Prawo Saya i ekonomia klasyczna Jacek Wallusch _________________________________ Współczesne Teorie Ekonomiczne Prawo Saya i ekonomia klasyczna

Jean Baptiste Say ________________________________________________________________________________ 1767-1832 Prawo Saya: podaż samoistnie stwarza potrzebny do sprzedaży popyt Mechanizm działania prawa Saya: koszty produkcji stanowią przychody innych producentów Wallusch, WTE Prawo Saya – mechanizm równoważenia rynków: koszty określają popyt, a popyt określa cenę

Jean Baptiste Say ________________________________________________________________________________ koszt – cena – zysk KOSZTY I ZYSKI – macierz przepływów międzygałęziowych zysk  przedsiębiorstwa f: element c(.) stanowi koszty firmy f, ale jednocześnie także określa zysk innego przedsiębiorcy Wallusch, WTE Koszt określa wielkość popytu – wydatki przedsiębiorstwa f są przychodami pieniężnymi przedsiębiorstwa zaopatrującego firmę f

Niespójności logiczne w wywodzie Saya Jean Baptiste Say ______________________________________________________________________________ koszt – cena – zysk Możliwości zanegowania prawa Saya przedstawione przez Saya: 1. klęski elementarne oraz działania rządu (jakie?); 2. przekroczenie potrzeb społeczeństwa i wyprodukowanie nadmiernej ilości towarów; 3. problemy w innych gałęziach; przekroczenie innych Niespójności logiczne w wywodzie Saya Wallusch, WTE Działalność produkcyjna przedsiębiorstw państwowych jako element zniekształcający strukturę rynku

Pierwszy warunek funkcjonowania prawa Saya Jean Baptiste Say ______________________________________________________________________________ koszt – cena – zysk Pierwszy warunek funkcjonowania prawa Saya maxymalizacja zysku: minimalizacja kosztów Czy optymalnie działająca firma może ograniczyć koszty na tyle, by ograniczyć zysk dostawców? [przykład: Stocznia Szczecińska i HCP(?)] Struktura kosztów ponoszonych przez firmę f: ~ inwestycje (dobra zakupione w firmie I) ~ koszty stałe [cs(yf)] Wallusch, WTE Cena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry rynkowej

Jean Baptiste Say ______________________________________________________________________________ koszt – cena – zysk redukcjonistyczny model gospodarki: 1. przedsiębiorstwo produkujące dobro inwestycyjne yI 2. przedsiębiorstwo produkujące dobro konsumpcyjne yf 3. trzecie dobro - pieniądz M 4. cena pieniądza = 1 5. trzy rynki (dobra inwestycyjnego, finalnego i pieniądza) dlaczego? Wallusch, WTE Cena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry rynkowej

Jean Baptiste Say ____________________________________________________________________________________________________________ wyprowadzenie warunku funkcjonowania element pIayI – zużycie dóbr inwestycyjnych przy produkcji dóbr konsumpcyjnych funkcja zysku: warunek optimum: różniczkujemy i przyrównujemy do 0 Wallusch, WTE Cena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry rynkowej

wyższa cena oznacza brak optymalizacji!!! Jean Baptiste Say ____________________________________________________________________________________________________________ wyprowadzenie warunku funkcjonowania cena maxymalizująca zysk przedsiębiorstwa f: cena maxymalizująca zysk nie może przekroczyć ponoszonych kosztów – wyższa cena oznacza brak optymalizacji!!! Wallusch, WTE Cena czyszcząca rynek – cena zapewniająca zrównanie podaży z popytem, kształtowana wskutek gry rynkowej

Oszczędności są odroczoną w czasie konsumpcją Jean Baptiste Say ______________________________________________________________________________ pozostałe warunki Drugi warunek funkcjonowania prawa Saya: pieniądz jako środek mierzenia wartości i pośredniczenia w transakcjach „Pieniądz jako taki nie może się przydać do czego innego niż zrobienia zakupów” Oszczędności są odroczoną w czasie konsumpcją Wallusch, WTE Pieniądz nie pełni funkcji tezauryzacji. Oszczędności jako konsumpcja przeniesiona do okresów późniejszych

Zrównoważony rynek pieniężny Jean Baptiste Say ______________________________________________________________________________ pozostałe warunki Trzeci warunek funkcjonowania prawa Saya: Zrównoważony rynek pieniężny równowaga na rynkach dóbr I oraz f może istnieć wyłącznie wtedy, gdy zrównoważony jest rynek pieniądza Wallusch, WTE Równowaga na rynku pieniądza decyduje o zrównaniu się popytu na dobra z podażą dóbr. Literatura uzupełniająca: Lange, Oskar (1990), Prawo Say’a. Nowe sformułowanie i krytyka, w: Wybór pism...; Materiały pomocnicze do ćwiczeń z historii myśli ekonomicznej, s. 18-19.

redukcjonistyczna, krótkookresowa i statyczna Jean Baptiste Say ___________________________________________________________________________________________ w obronie prawa Saya Kontext historyczny: rzadkie spadki popytu w świecie oglądanym przez Saya Kontext metodologiczny: własności modelu Saya decydują o uzyskanych wynikach analiza Saya jest redukcjonistyczna, krótkookresowa i statyczna Wallusch, WTE www.wallusch-datenbank.de

2. dotacje generują szoki cenowe Jean Baptiste Say ________________________________________________________________________________ efekt wypychania Rząd a wypychanie przedsiębiorstw prywatnych: 1. państwo jest przedsiębiorcą posiadającym zbyt wiele pieniędzy, nie zainteresowanym zyskiem 2. dotacje generują szoki cenowe 3. wzrost niepewności cenowej wywołuje straty u pozostałych przedsiębiorców Wallusch, WTE Niepewność cenowa: przedsiębiorstwa prywatne nie wiedzą jaki jest poziom ceny rynkowej ze względu na możliwość sprzedawania towarów przez firmy państwowe po cenie niższej, niż cena równowagi

Jean Baptiste Say ______________________________________________________________________________ rola rządu Rola rządu wg Saya: Inwestycje infrastrukturalne; Szkolnictwo; Bezpieczeństwo publiczne; Działania te ułatwiają sprzedaż produkcji: drogi żelazne dostarczają wykształconym i żyjącym w poczuciu bezpieczeństwa obywatelom towarów, których nie konsumowaliby chłopi pańszczyźniani Wallusch, WTE Przykład inwestycji infrastrukturalnych zwiększających możliwości konsumpcyjne: połączenie kolejowe Górny Śląsk-Berlin umożliwiające sprzedaż węgla w Berlinie i sprowadzanie wyrobów konsumpcyjnych do Kattowitz