GRANICE ZDRADY NARODOWEJ I PAŃSTWOWEJ W DZIEJACH POLSKI

Stan wojenny 1981-1983

Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 r. Uchwałą Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa (Dz.U. Nr 29, poz. 155) na terenie całego kraju. Podstawą prawną był art. 33 ust. 2 Konstytucji PRL, który stanowił: Rada Państwa może wprowadzić stan wojenny na części lub na całym terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jeżeli wymaga tego wzgląd na obronność lub bezpieczeństwo państwa. Z tych samych powodów Rada Państwa może ogłosić częściową lub powszechną mobilizację.

Najważniejsze wydarzenia: 13 grudnia 1981 (niedziela) wprowadzenie stanu wojennego uchwałą Rady Państwa pomimo tego, że uchwała nie była jeszcze opublikowana powołanie do życia (niezgodnie z Konstytucją) junty wojskowej Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON), władzę w PRL przejmuje wojsko internowano większość członków Komisji Krajowej Solidarności, władze utworzyły sieć obozów dla internowanych, wydano 10 132 decyzji o internowaniu w stosunku do 9 736 osób. zawieszono naukę w szkołach i na uczelniach przerwano łączność telefoniczną wprowadzono godzinę milicyjną prymas Józef Glemp w kazaniu potępia stan wojenny i apeluje o spokój 14 grudnia 1981 (poniedziałek) - pierwszy dzień roboczy stanu wojennego. Solidarność w odpowiedzi na wprowadzenie stanu wojennego zaczyna organizować strajki. Wojsko otacza Stocznię Gdańską 15 grudnia 1981 - pacyfikacja kopalni "Manifest Lipcowy" 16 grudnia 1981 - pacyfikacja kopalni Wujek przez ZOMO i wojsko, 9 zastrzelonych i 21 rannych górników 17 grudnia 1981 - ZOMO rozbija manifestacje w Gdańsku i w Krakowie. W Gdańsku ginie jedna osoba a dwie inne zostają ranne.

20 grudnia 1981 - koniec strajku w Porcie Gdańskim 21 grudnia 1981 - Ambasador PRL w Stanach Zjednoczonych Romuald Spasowski prosi o azyl polityczny. Sąd wojskowy w PRL zaocznie skazuje go potem na karę śmierci. 23 grudnia 1981 - pacyfikacja Huty Katowice. Stany Zjednoczone wprowadzają sankcje gospodarcze przeciwko PRL. 28 grudnia 1981 - pacyfikacja kopalnii Piast, koniec ostatniego strajku okupacyjnego. Ambasador PRL w Japonii Zdzisław Rurarz prosi o azyl polityczny w Stanach Zjednoczonych. Zostanie on zaocznie skazany na karę śmierci przez sąd wojskowy. 4 stycznia 1982 - wznowienie zajęć w szkołach 6 stycznia 1982 - władze rozwiązują Niezależne Zrzeszenie Studentów 25 stycznia 1982- na posiedzeniu Sejmu PRL VIII kadencji uchwalono - przy jednym głosie sprzeciwu (poseł Romuald Bukowski z Gdańska) - ustawę o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego, tym samym dekret o stanie wojennym został zatwierdzony

1 lutego 1982 - podwyżka cen 5 lutego 1982 - rozpoczynają się, najpierw w Świdniku, potem w innych miastach, manifestacje spacerowe - masowe wychodzenie na spacery w czasie trwania dziennika telewizyjnego o 19:30 8 lutego 1982 - wznowienie zajęć na wyższych uczelniach 17 marca 1982 - w Katowicach powstaje Biskupi Komitet Pomocy Uwięzionym i Internowanym 11 lutego 1982 - celem zwalczenia manifestacji spacerowych w Świdniku wprowadza się godzinę milicyjną od 19:30 23 lutego 1982 - śmierć Zdzisława Karosa 22 kwietnia 1982 - powstaje Tymczasowa Komisja Koordynacyjna Solidarności 31 sierpnia 1982 - demonstracje w całym kraju w rocznicę porozumień sierpniowych. Trzech demonstrantów zabitych przez milicję w Lubinie 31 grudnia 1982 - zawieszenie stanu wojennego 14 maja 1983 - milicjanci zamordowali Grzegorza Przemyka 19 maja 1983 - pogrzeb Grzegorza Przemyka 16-23 czerwca 1983 - druga pielgrzymka do Polski papieża Jana Pawła II 22 lipca 1983 - zniesienie stanu wojennego, rozwiązanie WRON

Wprowadzenia stanu wojennego nie da się jednoznacznie ocenić Wprowadzenia stanu wojennego nie da się jednoznacznie ocenić. Polacy są w tej sprawie podzieleni. Przeciwnicy decyzji Rady Państwa za argument podają zamach na wolności obywatelskie: internowanie działaczy opozycyjnych, kontrola rozmów telefonicznych, obecność wojska na ulicach miast, ograniczenie prawa do swobody poruszania (przepustki zezwalające na opuszczenie miasta czy godzina milicyjna). Norman Davies nazwał wprowadzenie polskiego stanu wojennego z 1981 przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego "najdoskonalszym zamachem wojskowym w historii nowożytnej Europy" (por. Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 1999, s. 1181). Spora część społeczeństwa popiera jednak decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego. Wcześniejsze wydarzenia na Węgrzech w 1956 i w Czechosłowacji w 1968 (protesty opozycji krawo stłumione interwencją wojsk Układu Warszawskiego) utwierdzają w przekonaniu, że wkroczenie odzdziałów armii państw sąsiednich było możliwe. Gen. Wojciech Jaruzelski utrzymuje, że jeśli stan wojenny nie zostałby wprowadzony, prawdopodobnie wojska radzieckie wkroczyłyby do Polski. Na poparcie tej tezy są przytaczane następujące argumenty: ostrzeżenia władz Stanów Zjednoczonych w stosunku do ZSRR, że wkroczenie Armii Radzieckiej do Polski spowoduje poważne kłopoty naciski władz radzieckich na polskie w postaci prezentowania map z planami wkroczenia wojsk do Polski Do dziś jednak historia jednoznacznie nie oceniła, kto w tym sporze ma rację.

Stan wojenny nie był tylko wydarzeniem, które zauważyli dorośli Stan wojenny nie był tylko wydarzeniem, które zauważyli dorośli. Dzieci również odczuły pewne zmiany, choć nie dokładnie takie same, co dorośli. Tak wspominają stan wojenny dzieci (dzisiaj już dorośli): Pierwsze, co pamiętam, to to, że nie było Teleranka. Bardzo byłem zawiedziony, nie wiedziałem, co się stało. Jak poszedłem do mojej babci, to siedziała w pokoju i słuchała w radiu przemówienia Jaruzelskiego. Babcia była przerażona i myślała, że zaczęła się wojna. Obudziłam się o czwartej rano, bo tata stał w kuchni i słuchał radia. Mama też się obudziła i coś było nie tak. Potem zasnęłam i obudziłam się rano. Mama kazała nam się ubrać i poszłyśmy do kościoła. Na mszy było bardzo dużo ludzi i wszystkie kobiety plakaty. Mama powiedziała, że jest stan wojenny i że dzieciom nie wolno chodzić po ulicach po godzinie osiemnastej. Dzięki temu, że w Polsce wprowadzono stan wojenny, ferie zimowe wydłużyły się o dwa tygodnie. Dzieci cieszyły się z dodatkowej przerwy, pomimo złych nastrojów wszystkich dorosłych. Jednak dla wielu nie zabawa była najważniejsza. Niektórzy chcieli wiedzieć, co się dzieje w kraju, a inni bali się: Ja się przeraziłam. Jak to wojna? (...) Pamiętałam opowieści dziadków o przeżyciach w czasie wojny. Bałam się, że czołgi wjadą i zaczną do nas strzelać. W pewnym momencie, jak to wszystko do mnie dotarło, to się zacząłam bać, że mojego tatę wezmą do wojska. I pamiętam, że to tak tkwiło we mnie, że nie mogłam się tego pozbyć. Ile razy w radiu czy w telewizji słyszałam, że sytuacja się zaostrza, że wojska radzieckie są w stanie pogotowia, że nie wiadomo, co się dzieje za czeską granicą, to jedyne, o czym myślałam, to żeby taty nie wzięli do wojska.

Bibliografia 1. Joanna Kaczor Stan wojenny w oczach dzieci http://www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/1996/10/stan.html 2. Wikipedia 3. http://www.dzis-nie-bija.org/