„Od zera do milionera” Dr Anna Ludwiczak

EKONOMIA - nauka o gospodarowaniu

JEDNYM Z ELEMENTÓW ZAINTERESOWANIA EKONOMII JEST PIENIĄDZ

PIENIĄDZ

WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE…

Pieniądz traci na wartości wraz z upływem czasu Ta sama złotówka jest więcej warta dziś niż za rok czy pięć lat. Mówimy tu o tzw. wartości nabywczej pieniądza

DETERMINANTY ZMIANY WARTOŚCI PIENIĄDZA W CZASIE Inflacja Ryzyko inflacyjne Możliwości inwestycji Ryzyko Preferencja bieżącej konsumpcji nad przyszłą

BANK – GŁÓWNY PARTNER FINANSOWY CZŁOWIEKA I PRZEDSIĘBIORSTWA

BANK Bank – osoba prawna wykonująca działalność gospodarczą, polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami ustawy Prawo bankowe i wymienionych w statucie banku. Banki należą do tak zwanych instytucji zaufania publicznego

BANK Nazwa „bank" pochodzi od włoskiego słowa banco, oznaczającego ławkę, przy której pracowali włoscy handlarze zajmujący się przekazywaniem monet  kruszcowych od jednych klientów do drugich. Na gruncie obowiązujących przepisów używanie nazwy „bank” jest zastrzeżone wyłącznie dla banków w rozumieniu przepisów Prawa bankowego.

CZYNNOŚCI ZASTRZEŻONE WYŁĄCZNIE DLA BANKÓW (TZW CZYNNOŚCI ZASTRZEŻONE WYŁĄCZNIE DLA BANKÓW (TZW. CZYNNOŚCI BANKOWE SENSU STRICTO): przyjmowanie wkładów pieniężnych oraz prowadzenie rachunków tych wkładów; prowadzenie innych rachunków bankowych; udzielanie kredytów; emitowanie bankowych papierów wartościowych; przeprowadzenie bankowych rozliczeń pieniężnych; wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego; wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach

CZYNNOŚCI DOZWOLONE TAKŻE NIEKTÓRYM PODMIOTOM NIEBANKOWYM (TZW CZYNNOŚCI DOZWOLONE TAKŻE NIEKTÓRYM PODMIOTOM NIEBANKOWYM (TZW. CZYNNOŚCI BANKOWE SENSU LARGO): udzielanie pożyczek pieniężnych; operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty; wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu, nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych; przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych; prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych; udzielanie i potwierdzanie poręczeń;

PODSTAWOWE RODZAJE BANKÓW W SYSTEMIE BANKOWYM bank centralny, banki operacyjne (komercyjne, świadczące usługi tzw. klientowi masowemu): banki uniwersalne; banki wyspecjalizowane  (np. hipoteczne, inwestycyjne, etc.).

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO W rozwiniętej gospodarce rynkowej bank centralny odgrywa zasadniczą rolę. Pełni on trzy podstawowe funkcje: banku emisyjnego, banku banków, centralnego banku państwa.

BANK EMISYJNY NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada. Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.

BANK BANKÓW NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym.

CENTRALNY BANK PAŃSTWA NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

CO TO JEST PARABANK? Podmiot, nie będący bankiem, ale stosujący w praktyce analogiczne działania, co banki. Tytuł parabank przypisujemy wyłącznie tym podmiotom, które stoją na czele działalności zgodnej z przepisami . Każda pozabankowa instytucja finansowa udostępnia pożyczki w oparciu o własne środki (finansowe), respektuje przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku (kodeks cywilny) oraz z dnia 12 maja 2011 roku (ustawa o kredycie konsumenckim), żadna nie jest zobowiązania do otrzymania zezwolenie na prowadzenie własnej działalności o charakterze finansowym (pożyczkowym).

BIURO INFORMACJI KREDYTOWEJ Biuro Informacji Kredytowej S.A. (BIK) – instytucja, której zadaniem jest gromadzenie, integrowanie i udostępnianie danych dotyczących historii kredytowej klientów banków  i SKOK-ów. Dane te w olbrzymiej większości są danymi pozytywnymi, to znaczy zawierającymi informacje o prawidłowo spłacanych zobowiązaniach, a tworzona w ten sposób historia kredytowa jest instrumentem mogącym służyć uwiarygodnianiu klienta banku. Poza tym dodatkowym narzędziem dostarczanym przez BIK jest tzw. scoring kredytowy.

SYSTEM FINANSOWY

RYNEK FINANSOWY To obszar, na którym spotykają się: Dostawy aktywów finansowych Nabywcy aktywów finansowych Aktywa finansowe podlegające obrotowi i ich cena Instytucje pośredniczące w obrocie

INSTRUMENT FINANSOWY To kontrakt pomiędzy dwiema stronami regulujący zależności finansowe, w jakiej obie strony pozostają

UCZESTNICY RYNKÓW FINANSOWYCH Sektor publiczny Skarb państwa Władze lokalne Bank Centralny Instytucje finansowe Banki inwestycyjne i komercyjne OFE Fundusze inwestycyjne Firmy ubezpieczeniowe Domy maklerskie GPW CTO Komisja Papierów Wartościowych i Giełd Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Przedsiębiorstwa Gospodarstwa domowe

ZE WZGLĘDU NA RODZAJ INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH, RYNEK FINANSOWY DZIELI SIĘ NA: Rynek pieniężny Rynek kapitałowy Rynek walutowy

RYNEK PIENIĘŻNY Obejmuje operacje finansowe, które dotyczą instrumentów finansowych o terminie zapadalności do jednego roku. Mamy tu do czynienia z podażą kapitału krótkoterminowego. Transakcje te pozwalają na bieżące zarządzanie czasowo wolnymi środkami pieniężnymi lub finansowania ich niedoboru (płynność). Tu dokonuje się obrót między innymi następującymi instrumentami finansowymi: bonami pieniężnymi, bonami skarbowymi, bonami komercyjnymi, wekslami czy czekami.

ZADANIA RYNKU PIENIĘŻNEGO Wyrównanie wahań przepływów strumieni gotówkowych Regulacja krótkoterminowych stóp procentowych Optymalizacja kosztów pozyskania kapitału

RYNEK KAPITAŁOWY Definiuje się jako uzupełnienie definicje rynku pieniężnego, tzn. obejmuje operacje instrumentami finansowymi z ponad rocznym terminem zapadalności; z przeznaczeniem inwestycyjnym (na cele rozwojowe). W wyniku transferu kapitału biorcy podejmują lub rozszerzają działalność gospodarczą, natomiast dawcy – oczekują wynagrodzenia (zyskowności dla swojej lokaty kapitału). Na tym rynku występuje całe spektrum instrumentów finansowych, m.in.: akcje, obligacje (skarbowe, komunalne, przedsiębiorstw), udziału w sp. z o.o., jednostki uczestnictwa i certyfikaty inwestycyjne w funduszach inwestycyjnych.

UCZESTNICY RYNKU KAPITAŁOWEGO Banki Niebankowe instytucje finansowe (firmy ubezpieczeniowe, fundusze inwestycyjne i emerytalne, fundusze venture capital, itp.), Podmioty gospodarcze, Gospodarstwa domowe.

Podstawowe papiery wartościowe rynku kapitałowego Obligacja – długoterminowy papier wartościowy dłużny: emitent obligacji potwierdza swój dług zaciągnięty u obligatariusza i obiecuje go spłacić wraz z odsetkami w umówionym terminie Akcja – papier wartościowy własnościowy: potwierdza uczestnictwo akcjonariusza w spółce akcyjnej oraz prawa z niego wynikające (prawo do dywidendy, prawo do współzarządzania spółka, prawo do udziału w masie likwidacyjnej (upadłościowej) przedsiębiorstwa)

RYNEK WALUTOWY Obejmuje operacje finansowe w walucie, tzn. operacje wymiany jednej walut na inną oraz kształtowanie kursów walutowych. Jest to rynek międzynarodowy, który umożliwia przepływ kapitału między rynkami regionalnymi i między poszczególnymi państwami.