Andrzej Wajda wybitnym polskim reżyserem Polska szkoła filmowa Andrzej Wajda wybitnym polskim reżyserem

Polska szkoła filmowa Kierunek w polskim kinie rozwijający się w latach 1955–ok. 1963. Inspirujący wpływ miały dokonania neorealizmu włoskiego oraz przemiany polityczne w kraju. Podjęto wówczas próbę obrachunku z czasami wojny i okupacji. W filmach polskiej szkoły filmowej pojawiła się refleksja nad charakterem narodowym Polaków. Po raz pierwszy dobitnie zaakcentowano tragedię jednostki. Kierunek ten zaistniał również jako pokoleniowy sprzeciw wobec schematów sztuki socrealistycznej. Był to okres startu młodego pokolenia reżyserów, operatorów, aktorów. Należy wyróżnić dwie tendencje – heroiczną, której głównym przedstawicielem był Andrzej Wajda oraz związaną z Andrzejem Munkiem tendencję polemiczną, prześmiewczą, demitologizującą narodowe mity.

Czołowi przedstawiciele kierunku Wojciech Jerzy Has Jerzy Kawalerowicz (założyciel i kierownik artystyczny KADR-u) Tadeusz Konwicki (kierownik literacki KADR-u) Kazimierz Kutz Stanisław Lenartowicz Janusz Morgenstern Andrzej Munk Czesław Petelski Roman Polański (wówczas głównie jako aktor) Stanisław Różewicz Andrzej Wajda Jerzy Zarzycki

Pisarze i Scenarzyści Jerzy Andrzejewski Kazimierz Brandys Stanisław Dygat Kornel Filipowicz Józef Hen Marek Hłasko Tadeusz Konwicki Sławomir Mrożek Jeremi Przybora Tadeusz Różewicz Jerzy Stefan Stawiński Jerzy Zawieyski

Najważniejsze filmy fabularne Kanał (1956) – reż. Andrzej Wajda Człowiek na torze (1956) – reż. Andrzej Munk Cień (1956) – reż. Jerzy Kawalerowicz Zimowy zmierzch (1956) – reż. Stanisław Lenartowicz Eroica (1957) – reż. Andrzej Munk Zagubione uczucia (1957) – reż. Jerzy Zarzycki Prawdziwy koniec wielkiej wojny (1957) – reż. Jerzy Kawalerowicz Popiół i diament (1958) – reż. Andrzej Wajda Ostatni dzień lata (1958) – reż. Tadeusz Konwicki Krzyż walecznych (1958) – reż. Kazimierz Kutz Pożegnania (1958) – reż. Wojciech Jerzy Has Baza ludzi umarłych (1958) – reż. Czesław Petelski Pociąg (1959) – reż. Jerzy Kawalerowicz Lotna (1959) – reż. Andrzej Wajda Zezowate szczęście (1960) – reż. Andrzej Munk Nikt nie woła (1960) – reż. Kazimierz Kutz Świadectwo urodzenia (1961) – reż. Stanisław Różewicz Zaduszki (1961) – reż. Tadeusz Konwicki Ludzie z pociągu (1961) – reż. Kazimierz Kutz Nóż w wodzie (1961) – reż. Roman Polański Jak być kochaną (1962) – reż. Wojciech Jerzy Has Pasażerka (1963) – reż. Andrzej Munk Salto (1965) – reż. Tadeusz Konwicki

ANDRZEJ WAJDA Urodzony 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Polski reżyser filmowy i teatralny , współtwórca polskiej szkoły filmowej , senator I kadencji (1989–1991). Laureat honorowego Oscara (2000), kawaler Orderu Orła Białego (2011).

ŻYCIORYS

Młodość i wykształcenie Pochodzi z rodziny zawodowego wojskowego – Jakuba, syna Kazimierza Waydy oraz Anieli, nauczycielki. Dzieciństwo spędził w miastach, w których stacjonował jego ojciec: Suwałkach i Radomiu. Ojciec, w stopniu kapitana, brał udział w kampanii wrześniowej, trafił do niewoli radzieckiej i padł ofiarą zbrodni katyńskiej. Latem 1939 Andrzej Wajda bez powodzenia zdawał do Korpusu Kadetów we Lwowie. Według własnych wspomnień w czasie wojny przebywał w Radomiu, a także w domu braci ojca w Krakowie, gdzie przez pewien czas pobierał nauki malarstwa. Podczas okupacji uczęszczał w Radomiu na tajne komplety, kończąc gimnazjum i zdając tzw. małą maturę. Po zakończeniu wojny w latach 1946–1950 studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie był członkiem powołanej przez studentów tzw. Grupy Samokształceniowej. Następnie studiował reżyserię w Szkole filmowej w Łodzi. Studia ukończył w 1953, a dyplom otrzymał w 1960.

Działalność zawodowa i społeczna W zawodzie debiutował u boku Aleksandra Forda przy filmie „Piątka z ulicy Barskiej”. Jego pierwszym samodzielnym filmem było „Pokolenie” z 1954. Cztery lata później wyreżyserował swój pierwszy spektakl teatralny – „Kapelusz pełen deszczu” Michaela Gazzo w Teatrze Wybrzeże. W latach 1972–1983 zajmował stanowisko kierownika zespołu filmowego "X", a od 1978 do 1983 był prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. W latach 1989–1990 był dyrektorem artystycznym Teatru Powszechnego w Warszawie. Od 1989 wchodzi w skład Komitetu Kinematografii. Jest również członkiem Akademii Filmowej przyznającej Felixy. Był też jednym z trzech (obok Zbigniewa Bujaka i Aleksandra Paszyńskiego) założycieli Agory S.A., m.in. wydawcy „Gazety Wyborczej”. W 1994 ufundował Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” w Krakowie. Od 1997 jest członkiem zagranicznym Institut de France – Académie des Beaux-Arts. W 2002 założył w Warszawie Mistrzowską Szkołę Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Od 2001 zasiada w radzie Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego , a od 2006 zasiada w radzie programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej.

Andrzej Wajda na planie filmu „Ziemia Obiecana” 1974

Działalność polityczna Na początku lat 80. Andrzej Wajda szerzej zaangażował się w czynną działalność polityczną. 30 sierpnia 1980 pojawił się w Stoczni Gdańskiej, był członkiem komitetu doradczego „Solidarności” a w 1989 Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Stale znajdował się pod obserwacją funkcjonariuszy SB, którą zakończono dopiero w czerwcu 1989. Z ramienia KO w latach 1989–1991 sprawował mandat senatora I kadencji z województwa suwalskiego. W trakcie kadencji przeszedł z OKP do Unii Demokratycznej. W 2010 w przedterminowych wyborach prezydenckich poparł kandydaturę Bronisława Komorowskiego, jako jeden z członków Komitetu Honorowego kandydata.

Twórczość Jest uważany za czołowego przedstawiciela kina polskiego oraz jednego z twórców polskiej szkoły filmowej. Twórczość artystyczna Andrzeja Wajdy ma charakter kina autorskiego o dużej różnorodności, która czerpie z malarstwa i literatury polskiej oraz polskiej i europejskiej tradycji kulturowej. Stworzył on wiele filmowych adaptacji dzieł literackich i obrazów o tematyce współczesnej, jak również kameralnych dramatów psychologicznych. Zajmuje się także reżyserią teatralną, pozostaje związany z krakowskim Starym Teatrem i warszawskim Teatrem Powszechnym. Jest reżyserem 38 przedstawień teatralnych w teatrach Warszawy, Krakowa, Moskwy, Sofii, Berlina, Zurychu, Tel Awiwu, Tokio, Budapesztu. Reżyserował przedstawienia oparte na prozie Fiodora Dostojewskiego („Biesy”, „Zbrodnia i kara”, „Nastasja Filipowna” czyli wersja „Idioty”). Jest autorem także takich spektakli, jak „Dwoje na huśtawce”, „Kapelusz pełen deszczu”, „Noc listopadowa”, „Wesele”, „Sprawa Dantona”, „Emigranci”, „Play Strindberg”, „Gdy rozum śpi”, „Z biegiem lat, z biegiem dni”, „Dybuk” czy „Antygona”.

Daniel Olbrychski i Andrzej Wajda na festiwalu filmowym, ok. 1970.

Andrzej Wajda na tarasie Centrum Manggha w Krakowie, sierpień 2004

Życie prywatne Andrzej Wajda był czterokrotnie żonaty, w tym z aktorką Beatą Tyszkiewicz, z którą ma córkę Karolinę. Obecnie jest mężem Krystyny Zachwatowicz, scenografa teatralnego i filmowego, projektantki kostiumów i również aktorki.

FILMOGRAFIA

Reżyser Zły chłopiec (1951) Ceramika iłżecka (1951) Kiedy ty śpisz (1954) Pokolenie (1954) Idę do słońca (1955) Kanał (1957) Popiół i diament (1958) Lotna (1959) Niewinni czarodzieje (1960) Samson (1961) Powiatowa lady Makbet (Sibirska Ledi Magbet, 1961) Miłość dwudziestolatków (L' amour à vingt ans, 1962) Popioły (1965) Wszystko na sprzedaż (1968) Przekładaniec (1968) Bramy raju(Gates to Paradise, 1968) Polowanie na muchy (1969) Brzezina (1970) Krajobraz po bitwie (1970) Piłat i inni (Pilatus und andere – ein Film für Karfreitag, 1972) Wesele (1972) Reżyser

Ziemia obiecana (1974) Smuga cienia (1976) Człowiek z marmuru (1976) Umarła klasa. Seana T. Kantora (1976) Bez znieczulenia (1978) Zaproszenie do wnętrza (1978) Panny z Wilka (1979) Dyrygent (1979) Pogoda domu niechaj będzie z Tobą… (1979) Z biegiem lat, z biegiem dni (1980) Człowiek z żelaza (1981) Danton (1983) Miłość w Niemczech (EineLiebe in Deutschland, 1983) Kronika wypadków miłosnych (1986) Biesy (Possédés, Les, 1988) Les Françaisvus par (1988) Korczak (1990) Pierścionek z orłem w koronie (1992) SchuldundSühne (1992) Nastazja (1994) Wielki tydzień (1995)

Panna Nikt (1996) Andrzej Wajda. Moje notatki z historii(1996) Pan Tadeusz (1999) Kredyt i debet. Andrzej Wajda o sobie (1999) Wyrok na Franciszka Kłosa (2000) Lekcja polskiego kina (2002) Przerwane milczenie (BrokenSilence, 2002) Zemsta (2002) Jan Nowak Jeziorański. Kurier z Warszawy. 60 lat później 1944-2004 (2004) Solidarność, Solidarność... (2005) Katyń (2007) Tatarak (2009)

,,Pokolenie” (1954 r.) Debiut fabularny zainspirowany poetyką włoskiego neorealizmu. Wśród debiutujących współpracowników Wajdy znaleźli się także: Roman Polański, Zbigniew Cybulski, Kazimierz Kutz (asystent reżysera), Ignacy Taub (kierownik produkcji) oraz kompozytor Andrzej Markowski. W głównych rolach wystąpili Tadeusz Łomnicki i Tadeusz Janczar. Scenariusz według własnej powieści napisał Bohdan Czeszko. Punktem wyjścia była historia wstępujących do Gwardii Ludowej młodych robotników, jednak temat ten nie został przez autorów potraktowany dosłownie i każdy z nich mógł włączyć do projektu kawałek swojej historii. Pisząc o przemianie duchowej dwóch głównych bohaterów, Tadeusz Lubelski stwierdził: "Realizując 'Pokolenie' Wajda wszedł na tę samą drogę, co pięć lat wcześniej jego przyjaciel Andrzej Wróblewski - znalazł nową formę do przemawiania w imieniu umarłych." (Nagrody: 1955 - Nagroda Państwowa, wyróżnienie zespołowe)

,,Kanał” (1956r.) Scenariusz według własnego autobiograficznego opowiadania: Jerzy Stefan Stawiński, zdjęcia: Jerzy Lipman. Tragiczna wizja losów warszawskich powstańców zwieńczona jedną z najsłynniejszych scen w historii polskiego kina - Stokrotka i ranny Korab, dochodząc do wylotu kanału do Wisły natrafiają na kratę... (Nagrody: 1957 - Srebrna Palma w Cannes ex aequo z Siódmą pieczęcią Ingmara Bergmana; Złoty Medal na Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Moskwie w kategorii "filmy fabularne młodych reżyserów"; 1958 - Złota Kaczka przyznana przez pismo "Film" w kategorii "najlepszy film polski za rok 1957")

,,Popiół i diament” (1958 r.) Scenariusz: Jerzy Andrzejewski i Andrzej Wajda według powieści Jerzego Andrzejewskiego. Film z niezapomnianą rolą Zbigniewa Cybulskiego, który wykreował kultową postać niepokornego inteligenta - Maćka Chełmickiego. Losy Maćka śledzimy w ciągu zaledwie jednej nocy pomiędzy zmierzchem wojny a pokojem. (Nagrody: 1959 - nagroda FIPRESCI na MFF w Wenecji; Złota Kaczka przyznawana przez pismo "Film" w kategorii "najlepszy film polski za rok 1958"; 1960 - nagroda Kanadyjskiej Federacji Stowarzyszeń Filmowych na MFF w Vancouver; 1961 - Dyplom Uznania na MFF w Ibadanie)

,,Niewinni czarodzieje” (1960 r.) „Niewinni czarodzieje” to tytuł zaczerpnięty przez Jerzego Andrzejewskiego z pierwszej części Dziadów Adama Mickiewicza. Film absolutnie wyjątkowy, pełen nowofalowej frywolności i wdzięku. Powstawał zresztą równolegle z Do utraty tchu Jeana-Luca Godarda. Scenariusz Jerzego Andrzejewskiego i Jerzego Skolimowskiego powstał w ciągu zaledwie dwóch tygodni. Skolimowski włączył do fabuły swoją fascynację jazzem i boksem. Te dwa filmy diametralnie odróżnia jednak sposób opowiadania i zakończenie, będące w przypadku Niewinnych czarodziei dokręconą ostatecznie formą subtelnego, ale jednak happy endu, który był warunkiem wejścia filmu na ekrany kin. To, co je łączy, to relacja wiążąca głównych bohaterów. Jeśli istnieje urocza odmiana cynizmu, to podobnie jak u Godarda, u Wajdy możemy obserwować, jak zmienia się w cierpki strach przed miłością. W rolach Pelagii i Bazylego wystąpili: amatorka, studentka filozofii Krystyna Stypułkowska i Tadeusz Łomnicki. Na ekranie pojawili się znani artyści: Roman Polański, Zbigniew Cybulski, Jerzy Skolimowski i Krzysztof Komeda.

,,The Gates to Paradise” (1967 r.) Scenariusz: Andrzej Wajda i Jerzy Andrzejewski według powieści Jerzego Andrzejewskiego. Koprodukcja brytyjsko-jugosłowiańska, o wyprawie krzyżowej dzieci, sfilmowana w jugosłowiańskich plenerach z angielskimi dialogami. W ekipie znaleźli się między innymi operator Mieczysław Jahoda, kostiumolożka Ewa Starowieyska, asystent Władysław Sheybal. Role dorosłych zagrali angielscy aktorzy: Lionel Stander - mnich, Fery Mayne - hrabia Ludovic. Film miał premierę na Festiwalu w Berlinie 23 czerwca 1968 i wszedł na krótko na niemieckie ekrany, nigdy jednak nie był rozpowszechniany w Anglii, ani w Polsce a reżyser do dziś uważa Bramy raju za swoje największe niespełnienie twórcze.

,,Polowanie na muchy” (1969 r.) Scenariusz na podstawie własnego opowiadania: Janusz Głowacki. Uwodzicielska studentka polonistyki, kierująca się specyficznymi kryteriami w doborze partnerów, na kolejną ofiarę wybiera sobie nieudacznika Włodka, z którego bezskutecznie próbuje zrobić artystę. Joanna Piątek pisała, że to "Ironiczne spojrzenie na skutki emancypacji. Kobiety przejmują role męskie, pełnią kierownicze stanowiska i wybierają sobie partnerów. Mężczyźni stają się coraz bardziej bezwolni i godni politowania".

,,Piłat i inni” (1971 r.) Scenariusz: Andrzej Wajda według wątku Piłata i Jeszui z powieści Mihaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata. Fabularny film telewizyjny, wyprodukowany i nakręcony w Niemczech (RFN). Jan Kreczmar w roli Piłata, Daniel Olbrychski jako Mateusz Lewita i Wojciech Pszoniak jako Jeszua Ha-Nocri. Miejscem akcji uczyniono współczesny krajobraz urbanistyczny. Mimo dużego zainteresowania widowni bardzo wąsko rozpowszechniany w Polsce.

,,Wesele” (1972 r.) Upragniona przez reżysera, oryginalnie poprowadzona ekranizacja młodopolskiego dramatu. Scenariusz według utworu Stanisława Wyspiańskiego napisał Andrzej Kijowski. Wajda w rozmowie z Wandą Wertenstein opowiadał: "Pomysł Andrzeja Kijowskiego polega na tym, że w miejsce ogromnych, niekończących się monologów, które wygłaszają 'osoby dramatu' (...) pojawiają się obrazy". W filmie zachowano oryginalne, wierszowane dialogi. Wystąpili Ewa Ziętek, Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Łapicki i Franciszek Pieczka. (Nagrody: 1973 - Grand Prix "Złote Grono" oraz Nagroda Koordynacyjnej Rady Artystycznej Kin Studyjnych na LLF w Łagowie; Srebrna Muszla na MFF w San Sebastian; 1974 - Złota Kamera przyznawana przez pismo "Film" w kategorii "najlepszy film polski" za rok 1973)

,,Smuga cienia” (1976r.) Scenariusz według powieści Josepha Conrada-Korzeniowskiego: Bolesław Sulik i Andrzej Wajda. Reżyser w rozmowie z Wandą Wertenstein powiedział "(...) jest to film inny niż te, które robiłem: film ascetyczny, suchy, jednowątkowy. Ten film dla mnie samego jest niespodzianką". W głównych rolach wystąpili wtedy jeszcze mało znani Marek Kondrat (Joseph Conrad) i Tom Wilkinson (Ransome). (Nagrody: 1976 - Nagroda Główna Jury na FPFF w Gdańsku; 1978 - Złota Fregata - nagroda widzów na MPF Marynistycznych w Szczecinie; 1979 - Srebrna Karawela na MTF Morskiego w Kartagenie)

,,Człowiek z żelaza” (1981 r.) Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski. Losy cynicznego dziennikarza Winkla (Marian Opania), za sprawą którego poznajemy dalszy ciąg historii Agnieszki (Krystyna Janda) z Człowieka z marmuru i jej związku z synem Mateusza Birkuta - Maćkiem Tomczykiem (Jerzy Radziwiłowicz). Fabuła toczy się na tle wydarzeń historycznych Sierpnia 1980 roku. (Nagrody: 1981 - nagroda Jury Ekumenicznego i Złota Palma na MFF w Cannes; nagroda "Solidarności" na FPFF w Gdańsku; "Srebrne Grono" na LLF w Łagowie)

,,Pan Tadeusz” (1999 r.) Scenariusz według poematu Adama Mickiewicza: Andrzej Wajda, Jan Nowina-Zarzycki, Piotr Wereśniak. Fabuła zawiera wszystkie znaczące wątki poematu. Dialogi pozostały niezmienione - aktorzy mówią mickiewiczowskim trzynastozgłoskowcem. Narratorem filmu jest sam Mickiewicz, który czyta znajomym poemat we własnym salonie. Widz rozpoznaje wśród nich postaci z poematu. W filmie wystąpili Bogusław Linda, Daniel Olbrychski, Michał Żebrowski, Grażyna Szapołowska, Andrzej Seweryn, Marek Kondrat, Krzysztof Kolberger, Alicja Bachleda-Curuś, Jerzy Trela, Jerzy Grałek, Marian Kociniak, Piotr Gąsowski, Andrzej Hudziak, Władysław Kowalski, Krzysztof Globisz, Siergiej Szakurow, Jerzy Bińczycki, Cezary Kosiński, Marek Perepeczko. (Nagrody: 2000 - nominowany do "Orła", Polskiej Nagrody Filmowej w kategorii "najlepsza reżyseria" i "najlepszy scenariusz" za rok 1999; Złota Taśma przyznawana przez Koło Piśmiennictwa SFP w kategorii "film polski" za rok 1999 ex aequo z filmem Dług)

,,Zemsta” (2002 r.) Scenariusz według dramatu Aleksandra Fredry: Andrzej Wajda. Akcja filmu toczy się zimą. Rozpoczyna ją przybycie zziębniętego Papkina. Akcję umieszczono w XVII wieku ze względu na ówczesną wykwintność kostiumów. Mocną stroną filmu stała się jego obsada: Andrzej Seweryn (Rejent), Janusz Gajos (Cześnik), Roman Polański (Papkin), czy Agata Buzek w roli Klary. (Nagrody: 2003 - Brązowy Granat na FF Komediowych w Lubomierzu; nominowany do "Orła" - Polskiej Nagrody Filmowej, w kategorii "najlepsza reżyseria")

,,Katyń” (2007 r.) Katyń oparty na motywach Post mortem. Opowieść katyńska Andrzeja Mularczyka. Scenariusz: Andrzej Wajda wspólnie z Władysławem Pasikowskim i Przemysławem Nowakowskim. Pierwszy polski film o kłamstwie i zbrodni katyńskiej. (Nagrody: 2008 - Nagroda Publiczności na MFF w Denver; Bursztynowe Lwy na FPFF w Gdyni; Nagroda publiczności na MFF w Waszyngtonie; 2008 - nominowany do "Orła" - Polskiej Nagrody Filmowej; nominowany do Oscara w kategorii "najlepszy film nieanglojęzyczny")

,,Tatarak” (2008 r.) Według: opowiadań Jarosława Iwaszkiewicza „Tatarak” i Sandora Maraiego „Nagłe wezwanie” oraz pamiętnika Krystyny Jandy "Zapiski ostatnie". Studium relacji międzyludzkich, którym przewodzi miłość i śmierć. Wspaniałe kreacje aktorskie Krystyny Jandy i Jana Englerta. (Nagrody: 2009 - Nagroda im. Alfreda Bauera na MFF w Berlinie)

Scenarzysta Zły chłopiec (1951) Ceramika iłżecka (1951) Trzy opowieści (1953) Idę do słońca (1955) Popiół i diament (1958) Lotna (1959) Samson (1961) Kiedy miłość była zbrodnią (1967) Bramyraju (Gates to Paradise, 1968) Wszystko na sprzedaż (1968) Krajobraz po bitwie (1970) Brzezina (1970) Pierwsza miłość (1971) Piłat i inni (Pilatus und andere – ein Film fürKarfreitag, 1972) Ziemia obiecana (1974) Smuga cienia (1976) Scenarzysta

Bez znieczulenia (1978) Zaproszenie do wnętrza (1978) Miłość w Niemczech (EineLiebe in Deutschland, 1983) Danton (1983) Kronika wypadków miłosnych (1986) SchuldundSühne (1992) Pierścionek z orłem w koronie (1992) Nastazja (1994) Wielki tydzień (1995) Pan Tadeusz (1999) Wyrok na Franciszka Kłosa (2000) Zemsta (2002) Lekcja polskiego kina (2002) Solidarność, Solidarność... (2005) Katyń (2007) Tatarak (2009)

Scenograf Producent wykonawczy Piłat i inni (Pilatus und andere – ein Film für Karfreitag, 1972) Producent wykonawczy Kobieta i kobieta (1979) Zajęcia dydaktyczne (1980) Przesłuchanie (1982)

Ordery i odznaczenia Order Orła Białego– 2011 Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski– 1999 (przyjęty 2005) Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 1964 Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 1964 Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy II Klasy (z okazji 30-lecia kinematografii w PRL) – 1975 Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis– 2005 Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej Order Cyryla i Metodego – 1978, Bułgaria Order Krzyża Ziemi Maryjnej– 2008, Estonia Commandeur Legii Honorowej– 2001, Francja Officier Legii Honorowej – 1982, Francja Commandeur Orderu Sztuki i Literatury – Francja Order Wschodzącego Słońca– 1995, Japonia Order Trzech Gwiazd III Klasy– 2010, Łotwa Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi RFN– 2001, Niemcy Order Przyjaźni Federacji Rosyjskiej nadany przez Dimitrija Miedwiediewa za twórczość Order Jarosława Mądrego V klasy – 2008, Ukraina Krzyż Komandorski (Średni) z Gwiazdą Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej – 2006, Węgry UfficialeOrderu Zasługi Republiki Włoskiej– 2000, Włochy Order Chorwackiej Jutrzenki z Wizerunkiem Marka Marulicia za szczególne zasługi w dziedzinie kultury – 2010, Chorwacja

Odznaczenia Order Orła Białego Order Sztandaru Pracy II Klasy Krzyż Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Order Orła Białego Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy II Klasy

Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis Order Cyryla i Metodego Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej Order Cyryla i Metodego Commandeur Orderu Sztuki i Literatury Order Krzyża Ziemi Maryjnej Order Wschodzącego Słońca

Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi RFN Order Przyjaźni Federacji Rosyjskiej Ufficiale Orderu Zasługi Republiki Włoskiej Order Jarosława Mądrego V Klasy

Nagrody i wyróżnienia W 2000 za całokształt twórczości został uhonorowany Oscarem. Nominację do tej nagrody otrzymały także wyreżyserowane przez niego filmy ,,Ziemia Obiecana”, ,,Panny z Wilka”, ,,Człowiek z żelaza” oraz ,,Katyń”. 15 lutego 2006 również za całokształt twórczości otrzymał na 56. Międzynarodowym Festiwalu Filmów w Berlinie nagrodę Złotego Niedźwiedzia. Jest doktorem honoris causa kilku uczelni (m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Warszawskiego, Gdańskiego, Łódzkiego i Opolskiego) oraz kawalerem orderu Legii Honorowej. W 1981 otrzymał Złotą Palmę na Festiwalu Filmowym w Cannes, w 1982 nagrodę Césara, w 1987 nagrodę Kyoto, w 1990 Felixa, a w 2009 Nagrodę FIPRESCI. Od 1997 należy do "Grona Nieśmiertelnych" francuskiej Akademii Sztuk Pięknych (fr. Académie des Beaux-Arts). W 2001 Rada Miejska w Radomiu uhonorowała Andrzeja Wajdę tytułem Honorowego Obywatela Radomia. W 2007 redakcja "Gazety Wyborczej" wyróżniła go tytułem "Człowieka Roku". Laudację na cześć laureata wygłosił Janusz Tazbir. 8 kwietnia 2008 rada Polskiej Fundacji Katyńskiej nadała mu Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, lecz Andrzej Wajda nie przyjął tego odznaczenia. W 2009 został patronem gimnazjum w Rudnikach oraz Honorowym Obywatelem Opola.  

Andrzej Wajda w kwietniu 2000 roku przekazał statuetkę Oskara "na wsze czasy" Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Będzie ona eksponowana obok jego wcześniejszych darów: Złotej Palmy z Cannes i Złotego Lwa z Wenecji.