do środowisk zawodowych. Według tej teorii wyróżnia się następujące preferencje zawodowe:

TYP REALISTYCZNY Typ realistyczny - reprezentowany jest przez osoby, które lubią poprzez działanie rozwiązywać różne problemy. W pracy używają maszyn, narzędzi przy obsłudze obiektów, produkcji, przetwarzaniu surowców, ich wydobywaniu, przy uprawie roślin, hodowli zwierząt. Dobrze się czują realizując zadania, w których trzeba się napracować fizycznie. * Wymagane umiejętności: zdolności mechaniczne, manualne, siła fizyczna, koordynacja wzrokowo- ruchowa, talenty praktyczne, przestrzeganie reguł. * Preferowane wartości: zdrowy rozsądek, uczciwość, korzyści materialne uzależnione od efektów pracy, mocny charakter, odważny styl życia. * Preferowane czynności: związane z aktywnością fizyczną. * Określa siebie jako człowieka praktycznego, konserwatywnego, posiadającego lepsze zdolności manualne niż społeczne. * Postrzegany przez innych jako wytrwały, szczery, gospodarny, polegający na sobie. * Unika zawodów, w których przeważają kontakty z innymi ludźmi. * Typowe zawody: elektryk, grawer, kierowca, mechanik, optyk, pilot, tokarz, tapicer i inne zawody rzemieślnicze. Zawody związane z przetwórstwem surowców, leśnik, ogrodnik, rolnik.

TYP BADAWCZY Typ badawczy - dąży do zrozumienia otaczającego świata, poszukuje prawdy analizując rzeczy, zjawiska, myśli, uczucia. Lubi w pracy spotykać się z abstrakcyjnymi, skomplikowanymi problemami, wyzwaniami, oceniać, tworzyć teorie. Wymagane umiejętności: studiowania i pogłębiania wiedzy, naukowe, analityczne, matematyczne, techniczne, łatwość wysławiania się i pisania prac wzbogacających aktualny stan wiedzy. Preferowane czynności: intelektualne, analityczne, ukierunkowane na pokonywanie nieoczekiwanych utrudnień. Widzi siebie jako osobę inteligentną, metodyczną, sceptyczną, dokładną, posiadającą znajomość rzeczy. Postrzegany przez innych jako inteligentny, wykształcony, niezależny, introwertywny. Unika sytuacji wymagających zdolności przywódczych. Typowe zawody: antropolog, astronom, archeolog, biolog, chemik, filozof, geolog, geograf, fizyk, farmaceuta, matematyk, historyk, meteorolog, programista, politolog, statystyk, socjolog

TYP ARTYSTYCZNY Typ artystyczny - lubi zajmować się sztukami pięknymi, muzyką, literaturą, rozwija pomysły, koncepcje, tworzyć nowe rzeczy. Preferuje zachowania kreatywne, niecodzienne sytuacje, wymianę myśli. Woli pracować w sytuacjach nieplanowanych, wykorzystując swoją wyobraźnię i zdolności twórcze. Problemy rozwiązuje przez tworzenie. Wymagane umiejętności: sprawność rąk, oczu, wyostrzony słuch, inteligencja i kreatywność, aby z fantazją uprawiać sztuki piękne, muzykę oraz pisarstwo. Preferowane wartości: oryginalność, niezależność, idealizm, piękno. Preferowane czynności: aktywność intelektualna, twórczość muzyczna, aktorska, literacka, plastyczna, rzeźbiarska. Określa siebie jako osobę obdarzoną wyobraźnią, otwartą na otoczenie, niezależnego intelektualistę. Postrzegany przez innych jako skomplikowany idealista, niezwykły, wrażliwy, twórczy, niedbały, niepraktyczny. Unika rutyny i ustalonych reguł. Typowe zawody: aktor, architekt, dyrygent, dekorator wnętrz, fotograf ilustrator, kompozytor, malarz, muzyk, pisarz, projektant mody, plastyk, reżyser, rzeźbiarz, tancerz, wizażysta.

TYP PRZESIĘBIORCZY Typ przedsiębiorczy - Lubi pracę z ludźmi, ale ukierunkowaną na osobiste korzyści. Lubi mieć władzę, pieniądze, wpływać na innych, kierować, przewodzić, przekonywać innych do celów organizacyjnych lub osiągnięć ekonomicznych. Wymagania: umiejętności z zakresu kierowania, nakłaniania innych, organizowania, pewność siebie, zdolności krasomówcze. Preferowane wartości: władza, sukces finansowy i społeczny, wpływy. Preferowane czynności: nakłanianie, kierowanie. Postrzega siebie jako osobę towarzyską, pewną siebie, energiczną, optymistyczną, podejmującą ryzyko, ugodową, popularną. Postrzegany przez innych jako osoba bystra, ambitna, dbająca o zysk, energiczna, władcza, pewna siebie, przy ciągająca uwagę, poszukująca przyjemności, impulsywna. Unika skomplikowanych zagadnień naukowych. Typowe zawody: adwokat, agent ubezpieczeniowy akwizytor, dyplomata, doradca np. podatkowy księgarz, makler, menedżer, notariusz, prawnik, zaopatrzeniowiec.

TYP KONWENCJONALNY Typ konwencjonalny – lubi zajęcia i zawody z danymi, ich porządkowaniem i strukturalizowaniem. Lubi porządek i bezpieczeństwo. Rozwiązuje problemy według ustalonych zasad, instrukcji, reguł i procedur działania, pole ceń zwierzchników. Wymagania: uzdolnienia urzędnicze i organizacyjne, rzetelność, dokładność, subordynacja, umiejętność ścisłego przestrzegania instrukcji. Wartości preferowane: oszczędność, konformizm, zarabianie pieniędzy. Postrzega siebie jako osobę sumienną, dokładną, nie rozrzutną, praktyczną, dokładną. Postrzegany przez innych jako systematyczny, zasadni czy, skuteczny, rozważny, kontrolujący się, pedantyczny, bez wyobraźni. Unika konfliktów, problemów interpersonalnych, pracy, której brak jasnych instrukcji. Typowe zawody: archiwista, bileter, agent celny, agent ubezpieczeniowy, edytor, inkasent, kasjer, kosztorysant, księgowy, notariusz, radca prawny, recepcjonista, rzeczoznawca, statystyk, syndyk, stenograf, urzędnik biurowy, technik BHP, wizytator.

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka Osobowość rozwija się w trakcie życia jednostki. Nie jest więc ukształtowana z chwilą narodzin dziecka. Istnieją jedynie wrodzone zadatki anatomiczno-fizjologiczne, wpływające na dalszy rozwój, ale nie określające go ściśle. Człowiek od urodzenia nawiązuje kontakty ze środowiskiem społecznym, co wpływa w decydujący sposób na kształtowanie się osobowości. Poznaje świat, rozwija swe zdolności i zainteresowania, kształtuje potrzeby i postawy - wchodząc ze środowiskiem w aktywny kontakt.

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka Aktywność własna Aktywność jednostki wywodzi się z jej wrodzonej zdolności do czynnego zaspokajania potrzeb. Już od wczesnego dzieciństwa człowiek reaguje aktywnie na bodźce płynące ze środowiska. W zależności od cech temperamentalnych jednostka może podejmować działania w określony dla siebie sposób. W miarę dorastania człowiek poszerza swój świat i wzbogaca swoją psychikę. Każdy człowiek modyfikuje oddziałujące na nią wpływy zewnętrzne. Przyczynia się tym samym do biegu zdarzeń.

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka Środowisko biologiczne i społeczne Człowiek żyje w określonym środowisku biologicznym, zróżnicowanym geograficznie, a zatem i klimatycznie. Przystosowuje się do życia w różnym klimacie i w różnej szerokości geograficznej. Człowiek żyje wśród ludzi zawsze w określonej formacji historycznej i w określonej strukturze. Od chwili urodzenia wchodzi w skład grupy społecznej. Jest członkiem narodu, obywatelem państwa, członkiem rodziny, która z kolei należy do jakiejś grupy społecznej. Dzięki temu kształtuje się.

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka Role społeczne Rola społeczna to sposób zachowania, którego oczekuje się od jednostki ze względu na miejsce, jakie zajmuje ona w grupie społecznej. Człowiek niemal od pierwszych chwil swego życia podlega różnorodnym oddziaływaniom społecznym. Rodzice, wychowawcy, rówieśnicy stawiają jednostce wymagania dotyczące jej sposobu zachowania się. Człowiek uczy się zatem zachowywać się w taki sposób, który przynosi mu aprobatę grupy społecznej. Unika zaś tych rodzajów zachowania, które są sprzeczne z wymogami grupy.

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka Oddziaływania wychowawcze Przebywając wśród ludzi i obserwując ich, człowiek przyswaja sobie wiele różnorodnych zachowań, poszerzając tym samym swoje doświadczenia indywidualne. Całokształt oddziaływań środowiskowych wpływa na rozwój jednostki. Niektóre z tych oddziaływań są oddziaływaniami niekontrolowanymi, przebiegającymi spontanicznie, inne stanowią wyraźnie sformułowane celowe programy wychowawcze

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości człowieka Należy zawsze pamiętać o tym, że wychowawca (rodzic, nauczycielka w szkole czy w przedszkolu), a zwłaszcza wychowawca małego dziecka, ma do spełnienia niesłychanie ważną rolę. Od tego, w jaki sposób będzie się zachowywał i jak będzie postępował z dziećmi zależy w ogromnej mierze proces prawidłowego kształtowania ich osobowości.

Rozwój osobowości człowieka wg Cormana

Rozwój osobowości człowieka wg Junga

Temperament Podstawowe, względnie stałe czasowo cechy osobowości które charakteryzują się zachowaniem człowieka. Wyróżnia się cztery podstawowe typy temperamentu: typ choleryczny typ sangwiniczny typ flegmatyczny typ melancholiczny

Typy Temperamentu Choleryk - typ pobudliwy, przejawiający tendencje do ciągłego niezadowolenia i agresji. Charakteryzuje go silne przeżywanie emocji oraz duża energia życiowa i aktywność. Głównym pragnieniem choleryków jest dominacja, od innych z kolei oczekują podporządkowania się i uznania dla swojej ciężkiej pracy. Cholerycy bywają uparci, a ich reakcje na bodźce są szybkie i często nieprzemyślane, bywają też zakompleksieni. Często żałują wypowiedzianych słów. Są nastawieni na działania i kierowanie. Wzbudzają wśród ludzi zaufanie i respekt, często pracują dla potrzeb grupy.

Typy Temperamentu Sangwinik - najbardziej ustabilizowany typ charakteru, to osoba o optymistycznym podejściu do życia, otwarta na relacje interpersonalne, towarzyska, beztroska. Lubi być w centrum zainteresowania, władcza i dominująca, czasem dumna i spoglądająca na innych "z góry". Jest emocjonalna i spontaniczna, ma duże poczucie humoru, potrafi przyciągać do siebie ludzi. Tryska energią i entuzjazmem, jest twórcza, lubi komplementy, szybko się odwzajemnia. Posiada silny, zrównoważony temperament.

Typy Temperamentu Melancholik to osoba o pesymistycznym, lękowym, negatywnym podejściu do przyszłości, życia, samego siebie, a także codziennych spraw. Ma trudności z podejmowaniem decyzji, brakuje jej wiary w siebie. Melancholik jest wrażliwy na krytykę swojej osoby, obraźliwy, nerwowy i skłonny do zadumy, spokojny, wyciszony, powściągliwy i mało elastyczny w zachowaniu. Lubi marzyć, oddawać się zadumie. Edward Munch: Melancholia, 1891

Typy Temperamentu Flegmatyk to osoba, którą cechuje wysoki poziom samokontroli, jest zrównoważona emocjonalnie, łagodna i solidna. W relacjach interpersonalnych jest najczęściej nieufna i chłodna, a zarazem dyplomatyczna i pojednawcza.

Najbardziej naturalne są połączenia typów osobowości: sangwinik – choleryk flegmatyk - melancholik. Uzupełniają się zaś: sangwinik – flegmatyk oraz choleryk – melancholik

Bibliografia M. Biernacka, J. Korba, Zb. Smutek Podstawy Przedsiębiorczości, wyd. OPERON Gazeta Prawna, Akademia Rozwoju wyd. Grupa Wydawnicza INFOR S.A www.pl.wikipedia.org www.nauki-spoleczne.info www.zgapa.pl www.sciaga.pl