Nauczanie w praktyce Czyli jak dobry nauczyciel działać powinien - nie tylko ucząc historii i wiedzy o społeczeństwie ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Opracowano w oparciu o materiały dwóch organizacji międzynarodowych : International Academy of Education założona w 1986 roku www.curtin.edu.au The International Bureau of Education w Genewie - działa od 1929 roku, a od 1969 roku zostało podporządkowane UNESCO Redaktorem polskiej wersji językowej materiałów edukacyjnych IBE jest Andrzej Janowski ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Z badań wynika, że skuteczne nauczanie/ uczenie się wymaga – atmosfery wzajemnej życzliwości w kontaktach nauczyciela z uczniami oraz między uczniami. ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Od uczniów oczekujemy, że : - będą odpowiedzialnie podchodzić do przekazywanych im materiałów dydaktycznych będą uważnie uczestniczyć we wszystkich czynnościach będą starali się podtrzymywać dobre samopoczucie pozostałych członków społeczności klasowej Pamiętajmy jednak że na to samopoczucie wpływa wiele innych czynników np. : cechy indywidualne, środowiskowe, osiągnięcia w nauce ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

dojrzałość emocjonalna szczerość Nauczyciel – aby stworzyć dobrą atmosferę w klasie – musi wykazać się takimi cechami osobowościowymi jak : pogodne usposobienie życzliwość dojrzałość emocjonalna szczerość umiejętność troszczenia się o uczniów (dostrzegania ich indywidualności) Ja dodam jeszcze : takt ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Nauczyciel łączy przekazywane w trakcie lekcji treści oraz tworzone prezentacje z wiedzą i doświadczeniem uczniów Dotyczy to także wzorców kulturowych obowiązujących w domach rodzinnych, dlatego nauczyciel utrzymuje relacje z rodzicami i zachęca ich do aktywnego angażowania się w proces uczenia się ich dzieci ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Nauczyciel : przygotowuje uczniów do nauki informując o czynnościach , które będą wykonywali i podkreślając, czego się dzięki nim nauczą traktuje błędy jako naturalną część procesu uczenia się zachęca uczniów do pracy grupowej i pomagania sobie nawzajem zachęca do śmiałego zadawania pytań , do aktywnego udziału w lekcji zachęca uczniów do współpracy w parach lub małych grupach ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

niż ci którzy przede wszystkim skupiają się na utrzymaniu dyscypliny Badania wykazują, że nauczyciele którzy kierowanie klasą traktują jako proces mający służyć wytwarzaniu pozytywnej atmosfery wspólnej nauki uzyskują zazwyczaj lepsze wyniki , niż ci którzy przede wszystkim skupiają się na utrzymaniu dyscypliny Podstawowy czynnik skutecznej nauki – praca w sprzyjającej atmosferze ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Nauczyciel w sposób jasny i zrozumiały wyraża swoje oczekiwania dotyczące zachowania w klasie i aktywności uczniów Nauczyciel wskazuje , jak aktywnie uczestniczyć w zajęciach ; jak przechodzić od jednej aktywności do drugiej Nauczyciel zawsze jest gotów udzielić wskazówek i przypominać o celach zajęć Skuteczni nauczyciele przeznaczają większość czasu lekcyjnego na bezpośrednie nauczanie i zajęcia związane z nauczaniem , nie marnując go na zajęcia niezwiązane z realizacją celów programowych ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Dobrzy nauczyciele : wskazują uczniom sens i cel uczenia się podkreślają znaczenie efektywnego wykorzystania czasu lekcji dobrze rozplanowują zajęcia ; przygotowują się do nich jasno wyrażają swoje oczekiwania są konsekwentni w działaniu ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

nieustannie obserwują zachowanie swoich uczniów Dobrzy nauczyciele : nieustannie obserwują zachowanie swoich uczniów interweniują w razie potrzeby, ale tak aby – o ile to możliwe – nie zakłócać toku lekcji uczą swoich uczniów strategii postępowania ułatwiających im radzenie sobie w typowych sytuacjach jak np. udział w lekcji gdy uczniowie pracują jako jedna grupa, przechodzenie od jednej aktywności do drugiej, praca w parach lub małych grupach, posługiwanie się materiałami dydaktycznymi, kończenie zadań na czas ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Porównajmy to z realiami polskimi : ) Lekcje skutecznie uczących nauczycieli charakteryzują się większą ilością czasu przeznaczonego na interaktywne dyskusje, a mniejszą na samodzielną pracę uczniów w ławkach Większość lekcji to dyskusje z uczniami , a nie długie prezentacje czy wykłady Porównajmy to z realiami polskimi : ) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Program nauczania nie jest celem samym w sobie (ani podstawa programowa!) To środek ułatwiający uczniom opanowanie tego, co jest nieodzowne, by funkcjonowali w społeczeństwie jako osoby dorosłe świadome swego potencjału ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Cele programu nauczania - to co wiąże się z wynikami uczenia się – wiedza, umiejętności, postawy, wartości i predyspozycje do działania, które społeczeństwo chce wykształcić w swoich obywatelach Cele są powodem, dla którego istnieją programy nauczania (podstawa programowa)! ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Ważne cele nauczania / uczenia się – zrozumienie, akceptacja i praktyczne zastosowanie nabytej wiedzy i umiejętności w życiu codziennym ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Zrozumienie Uczniowie uczą się zarówno oddzielnych elementów, jak i istniejących w jakiejś zależności; poznają te zależności tak, że są w stanie przedstawić materiał własnymi słowami i połączyć go z wiedzą już nabytą ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Akceptacja Uczniowie doceniają wartość tego, czego się uczą, rozumiejąc ,że istnieją ważne powody aby przyswoić tę wiedzę i umiejętności ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Praktyczne zastosowanie wiedzy i nabytych umiejętności w życiu codziennym oznacza : zachowanie ich w pamięci umożliwiające ich użycie w różnych nadarzających się sytuacjach ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Nauczyciel zanim zacznie lekcję lub czynność , powinien upewnić się , że uczniowie wiedzą , czego będą się uczyli i dlaczego jest ważne, by się tego rzeczywiście nauczyli Inne sposoby pomagania uczniom : podkreślanie celów ich działań, ukazywanie głównych idei, ukazywanie sposobów, jakie będą podjęte , by te idee omówić, test wprowadzający lub pytania wstępne , stymulujące myślenie o temacie ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Podobnie jest z umiejętnościami Jak pokazują badania : Elementy wiedzy tworzące strukturę skomponowaną wokół najważniejszych idei , mogą być przyswojone ze zrozumieniem i zapamiętane tak, by je zastosować w innych sytuacjach Niepowiązane ze sobą fakty i informacje zostaną najprawdopodobniej przyswojone na poziomie procesów myślowych niskiego rzędu (np. uczenie się na pamięć), a większość z nich szybko zapomniana albo zachowana w sposób ograniczający ich przydatność Podobnie jest z umiejętnościami ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Dobrzy nauczyciele : prezentują treści i umiejętności z zaangażowaniem uwydatniają jasność i spójność treści programowych przekazują nowe informacje nawiązując do tego, co uczniowie już wiedzą na dany temat posuwają się do przodu „małymi kroczkami”, by uczniowie mogli za nimi nadążyć : ) Porównajmy to z realiami polskimi : ) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

unikają niekonkretnych wyrażeń oraz dygresji regularnie skłaniają uczniów do odpowiadania na pytania , by stymulować aktywne uczenie się unikają niekonkretnych wyrażeń oraz dygresji zajęcia kończą powtórzeniem głównych zagadnień dodatkowo zadają uczniom pytania lub prace wymagające takiego przetworzenia materiału, by można go wyrazić własnymi słowami jeśli jest to konieczne lub przydatne używają dodatkowych pomocy dydaktycznych ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Rady dla nauczycieli : lepiej zrezygnować z nadmiaru materiału ,by mieć możliwość zrealizować najważniejsze tematy dokładniej i głębiej należy przekazywać najważniejsze tematy jako połączone ze sobą informacje skumulowane wokół kluczowych idei (słowa – klucze) należy przygotować plan nauczania tak, aby koncentrować się na wyjaśnianiu kluczowych idei i związków między nimi (lub modyfikować) starać się stworzyć uczniom warunki do aktywnego przyswojenia wiedzy i zastosować takie metody jej weryfikowania , które umożliwiają uczniom rozwijanie i demonstrowanie umiejętności zgodnych z założonymi celami nauczania ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Co jeszcze robią dobrzy nauczyciele : inicjują wiele dyskusji związanych z przerabianym materiałem stawiają pytania by zachęcić uczniów do przetwarzania informacji, zastanawiania się, poszukiwania związków miedzy poszczególnymi informacjami a kluczowymi ideami kierują pytania do całej klasy skłaniają uczniów do przemyślenia odpowiedzi (ale błędy traktują jako naturalną część procesu uczenia się) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Z badań wynika , że nauczyciele pomagają uczniom w nauce stosując trzy główne sposoby : Podają informacje, tłumacząc znaczenie pojęć i przedstawiają umiejętności, które uczniowie powinni opanować Zadają pytania i zachęcają uczniów do dyskusji i zastanowienia na temat omawianych zagadnień Skłaniają uczniów do podejmowania różnych działań i wykonywania zadań, które dają im możliwość przećwiczenia lub zastosowania tego, czego się uczą w praktyce ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Uwaga! Ćwiczenie staje się bardziej istotne, gdy to czego się uczniowie uczą, staje się bardziej złożone dlatego : ! należy ograniczyć zadania wymagające zapamiętywania faktów lub ćwiczenia drobnych umiejętności (np. ćwiczenia z lukami, wypełnianie rubryk, obliczeniowe ćwiczenia matematyczne itp. ) ! np. czytanie ze zrozumieniem lepiej ćwiczyć w trakcie czytania i interpretacji dłuższych tekstów sprawność pisania najlepiej ćwiczyć tworząc autentyczną wypowiedź pisemną ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Proponowane uczniom ćwiczenia powinny być: zróżnicowane wciągające (interesujące) na tyle łatwe, by uczniowie mogli osiągnąć dobre wyniki , gdy poświęcą na nie wystarczająco dużo czasu i wysiłku Uczeń potrzebuje wyjaśnień, przykładów, ćwiczeń i pomocy nauczyciela, ale gdy nabiera wprawy i umiejętności zaangażowanie nauczyciela powinno się zmniejszać Uczniowie potrzebują natomiast informacji zwrotnej od nauczyciela ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

- służy rada i pomocą, gdy są one potrzebne Efektywność wykonania wyznaczonych przez nauczyciela prac wzrasta, kiedy nauczyciel : - najpierw wyjaśnia na czym one polegają i analizuje razem z uczniami przykłady - potem pozwala uczniom pracować samodzielnie – chodzi po klasie , przygląda się postępom - służy rada i pomocą, gdy są one potrzebne Nauczyciele musza także ocenić wkład uczniów w wykonanie zadania i zgodność tego wykonania z ich oczekiwaniami. Jeśli jest niezadowalające – muszą zapewnić uczniom dodatkowy czas (lekcje) na omówienie zagadnień i zlecić im nowe zadania, by sprawdzić ich umiejętności ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

powinienem powtarzać materiał by efektywnie go zapamiętać Uczenie się ucznia powinienem powtarzać materiał by efektywnie go zapamiętać muszę opracować materiał (przerobić go tak, by był opisany moimi „własnymi słowami” i odniesiony do już posiadanej przeze mnie wiedzy) muszę „zorganizować materiał” (czyli zrobić plan) musze sprawdzać , czy rozumiem to, czego się uczę powinienem kontrolować emocje (koncentrować się na zadaniu, a nie na strachu przed niepoprawnym wykonaniem zadania i na lęku przed niepowodzeniem) powinienem często pracować w parze lub małej grupie, bo łatwiej wtedy mogę zrozumieć zjawiska i szybciej opanowuję nowe umiejętności ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Skuteczni nauczyciele oceniają i określają postępy uczniów po to by zaplanować sprawniejszą realizację podstawy programowej po to by wspierać rozwój uczniów po to by wystawiać oceny : ) po to by poinformować rodziców o postępach ich dzieci ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Właściwe ocenianie : uwzględnia dane z różnych źródeł odnosi się do wszystkich celów i zamierzonych efektów kształcenia (wiedza; umiejętności myślenia – sprawności intelektualne ; wartości i postawy zgodne z podstawą programową) jest zgodne z przyjętymi zasadami znanymi uczniom i rodzicom jest systematyczne ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Zawsze potrzebne będą testy przygotowane przez nauczyciela Stosowanie testów standaryzowanych jest przydatne, o ile nie podają tylko możliwych do zdobycia punktów lub %) Testy standaryzowane ( lub przygotowane przez wydawnictwa oświatowe) powinny być ściśle związane z podstawą programową Zawsze potrzebne będą testy przygotowane przez nauczyciela W ocenianiu powinny być uwzględnione wszelkie czynności związane z uczeniem się , praca ucznia na lekcjach i poza nimi ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Co jeszcze ukazują wyniki badań ? Efektywne szkoły kładą duży nacisk na uzyskiwanie dobrych wyników nauczania (zgodność pomiędzy celami nauki, chęcią ich coraz lepszej realizacji, dobrym nastawienie nauczycieli do uczniów , oczekiwaniem nauczycieli, że uczniowie „dadzą radę” ) Nauczyciele którzy wymagają wysokich osiągnięć , biorą na siebie odpowiedzialność za nie (ta odpowiedzialność to nie poczucie winy, jeśli uczniom „coś się nie uda”) ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Oczekiwania wobec poszczególnych uczniów mogą być uaktualniane Ułatwieniem dla nauczycieli mogłoby być określenie celów dla klasy jak i indywidualnych uczniów na poziomie minimum (najniższe akceptowane standardy) Oczekiwania wobec poszczególnych uczniów mogą być uaktualniane Nauczyciel powinien przynajmniej oczekiwać , że wszyscy uczniowie będą czynili takie postępy, jakie umożliwią im poradzenie sobie na dalszym etapie kształcenia ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Nauczyciele najprawdopodobniej będą najbardziej skuteczni wtedy, gdy myślą raczej o tym jak poszerzać horyzonty myślowe uczniów stymulując ich do osiągania jak najlepszych wyników, zamiast zastanawiać się , jak „ochronić” uczniów przed niepowodzeniem lub zakłopotaniem ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Główne cele kształcenia z historii w nowej podstawie programowej : Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego łączy ważne fakty historyczne z datami dostrzega związki pomiędzy teraźniejszością a przeszłością odpowiada na pytania do źródeł (proste) tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić interesuje się tematyką społeczną, współdziała z innymi uczniami w realizacji zadań ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

dostrzega zmiany w życiu społecznym Uczeń sytuuje wydarzenia , zjawiska i procesy historyczne w czasie; porządkuje je, ustala związki pomiędzy nimi dostrzega zmiany w życiu społecznym dostrzega ciągłość w rozwoju cywilizacyjnym i kulturowym wyszukuje i porównuje informacje z różnego typu źródeł wyjaśnia związki przyczynowo – skutkowe potrafi wyjaśnić znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Uczeń tworzy narrację historyczną łącząc informacje z różnych źródeł tworzy wypowiedzi (plan, notatkę, rozprawkę, prezentację) przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko ocenia przydatność źródła historycznego dostrzega różne perspektywy badawcze i interpretacje historii dostrzega problem i buduje argumentację selekcjonuje i hierarchizuje informacje z różnych źródeł; potrafi je zintegrować ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Główne cele kształcenia z wos w nowej podstawie programowej Uczeń znajduje i wykorzystuje informacje na temat życia publicznego, wyraża własne poglądy, uzasadnia je, jest otwarty na poglądy odmienne rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia, szuka rozwiązań współpracuje z innymi ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

rozumie demokratyczne zasady i procedury i stosuje je wyjaśnia jakie znaczenie ma aktywność obywateli opisuje sposób działania władz publicznych i innych instytucji rozumie i potrafi ocenić wydarzenia życia publicznego rozumie procesy gospodarcze oraz zasady racjonalnego gospodarowania analizuje możliwość dalszej nauki i kariery zawodowej ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

jest otwarty na odmienne poglądy Uczeń wyraża własne zdanie w wybranych sprawach na różnych forach publicznych i uzasadnia je jest otwarty na odmienne poglądy sprawnie korzysta z procedur, współdziała z innymi opisuje sposób działania organów władzy (sądownicza, ścigania) potrafi wyjaśnić jakie znaczenie ma przestrzeganie praw człowieka we współczesnym świecie wyjaśnia znaczenie przestrzegania prawa dla funkcjonowania demokratycznego państwa ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa

Bibliografia do tematu : Nauczanie w praktyce Arends R. , Uczymy się nauczać , Warszawa 1998 Brophy J. , Motywowanie uczniów do nauki, Warszawa 2002 Day Ch. , Nauczyciel z pasją. Jak zachować entuzjazm i zaangażowanie w pracy, Gdańsk 2008 Fisher R. , Uczymy się jak uczyć, Warszawa 1999 Glasser W. , Każdy uczeń może osiągnąć sukces, Łódź 2002 Perrot E. , Efektywne nauczanie . Praktyczny przewodnik doskonalenia nauczania , Warszawa 1995 Silberman M. I. , Uczymy się jak uczyć , Gdańsk 2005 Speck O. , Być nauczycielem , Gdańsk 2005 ODN Łomża oprac. Bożena Zgrzywa