Nadpobudliwość psychoruchowa ADHD zaburzenia zachowania i emocji Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Katarzyna Niglus

Zaburzenia zachowania i emocji Zaburzenia zachowania to zachowania agresywne, buntownicze i antyspołeczne występujące przez przynajmniej 12 miesięcy

Zaburzenia zachowania w praktyce: nieprzestrzeganie reguł społecznych używanie wulgaryzmów wybuchy złości popadanie w konflikty (zaburzenia opozycyjno-buntownicze) w ostrych przypadkach – kłamstwa, kradzieże, ucieczki, znęcanie się nad innymi, gwałty, podpalenia

Zwany również zespołem hiperkinetycznym (ZH) ADHD Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi Zwany również zespołem hiperkinetycznym (ZH)

Charakterystyczne dla ADHD są: - trudności w wytrwaniu w aktywności wymagającej zaangażowania poznawczego - tendencje do porzucania jednego działania na rzecz drugiego bez kończenia ich obu

Zaburzenia zachowania i emocji Co to jest? ADHD Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi Zwany również zespołem hiperkinetycznym (ZH) Zaburzenia zachowania i emocji Zaburzenia zachowania to zachowania agresywne, buntownicze i antyspołeczne występujące przez przynajmniej 12 miesięcy

Objawy ADHD: - nadmierna aktywność ruchowa - nadmierna impulsywność - zaburzenia w koncentracji uwagi

Współwystępowanie ADHD i Zaburzeń zachowania to 50-80%, a w przypadku poważnych zaburzeń kilka procent

Dziecko z ADHD może nigdy nie być idealne. Objawów nie można wyleczyć, chociaż często się z nich wyrasta (utrzymują się one najczęściej w okrasie szkolnym). Terapia dziecka z ADHD umożliwia stworzenie dziecku najkorzystniejszych warunków rozwoju, dlatego mówi się o niej jak o pomocy a nie o leczeniu. Oddziaływania terapeutyczne czy farmakologiczne, mogą prowadzić jedynie do zmniejszenia nasilenia objawów nadpobudliwości.

Co robić gdy mamy do czynienia z dzieckiem z ADHD: - pozytywnie wzmacniać pożądane zachowania u dziecka (chwalenie, nagradzanie), ponieważ daje to lepsze efekty niż karanie - wprowadzić jasno określone konsekwencje zachowań, na które się nie zgadzamy - reagujemy szybko i odpowiednio do przewinienia, zawsze doprowadzamy je do końca

Formy pracy z dzieckiem z ADHD: - terapia behawioralna (wzmacnianie zachowań pozytywnych i wygaszanie zachowań agresywnych) - psychoterapia indywidualna dziecka nastawiona na pracę nad impulsywnością i agresją, samooceną oraz funkcjonowaniu społecznym - metody wspomagające EEG-biofeedback - trening zastępowania agresji ART (trening umiejętności prospołecznych, kontroli złości, wnioskowania moralnego)

System wsparcia dzieci z ADHD w szkole: DYREKCJA ^ WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI ZASOBY SZKOŁY - UKRYTE MOŻLIWOŚCI PEDAGOG/PSYCHOLOG SZKOLNY NAUCZYCIEL W KLASIE

W szkole z dzieckiem pracuje przede wszystkim nauczyciel – to on ma najcięższe zadanie. Odsyłanie dziecka do gabinetu dyrektora , psychologa czy pedagoga nie ma sensu – dziecko musi nauczyć się właściwego zachowania w klasie. Wsparciem dla nauczyciela mają być psycholog i pedagog szkolny, którzy pomagają zaplanować pracę z dzieckiem, podsuwają pomysły, pomagają rozwiązywać trudne sytuacje, koncentrują się na współpracy z rodzicami - ustalenie co robią rodzice a co szkoła.

Zadaniem dyrekcji jest taka organizacja prawa szkolnego, która ułatwi pracę z dziećmi z ADHD (od odpowiedniego ustalenia dyżurów nauczycielskich przez ogólnoszkolny system konsekwencji piętnujący niewłaściwe zachowanie po szkolenia dla nauczycieli)

Praca z dzieckiem w jego naturalnym środowisku Praca z dzieckiem z ADHD odbywa się „ TU I TERAZ” tam gdzie w tej chwili dziecko przebywa Korekcja zachowania może odbywać się tylko na bieżąco (gabinet dyrektora, psychologa czy pedagoga nie jest miejscem w którym można cokolwiek osiągnąć). Praca z dzieckiem w jego naturalnym środowisku

Nauczanie indywidualne też nie jest właściwą formą pomocy, gdyż traci dziecko możliwość interakcji z rówieśnikami (stosowane jako ostateczność, gdy inne formy oddziaływania nie przynoszą rezultatów a dziecko swym zachowaniem zagraża innym uczniom). Stopniowe włączanie dzieci do zespołu klasowego zmniejszając ilość godzin indywidualnych na korzyść zajęć w grupie.

Praca w klasie z dzieckiem nadpobudliwym układ sali lekcyjnej ograniczanie bodźców dzielenie pracy na etapy planowanie dydaktyka

Sala lekcyjna pozbawiona elementów rozpraszających uwagę (lub znacznie ograniczenie tych elementów) uczeń siedzący w bezpośrednim sąsiedztwie nauczyciela (stała kontrola pracy i zachowania) z dala od okien i drzwi, na ławce tylko niezbędne rzeczy Lekcję rozpoczynamy od zapisania na tablicy planu lekcji i omówienia go, lekcję kończymy podsumowaniem (zadanie domowe musi zostać napisane podczas lekcji)

Dzielenie poleceń na krótkie komunikaty np Dzielenie poleceń na krótkie komunikaty np.:„wyjmijcie książki”, „otwórzcie na stronie 23” Wprowadzanie technik audiowizualnych, pracy w grupach (zasada im ciekawiej prowadzona lekcja tym mniej uczeń będzie nam przeszkadzał)

Behawioralne metody kierowania zachowaniem dziecka z ADHD

Tworzenie systemu zasad i procedur W klasie musi być ustalony jasny system zasad Dzieci powinny wiedzieć co wolno a czego nie wolno robić i jak należy postępować w różnych sytuacjach

Skuteczne wydawanie poleceń Formułujemy krótkie, jasne polecenia o pozytywnym zabarwieniu np.:”usiądź na swoim krześle” zamiast „nie chodź po klasie” (odwołujemy się tutaj do mechanizmu pobudzania aktywacji a nie do mechanizmu hamowania aktywacji, który w przypadku dzieci z ADHD nie działa)

Stosowanie konsekwencji pozytywnych i negatywnych Najważniejsze jest stosowanie właściwego systemu konsekwencji. Skupiać się na konsekwencjach pozytywnych (nagrodach, pochwałach), których stosowanie zachęca dziecko do prawidłowego zachowania Chwalmy dzieci jak często tylko się da. Konsekwencje negatywne powinny wynikać z zachowania dziecka i być do niego adekwatne

Praca nad jednym zachowaniem na raz Obserwacja dziecka i analiza zachowania które chcemy zmienić (chodzenie po klasie) Ustalenie celu idealnego który chcemy osiągnąć (siedzenie w ławce na lekcji) i celów pośrednich, krótkoterminowych realizowanych etapami (ograniczenie wyjść do 4 razów) Zawiązujemy z dzieckiem kontrakt i nagradzamy za wywiązanie się z umowy Stopniowo zmniejszamy ilość wyjść.

Współpraca z rodzicami Rodzice muszą mieć w nas oparcie. Wiedzieć że mogą się zwrócić z każdą sprawa i otrzymają pomoc i wsparcie. Dzielimy się pracą nad dzieckiem i wzajemnie pomagamy.

Wskazania do pracy z uczniem z nadpobudliwością psychoruchową Ustalenie i funkcjonowanie hierarchii w szkole Akceptowanie ucznia, lecz nie jego zachowań Okazywanie uczniowi szacunku, cierpliwości Indywidualizacja pracy i stała bezpośrednia praca z uczniem Zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce, blisko nauczyciela, najlepiej żeby siedział sam Stosowanie podczas lekcji zajęć i ćwiczeń odprężających, relaksujących

Wskazania do pracy z uczniem z nadpobudliwością psychoruchową Opracowanie z uczniem systemu zasad, reguł i związanych z nimi nagród i konsekwencji (zrozumiały dla ucznia) Umieszczenie aktualnie obowiązujących zasad w formie graficznej na widocznym dla ucznia miejscu (gromadzenie punktów za zachowanie, odbieranie przywilejów) Stałe przypominanie o zasadach

Dziecko z ADHD nigdy nie będzie idealne.