1

DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół Szkół nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej w Szczecinku ID grupy: 97/8_MF_G2 Kompetencja: Matematyka i fizyka Temat projektowy: Zjawiska optyczne w atmosferze Semestr/rok szkolny: I/ 2009/2010 2

Niebieska planeta Jesteśmy mieszkańcami niebieskiej planety. Niebieska planeta - jest jedyną planetą we Wszechświecie, na której istnieje życie organiczne. Na 70% powierzchni występuje woda, z tego powodu patrząc na Ziemię z kosmosu wydaje się nam ona błękitna

ZJAWISKA OPTYCZNE W ATMOSFERZE Zjawiska optyczne powstają w wyniku załamania, odbicia, ugięcia światła słonecznego bądź księżycowego. Najlepiej zaobserwować to dzięki doświadczeniom z użyciem soczewek.

SOCZEWKI WKLĘSŁE Soczewki wklęsłe rozpraszają promienie świetlne. Wyróżniamy następujące rodzaje: 1-dwuwklęsła 2-płasko-wklęsła 3-wypukło-wklęsła 5

Soczewki wypukłe Soczewka wypukła skupia promienie świetlne, które przechodzą przez pewien punkt zwany ogniskową soczewki. 1 - dwuwypukła 2 - płasko-wypukła 3 - wklęsło-wypukła

Stolik optyczny Aby przekonać się w jaki sposób soczewki załamują światło można wykonać doświadczenia z użyciem stolika optycznego

Ława optyczna Za pomocą ławy optycznej można wyznaczyć zdolność skupiającą soczewki.

Ława optyczna 16,3cm 78,6cm 13,50 17,0cm 80,0cm 14,02 x y f 16,3cm 78,6cm 13,50 17,0cm 80,0cm 14,02 16,5cm 81,0cm 13,71 18,0cm 82,0cm 14,76 18,5cm 83,0cm 15,13 16,0cm 82,0cm 13,39 16,5cm 80,5cm 13,69 15,9cm 80,8cm 13,29 16,0cm 80,5cm 13,35 Wartość średnia 13,96 Przykładowe wyniki doświadczeń z ławą optyczną

Zjawiska optyczne w atmosferze Tęcza Biała tęcza Półcień Cień Gloria Halo Iryzacja Czerwone niebo Miraż Zjawisko Brockenu Zielony promień Słup światła Wieniec

Biała tęcza Biała tęcza jest to odbicie światła słonecznego od kropel wody podobne do zwykłej tęczy, ale pozbawione barw. Jej niedobór barw względem zwykłej tęczy jest spowodowany stosunkowo mniejszymi rozmiarami kropel wody. Kształt białej tęczy nadają te krople, które leżą pod kątem najlepszym by skierować światło słoneczne do obserwatora. Powrót

Tęcza Tęcza to łuk świecący barwami widma o promieniu wynoszącym około 42º. Wewnątrz łuku znajduje się barwa fioletowa a na zewnątrz czerwona. Zjawisko tęczy powstaje w wyniku załamania się odbicia promieni słonecznych w pojedynczych kroplach wody. Powrót

Półcień Zjawisko półcienia występuje, gdy część tarczy obserwowanego ciała niebieskiego znajduje się w stożku cienia rzucanym przez inne ciało - źródło światła nie jest przez nie całkowicie przysłonięte. Powrót

Cień Cień powstaje wtedy, gdy między źródłem światła a danym obszarem istnieje przeszkoda. Wyróżnia się dwa główne cienie: Cień słoneczny Cień księżycowy Powrót

Gloria Gloria powstaje na skutek dyfrakcji światła. Są to barwne pierścienie wokół cienia obserwatora widocznego na tle chmur lub mgły. Powstaje dookoła punktu położonego po stronie przeciwnej względem tarczy ciała niebieskiego. Powrót

Halo Jest to zjawisko optyczne powstające na skutek załamania światła w chmurze zawierającej kryształki lodu. Istnieją różne wielkości pierścieni. Zjawisko halo występuje przy chmurach typu Cirrus Powrót

Czerwone niebo Niebo przybiera kolor czerwony tuż przed lub po zachodzie lub wschodzie słońca. Efekt ten jest wywołany przez rozpraszanie promieni słonecznych. Fale o mniejszej długości rozpraszają się, a fale o większej długości – czerwone - pozostają niezmienione. Powrót

Iryzacja Iryzacja to powstawanie tęczowych barw w wyniku procesu interferencji światła białego, odbijającego się od ciał złożonych z kilku warstw o różnych właściwościach optycznych. Powrót

Miraż, fatamorgana Zjawisko powstania pozornego obrazu odległego przedmiotu w wyniku różnych współczynników załamania światła w warstwach powietrza o różnej temperaturze. Miraże dzielą się na dwa rodzaje: Miraż dolny Miraż górny Powrót

Słup światła Zjawisko optyczne polegające na ukazaniu się kolumny świetlnej. Powstaje w wyniku odbicia światła nisko położonego słońca lub innego źródła światła na powierzchni uporządkowanych swobodnym upadaniem kryształów płatkowych lodu. Powrót

Wieniec Seria barw o małym promieniu, otaczająca bezpośrednio ciało niebieskie. Powstają poprzez ugięcie światła znajdujących się przed tarczą Słońca lub księżyca w ciężkich chmurach zbudowanych z drobnych kropel wody. Powrót

Zielony promień Zielony promień jest zjawiskiem występującym w czasie wschodu lub zachodu słońca. Jest to widoczny przez kilka sekund zielony obszar powyżej schowanej za horyzontem tarczy słońca. Powrót

Zjawisko Brockenu Zjawisko optyczne spotykane w górach, polegające na zaobserwowaniu własnego cienia na chmurze znajdującej się niżej obserwatora. Zdarza się, ze cień ten otoczony jest tęczową obwódką. Powrót

Efekt brylancji Efekt brylancji – zjawisko świetlne w postaci iskrzących się odbić. Jest wywołane załamaniem światła (brylancja zewnętrzna), lub jego odbiciem (brylancja wewnętrzna), albo rozproszeniem (brylancja rozproszona).

Praktyczne zastosowanie soczewek Teleskopy Aparaty fotograficzne Odtwarzacze CD/DVD Soczewki Mikroskopy Kamery Szkła powiększające Soczewki kontaktowe Szkła korekcyjne

Obserwatorium w Piwnicach k/Torunia Soczewki są wykorzystywane w teleskopach astronomicznych. Największy teleskop w Polsce znajduje się w Piwnicach k/Torunia.

Centrum Astronomii UMK w Toruniu Radioteleskop Centrum Astronomii UMK w Toruniu

29