CO NOWEGO W SUPLEMENTACJI DIETY W AMD Prof.dr hab. n med Andrzej Stankiewicz Prezes Stowarzyszenia AMD Warszawa 16.11.2013

Ludzkie oko

Prawidłowa siatkówka

ROZLEGŁE ZMIANY W PLAMCE

CO TO JEST AMD? AMD to choroba zwyrodnieniowa siatkówki doprowadzająca do pogorszenia centralnej ostrości wzroku w wyniku uszkodzenia fotoreceptorów. Postać sucha – 85% chorych, wysiękowa – 15% chorych. Jest to główna przyczyna prawnej ślepoty na świecie. Na AMD choruje na świecie ponad 60 milionów osób, w Polsce 1,2 – 1,5 miliona. Do 2020 roku liczby te się podwoją!

EPIDEMIOLOGIA AMD Obok DME, AMD to najpoważniejsza nieodwracalna przyczyna znacznego ograniczenia funkcji wzrokowej w krajach wysokorozwiniętych W Polsce spośród ponad 1,2 mln ludzi chorujących na AMD, większość nie jest tego świadoma Na świecie choroba dotyczy ludzi zwłaszcza starszych po 60-70 roku życia, głównie w krajach wysokorozwiniętych. Wie jest jednym z głównych czynników rozwoju AMD. W populacji po 85 roku życia AMD dotyczy 70% ludzi, w większości kobiet. Oprócz czynników genetycznych /AMD w rodzinie/, czynniki środowiskowe w tym i nieprawidłowe odżywianie jest główną przyczyną rozwoju AMD.

CZYNNIKI RYZYKA ROZWOJU AMD Wiek – po 60rż ryzyko niemal podwaja się z każdą kolejną dekadą życia Kobiety częściej chorują na AMD niż mężczyźni Rasa biała jest bardziej narażona na AMD niż inne rasy Nieprawidłowa dieta szczególnie otyłość, nadmiar węglowodanów i tłuszczów sprzyja rozwojowi cukrzycy w tym DME i AMD Silne narażenie na ekspozycję światła UV i światło słoneczne przyspiesza AMD Inne czynniki środowiskowe i choroby sercowo - naczyniowe Palenie tytoniu Czynniki genetyczne – wywiad rodzinny

OBJAWY ROZWIJAJĄCYCH SIĘ ZMIAN W PLAMCE Krzywienie obrazu centralnego, zwłaszcza linii prostych Pogorszenie ostrości wzroku Centralny ubytek w polu widzenia

LECZENIE AMD Postać sucha Nie ma możliwości leczenia Profilaktyka witaminowa we wczesnych stadiach opóźnia rozwój choroby w przypadku regularnego stosowania Postać wysiękowa Podanie inhibitorów VEGF do komory ciała szklistego w formie iniekcji doszklistkowej – stabilizacja ostrości wzroku, rzadziej poprawa widzenia Profilaktyka witaminowa opóźnia rozwój choroby w przypadku regularnego stosowania

Jak suplementować Wybieramy suplementy zawierające składniki najlepiej przyswajalne, o składzie zgodnym z naszą najlepszą wiedzą kliniczną Ze względu na liczne nieprawidłowości w produkcji, zwłaszcza wykrywane u mniejszych producentów, deklarowany skład może różnić się od rzeczywistego

NAUKOWE PODSTAWY SUPLEMENTACJI Badania AREDS I i AREDS II /składniki wykorzystywane w tych badaniach dostarczyła firma B – L/– w sumie ponad 8000 pacjentów, podzielonych na 4 grupy Pacjenci otrzymywali same antyoksydanty /1 grupa/, antyoksydanty+luteina/zeaksantyna /2 grupa/, antyoksydanty+kwasy Omega 3 /3 grupa/, i wszystkie wymienione /4 grupa/ Antyoksydanty: Vit C500mg, Vit E 400 UI, beta-karoten 15 mg,cynk 25 i 80 mg Badanie ALIENOR – 671 pacjentów z AMD, u których oceniano związek chorób oczu z czynnikami żywieniowymi na podstawie oznaczeń parametrów osoczowych i oszacowania podaży czynników odżywczych w diecie. WNIOSKI: Suplementacja antyoksydantami, mikroelementami, kwasami Omega spowalnia postęp suchego AMD Właściwe odżywianie /obecność w diecie w/wym substancji/ ogranicza postęp AMD i jego agresywny rozwój

witaminy Wit. C – silny antyoksydant w środowisku wodnym, udział w odbudowywaniu wit. E Wit. E – bardzo silny antyoksydant w środowisku tłuszczowym – ochrona wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WKNT) błon komórkowych fotoreceptorów Wit. A – jej obecność w suplementach diety kontrowersyjna , w nadmiarze może być szkodliwa ponieważ stanowi element budulcowy dla lipofuscyny, tworzącej druzy. Obecnie nieobecna w podstawowej suplementacji

minerały Cynk – koenzym enzymu dysmutazy ponadtlenkowej (enzym antyoksydacyjny) Selen – odgrywa istotną rolę, choć do końca nie wiemy jaką. Jego duża suplementacja może być niebezpieczna ponieważ pierwiastek ten w nadmiarze wykazuje działanie prooksydacyjne zamiast zamierzonego antyoksydacyjnego. Został wyłączony z badań AREDS - II Miedż – niezbędny składnik wielu układów enzymatycznych biorących udział w procesach antyoksydacyjnych, ale rola nie do końca poznana Mangan - ? Podobnie jak miedż, rola nie do końca poznana.

LUTEINA I ZEAKSANTYNA ?? Luteina, zeaksantyna oraz mezozeaksantyna (metabolit luteiny) – jedyne substancje antyoksydacyjne wykryte w plamce oka ludzkiego Budują barwnik żółty siatkówki – stąd nazwa plamka żółta. Bardzo silne właściwości antyoksydacyjne Filtry światła niebieskiego. Ostatnio podważa się ich rolę w działaniu protekcyjnym w AMD, choć dalej podnosi ważność dla funkcjonowania plamki.

KWASY OMEGA-3 – ICH ROLA METABOLICZNA DHA – kwas dokozaheksaenowy 1.Rola budulcowa – ponad 50% wolnych WNTK obecnych w błonach komórkowych czopków i pręcików stanowi DHA 2. Rola ochronna – zmniejsza obszar uszkodzenia siatkówki w przebiegu niedokrwienia i niedotlenienia, stanowi ochronę antyoksydacyjną, przyspiesza eliminację resztek lipidowych z nabłonka barwnikowego siatkówki, tym samym zmniejsza ilość odkładanej lipofuscyny EPA – kwas eikozapentaenowy 1. Poprawia funkcje śródbłonka naczyń 2. Działa przeciwzapalnie w obrębie śródbłonka naczyń 3. Hamuje rozpoczęcie angiogenezy

ZAPOTRZEBOWANIE NA KWASY OMEGA - 3 Wytyczne europejskie dotyczace dziennych dawek kwasów Omega-3 u pacjentów z AMD W 2010 r. francuska Agencja ds. Bezpieczenstwa Żywnosci opublikowała zalecane spożycie kwasów tłuszczowych w profilaktyce AMD: 250 mg / dzień zarówno EPA i DHA (t.j. Suma EPA + DHA = 500 mg/dzień) Polska norma: 1 gram wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 na dobę, a w grupie osób podwyższonego ryzyka zwiększenie podaży kwasów DHA i EPA do 1,5 grama na dobę.

Optymalny skład suplementu MUSZĄ BYĆ: Witaminy: Vit. E 30-60 mg Vit. C 60-250 mg Mikroelementy: Cynk 10-15 mg Kwasy Omega-3 DHA 0,4 - 0,6 mg EPA ?? – brak rekomendacji UE Luteina i zeaksantyna ?? – brak rekomendacji UE OPCJONALNIE: Selen, mangan i miedz Wit. A Beta - karoten / nie u nałogowych palaczy tytoniu/ Glutation ?? – brak rekomendacji UE Resweratrol – ostatnie doniesienia sugerują korzystny wpływ na hamowanie rozwoju wysiękowego AMD. Nowak JZ. Nutracuetyki a medycyna oparta na faktach: czy milczenie lekarza jest zawsze złotem? Wykład wygłoszony na XXX Sympozjonie Retinologicznym w Poznaniu dnia 27.04.2012r. Nowak JZ. Ophthalmic antioxidant preparations: a survey and supportive arguments for their use in AMD. Magazyn Lekarza Okulisty 2010;4(4): 185-198.

UZUPEŁNIENIE SUPLEMENTACJI O TROXERUTIN Podstawy: większość chorych na AMD jest obciążonych zaburzeniami krążenia ogólnego Trokserutyna w dużych dawkach poprawia warunki przepływu krwi przez naczynia Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego i po 2-3 godz. osiąga najwyższe stężenie w osoczu utrzymując się długo w organizmie Szczególnie wskazana w leczeniu zaburzeń krążenia żylnego, retinopatii cukrzycowej i innych naczyniowych uszkodzeniach siatkówki, nadmiernej przepuszczalności naczyń włosowatych, krwawieniach do siatkówki i ciała szklistego, zakrzepach i wylewach. Dawkowanie: doustnie początkowo 1,8 – 4g na dobę, dawka podtrzymująca wynosi 330- 900 mg na dobę. Przeciwwskazania: nie należy stosować łącznie z sulfonamidami

WYTYCZNE KOMISJI EUROPEJSKIEJ /EU/ 25.Maja 2012 r w Official Journal of European Union, str L 136/1 COMMISSION REGULATION /EU/ No 432/2012 of 16 May 2012 Została zamieszczona lista dozwolonych związków w żywności i innych środkach, które podawane mają wpływ na redukcję choroby i są ważne dla pełnego zdrowia Wymieniono tylko ze związków znajdujących się w suplementach: kwas alfa linolenowy /pochodna Omega-3/, witaminy C, E, A / z zastrzeżeniami/ i cynk.

Właściwa dieta czy suplementacja ? Wiele różnych badań wykazuje, że zarówno witaminy jak i inne antyoksydanty / w tym i kwasy OMEGA-3/ lepiej są przyswajalne z pożywienia /zielone warzywa, marchew , jaja, ryby morskie/ niż podawane w formie suplementu. Wynika to z tego, że większość z nich wymaga aktywnego transportu z przewodu pokarmowego, który dotyczy TYLKO związków zawartych w pożywieniu. Im człowiek starszy tym słabsze jest wchłanianie w jelitach W wieku 75 lat tylko 20-30% antyoksydantów w suplementach i 50-60% antyoksydantów zawartych w pożywieniu wchłania się ze zdrowego przewodu pokarmowego. U osób chorujących /przewlekłe nieżyty żołądka i jelit, itp./ ten procent może być kilkakrotnie niższy. Nadmierna suplementacja żle wpływa na pracę wątroby i trzustki W zdrowych oczach suplementacja nie zapobiega powstaniu AMD!!

podsumowanie Rozpoznanie AMD jest wskazaniem do stosowania suplementów diety, które mogą opóźnić rozwój choroby U większości pacjentów stosowanie suplementów zalecane jest do końca życia Skład preparatu warunkuje skuteczność profilaktyki Problemem na polskim rynku jest obecność preparatów o innym rzeczywistym składzie niż opisywany na opakowaniu. Właściwa od młodych lat dieta /niestety dość kosztowna/ jest najlepszym rozwiązaniem w profilaktyce i hamowaniu progresji AMD.

Mój wybór Zalecam stosowanie preparatu najbardziej zbliżonego do zestawu zgodnego z najlepszą obecną wiedzą kliniczną, a jednocześnie o składzie rzeczywistym, zgodnym z deklarowanym

Dziękuję Państwu za uwagę