PRZEMOC WOBEC DZIECKA WYBRANE ZAGADNIENIA Monika Zielona-Jenek Pracownia Seksuologii Społecznej i Klinicznej IP UAM POZNAŃ 2011

PRZEMOC WOBEC DZIECKA. WYBRANE ZAGADNIENIA. ZAŁOŻENIA

POSTĘPOWANIE PSYCHOLOGICZNE Z DZIECKIEM WYKORZYSTANYM SEKSUALNIE ZAŁOŻENIA Dziecko: podmiot w szczególnym okresie życia funkcjonujący w złożonym świecie relacji społecznych 2. Przemoc: działanie interpersonalne Konieczność analizowania zjawiska: - w perspektywie rozwojowej - w perspektywie społecznej

PRZEMOC WOBEC DZIECKA. WYBRANE ZAGADNIENIA. INTERAKCJE SPOŁECZNE JAKO CZYNNIK ROZWOJU CZŁOWIEKA

KONCEPCJE ROZWOJU CZŁOWIEKA PRZEMOC WOBEC DZIECKA. WYBRANE ZAGADNIENIA. INTERAKCJE SPOŁECZNE JAKO CZYNNIK ROZWOJU CZŁOWIEKA KONCEPCJE ROZWOJU CZŁOWIEKA Koncepcje jednoczynnikowe: - empiryzm Locke’a Koncepcje wieloczynnikowe: Koncepcja rozwoju poznawczego Piageta - dojrzewanie biologiczne, interakcje ze światem nieożywionych przedmiotów, interakcje ze środowiskiem społecznym i wychowanie, równoważenie Koncepcje rozwoju w polskiej tradycji psychologicznej (Żebrowska, Przetacznik – Gierowska, Tyszkowa) – zadatki organiczne, aktywność własna, oddziaływania środowiska, wychowanie i nauczanie Pośredni i interakcyjny wypływ podstawowych czynników rozwoju na jego przebieg i zachowanie jednostki.

KONCEPCJE ROZWOJU CZŁOWIEKA PRZEMOC WOBEC DZIECKA. WYBRANE ZAGADNIENIA. INTERAKCJE SPOŁECZNE JAKO CZYNNIK ROZWOJU CZŁOWIEKA KONCEPCJE ROZWOJU CZŁOWIEKA Koncepcje ekologiczna (U. Bronfenbrenner) założenie: zachowanie jednostki powiązane z czynnikami wewnętrznymi jednostki i zewnętrznym kontekstem jego działań rozwój jako wypadkowa funkcjonowania jednostki w kontekście środowiska środowisko (kontekst) życia i rozwoju jednostki jest ukształtowane i regulowane przez kulturę czyli: interakcje społeczne jako czynnik i kontekst rozwoju - subsystemy środowiska społecznego oddziałujące na jednostkę mikrosystem mezosystem egzosystem makrosystem - rozwijająca się jednostka zanurzona jest w systemach ekologicznych, z którymi wchodzi w interakcje

KONCEPCJE ROZWOJU CZŁOWIEKA PRZEMOC WOBEC DZIECKA. WYBRANE ZAGADNIENIA. INTERAKCJE SPOŁECZNE JAKO CZYNNIK ROZWOJU CZŁOWIEKA KONCEPCJE ROZWOJU CZŁOWIEKA WNIOSKI DLA ANALIZY ZJAWISKA KRZYWDZENIA DZIECKA 1). Przemoc jest zjawiskiem społecznym 2). Pośredni wpływ przemocy na rozwój 3). Złożoność ścieżek oddziaływania przemocy na rozwój dziecka

ROZSZERZANIA INTERAKCJI SPOŁECZNYCH PRZEMOC WOBEC DZIECKA. WYBRANE ZAGADNIENIA. INTERAKCJE SPOŁECZNE JAKO CZYNNIK ROZWOJU CZŁOWIEKA ROZWÓJ JAKO PROCES ROZSZERZANIA INTERAKCJI SPOŁECZNYCH środowiska socjalizacyjne dziecka osoba znacząca (wyróżniająca się spośród osób obecnych w życiu jednostki; szczególna więź, wzór postępowania, autorytet) krąg osób znaczących dziecka: rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, rówieśnicy, nauczyciele Znaczenie rozszerzającego się kręgu relacji społecznych dla rozumienia zjawiska przemocy: Interakcje jako czynnik i kontekst rozwoju Niekorzystne interakcje jako czynnik ryzyka zaburzeń rozwoju Pozytywne interakcje jako zasób w radzeniu sobie z krzywdzącymi relacjami

PRZEMOC WOBEC DZIECKA. WYBRANE ZAGADNIENIA. PRZEMOC USTALENIA DEFINICYJNE

POSTĘPOWANIE PSYCHOLOGICZNE Z DZIECKIEM WYKORZYSTANYM SEKSUALNIE PRZEMOC. USTALENIA DEFINICYJNE. Przykładowe definicje „Przemoc to nadużycia albo wykorzystanie przewagi fizycznej, emocjonalnej lub sytuacyjnej nad inną osobą dla uzyskania ważnego dla siebie celu” (Chylewska – Barakat, 2001) „Przemocą jest każde zachowanie, którego intencją jest wyrządzenie fizycznej krzywdy drugiemu człowiekowi, lub też czyn, który jest postrzegany jako mający taką intencję” (Sussman, Steinmetz, 1987) „Przemoc to wszystkie nieprzypadkowe akty godzące w osobistą wolność jednostki lub przyczyniające się do fizycznej lub psychicznej szkody osoby, wykraczające poza społeczne zasady wzajemnych relacji” (Pospiszyl, 1994)

POSTĘPOWANIE PSYCHOLOGICZNE Z DZIECKIEM WYKORZYSTANYM SEKSUALNIE PRZEMOC. USTALENIA DEFINICYJNE. Wspólne elementy definicji: 1). nierównowaga pozycji dwóch osób 2). przemoc ma do braku równowagi doprowadzić / podtrzymać 3). doświadczenie krzywdy, straty, szkody osoby na niższej pozycji 4). zysk osoby na wyższej pozycji 5). akty intencjonalne (?) 6). poza społecznymi normami (?)

POSTĘPOWANIE PSYCHOLOGICZNE Z DZIECKIEM WYKORZYSTANYM SEKSUALNIE PRZEMOC. USTALENIA DEFINICYJNE. Przykładowe definicje (c.d.) „Za maltretowanie dziecka uważa się każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na rozwój fizyczny lub psychospołeczny dziecka” (Mossakowska, 1993)

POSTĘPOWANIE PSYCHOLOGICZNE Z DZIECKIEM WYKORZYSTANYM SEKSUALNIE PRZEMOC. USTALENIA DEFINICYJNE. Pojęcia pokrewne przemoc, krzywdzenie, maltretowanie, wykorzystanie, nadużycie, zaniedbanie pojęcie „krzywdzących relacji” Znaczenie rozbieżności definicyjnych: Na polu ustaleń teoretycznych i empirycznych trudność określeniu ram zjawiska trudność w porozumieniu naukowym trudność w porównywaniu danych empirycznych Na polu oddziaływań praktycznych aplikacja wyników badań brak jasnych kryteriów dla oddziaływań interwencyjnych zmniejszone możliwości wpływu na obszary praktyki poza-psychologicznej