Rola gmin w realizacji zapisów ustawy z dnia 9 czerwca 2011r Rola gmin w realizacji zapisów ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej   Żary, maj 2012 r. 1

Jednym z najważniejszych zapisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej jest podmiotowość dziecka i jego prawo do wychowania w rodzinie. Aby móc skutecznie realizować ten zapis, konieczne jest zapewnienie maksymalnego wsparcia ze strony instytucji działających w obszarze szeroko rozumianej polityki społecznej, każdej rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych. Ilekroć w prezentacji jest mowa o ustawie należy przez to rozumieć ustawę z dnia 9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej 2

SCHEMAT PODZIAŁU KOMPETENCJI jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego w wypełnianiu zapisów ustawy Praca z rodziną biologiczną dziecka przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych Pracę z rodziną organizuje gmina lub podmiot, któremu gmina zleciła realizację tego zadania. W przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez rodziców dziecko zostaje umieszczone w pieczy zastępczej. Pieczę zastępczą organizuje powiat. Ważne: GMINA NADAL PRACUJE Z RODZINĄ 3

Do zadań powiatu należy w głównej mierze: ZADANIA POWIATU wynikające z zapisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej Do zadań powiatu należy w głównej mierze: zapewnienie dzieciom pieczy zastępczej w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz w placówkach opiekuńczo-wychowawczych; organizowanie wsparcia osobom usamodzielnianym opuszczającym rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze i regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne, przez wspieranie procesu usamodzielnienia; prowadzenie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz placówek wsparcia dziennego o zasięgu ponadgminnym; organizowanie i finansowanie szkoleń dla rodzin zastępczych, prowadzących rodzinne domy dziecka, rodzin pomocowych i dyrektorów placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego oraz kandydatów do pełnienia tych funkcji; organizowanie wsparcia dla rodzinnej pieczy zastępczej, w szczególności przez tworzenie warunków do powstawania grup wsparcia i specjalistycznego poradnictwa; finansowanie świadczeń pieniężnych dotyczących dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w pieczy zastępczej na jego terenie lub na terenie innego powiatu oraz przyznawanie pomocy na usamodzielnienie pełnoletnim wychowankom pieczy zastępczej. 4

ZESPÓŁ DS. PIECZY ZASTĘPCZEJ W POWIECIE ŻARSKIM Zgodnie z art. 182 ustawy zadania powiatu w zakresie pieczy zastępczej wykonuje starosta za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie Z dniem 1 stycznia 2012 r. Starosta Powiatu Żarskiego powołał w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Żarach Zespół ds. pieczy zastępczej. W zespole tym zatrudnione są 4 osoby: starszy specjalista pracy socjalnej, koordynator ds. rodzin zastępczych, psycholog, pedagog. 5

FORMY RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ: RODZINNA PIECZA ZASTĘPCZA w myśl przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej FORMY RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ: 1. rodziny zastępcze: spokrewniona- tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, niezawodowa- tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka, zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna, umieszcza się nie więcej niż troje dzieci, 2. rodzinny dom dziecka, 3. rodziny pomocowe- sprawują opiekę nad dzieckiem w przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą, na wniosek rodziny.

LICZBA RODZIN ZASTĘPCZYCH ORAZ DZIECI W NICH UMIESZCZONYCH stan na dzień 1 maja 2012r. spokrewnione - 75, dzieci- 102 niezawodowe - 37, dzieci- 58 zawodowe - 6, dzieci- 25 pogotowia rodzinne - 4, dzieci- 16(w tym 3 z innego powiatu), rodziny zastępcze na terenie innych powiatów - 13, dzieci- 16 Ogółem rodzin: 135 Ogółem dzieci: 217 7

ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, kwota nie niższe niż: 660 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej, 1 000 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka.

WYNAGRODZENIA RODZIN ZAWODOWYCH Rodziny zawodowe otrzymują wynagrodzenie w oparciu o ustawę o pomocy społecznej lub ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dlatego wysokość wynagrodzenia rodzin zawodowych jest zróżnicowana. Rodziny zastępcze zawodowe otrzymują wynagrodzenie w wysokości: od 2000 zł do 2635,20 zł miesięcznie, Rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego przysługuje wynagrodzenie w wysokości: od 2600 zł do 3120 zł miesięcznie. Wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od stażu rodziny zastępczej oraz liczby umieszczonych dzieci.

INSTYTUCJONALNA PIECZA ZASTĘPCZA PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE PROWADZONE PRZEZ POWIAT: POWIATOWY DOM DZIECKA W ŻARACH: liczba miejsc: 28, umieszczonych 31 dzieci. koszt utrzymania dziecka- 2 589 zł miesięcznie POWIATOWY DOM DZIECKA W LUBSKU: liczba miejsc: 26, umieszczonych 30 dzieci. koszt utrzymania dziecka- 2 527 zł miesięcznie 10

wynikające z zapisów ustawy o wspieraniu rodziny ZADANIA GMIN wynikające z zapisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej W myśl artykułu 176 ustawy do zadań gminy należy m.in.: tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia dziennego, oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez: zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa, organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających, prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla dzieci współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym; prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej, zamieszkałego na terenie gminy; WAŻNE! Praca z rodziną jest prowadzona także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną! (art.10 ustawy) Art. od 11 do 17 ustawy w sposób szczegółowy opisują zadania asystenta rodziny w procesie zmierzającym do przeciwdziałania umieszczeniu dziecka poza rodziną biologiczną. Rola asystenta jest w tym obszarze niezmiernie istotna, a brak osób zatrudnianych na tym stanowisku powoduje niemożność realizacji głównych celów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 11

ZMIANY W PRZEPISACH PRAWNYCH Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadziła szereg zmian w przepisach innych aktów prawnych. Bardzo istotne są zapisy w Ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, które w wyraźny sposób wskazują, że umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej powinno nastąpić po wyczerpaniu wszystkich form pomocy rodzicom dziecka, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, chyba że dobro dziecka wymaga zapewnienia mu niezwłocznie pieczy zastępczej .(art. 112³) Dziecko umieszcza się w pieczy zastępczej do czasu zaistnienia warunków umożliwiających jego powrót do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie przysposabiającej .(art.1124)

ODPŁATNOŚĆ GMIN za pobyt dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej Art. 192 ustawy nakłada na gminy obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej, w placówce opiekuńczo-wychowawczej, w rodzinnym domu dziecka, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym. W myśl obowiązujących od 1 stycznia 2012 r. przepisów, gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości: 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej; 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.

ODPŁATNOŚĆ GMIN za pobyt dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej (symulacja na podstawie stanu na dzień 1 maja 2012 r.) Kwota odpłatności zależy od tego, w jakiej formie pieczy zastępczej dziecko zostało umieszczone oraz od wysokości ewentualnego dochodu własnego dziecka. Gmina Liczba dzieci Szacunkowa kwota za rok 2012 Szacunkowa kwota za rok 2013 Szacunkowa kwota za rok 2014 Gmina Miejska Żary 3 1.212zł 3.636zł 6.060zł Gmina Wiejska Żary 5 15.528zł 46.584zł 77.640zł Gmina Lubsko 9.612zł 28.836zł 48.060zł Gmina Brody 1 1.032zł 3.096zł 5.160zł

SYMULACJA MIESIĘCZNA PRZYSZŁYCH KOSZTÓW PONOSZONYCH PRZEZ GMINY w związku z utrzymaniem dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej W chwili obecnej gminy, które podpisały porozumienia z Powiatem Żarskim, ponoszą 10% kosztów na pokrycie wydatków związanych z opieką i utrzymaniem dzieci. Jeżeli liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej nie będzie wzrastać, co w obecnej sytuacji wydaje się niemożliwe, w kolejnych latach kwoty te będą zwiększać się w następujący sposób:

SYMULACJA ROCZNA W przeliczeniu na konkretne kwoty, kwestia odpłatności gmin za kolejne lata pobytu dzieci w pieczy zastępczej przedstawia się następująco. Jest to oczywiście kwota orientacyjna, nie uwzględniająca powstania kolejnych, szczególnie spokrewnionych rodzin zastępczych, które tworzone są na mocy postanowienia sądu. rok 2012 kwota 27.384zł rok 2013 kwota 82.152zł rok 2014 kwota 136.920 zł

LICZBA DZIECI UMIESZCZONYCH W PIECZY ZASTĘPCZEJ W LATACH 2009-2011 Liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w Powiecie Żarskim wzrasta z roku na rok. Poniższe dane obrazują konieczność podjęcia działań w celu przeciwdziałania tendencji wzrostowej tego zjawiska i umożliwienia dzieciom wychowywania się w rodzinie biologicznej. Kluczową rolę w tym obszarze będzie miało zatrudnianie asystentów rodzin, którzy, wziąwszy pod uwagę zakres ich kompetencji i charakter pracy, mogą w znacznej mierze przeciwdziałać sytuacjom kryzysowym. Rok 2009 Liczba dzieci umieszczonych: w pieczy zastępczej- 39 w placówkach opiekuńczo-wychowawczych- 16 Ogólna liczba dzieci: 55 Rok 2010 Liczba dzieci umieszczonych: w pieczy zastępczej- 51 w placówka opiekuńczo-wychowawczych- 8 Ogólna liczba dzieci: 59 Rok 2011 Liczba dzieci umieszczonych: w pieczy zastępczej: 53 w placówkach opiekuńczo-wychowawczych- 14 Ogólna liczba dzieci: 67

Przyczyny dysfunkcyjności ŚRODOWISKA RODZINNE ZAGROŻONE UMIESZCZENIEM DZIECI W ZASTĘPCZYCH FORMACH OPIEKI W Powiecie Żarskim istnieje wiele rodzin zagrożonych odebraniem dzieci i umieszeniem ich w pieczy zastępczej. Dane na temat tego zjawiska obrazuje poniższa tabela. Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji, wówczas odpłatność gmin będzie zwiększać się proporcjonalnie do wzrostu liczby dzieci umieszczonych w różnorodnych formach opieki zastępczej. Gmina Liczba rodzin Liczba dzieci Przyczyny dysfunkcyjności Miejska Żary 9 28 nadużywanie alkoholu, bezrobocie, wielodzietność, niepełnosprawność, niewydolność opiekuńczo-wychowawcza, niezaradność życiowa, samotne wychowywanie dzieci (rodzina niepełna), Wiejska Żary 19 Tuplice 4 11 Lubsko 6 Lipinki Łużyckie 1 Łęknica Jasień 2 Brody Trzebiel 8 Przewóz Razem 34 91

WAŻNE! Zapobieganie przyczynom kierowania dzieci do zastępczych form opieki, poprzez wsparcie rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych na etapie, gdy problemy zaczynają się pojawiać. Pomoc kierowana do rodzin dysfunkcyjnych często jednak przychodzi zbyt późno, wtedy gdy kryzys jest już głęboki. W takich okolicznościach dochodzi do umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. W tym samym czasie powinna nastąpić intensyfikacja działań na rzecz rodziny naturalnej. Dziecko ma bowiem prawo powrotu do rodziny i utrzymywania osobistych kontaktów z rodzicami. Często zdarza się, że praca z rodziną biologiczną nie przynosi zamierzonych efektów. Wówczas najlepszym wyjściem dla dziecka jest stworzenie mu nowego stabilnego środowiska wychowawczego w rodzinie adopcyjnej. W takiej sytuacji przekazuje się informacje o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną do Ośrodka Adopcyjnego, w celu pozyskania dla nich rodzin przysposabiających. zapobieganie przyczynom kierowania dzieci do zastępczych form opieki. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, iż przede wszystkim konieczne jest wsparcie rodzin naturalnych na etapie, gdy problemy zaczynają się pojawiać. Pomoc dla tych rodzin często przychodzi za późno, wtedy gdy kryzys jest już głęboki. Zachodzi wówczas potrzeba umieszczenia dzieci poza rodziną naturalną. W tym obszarze szczególny nacisk należy położyć na wielokierunkową pracę z rodziną dysfunkcyjną, która w sposób nieprawidłowy wypełnia swoje obowiązki rodzicielskie.szałaniszansea wspomagające i wspierające rodzinę pozwolą na wzmocnienie jej podstawowych funkcji oraz zminimalizują jej dysfunkcje, a tym samym ograniczą wzrost liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. zapobieganie przyczynom kierowania dzieci do zastępczych form opieki. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, iż przede wszystkim konieczne jest wsparcie rodzin naturalnych na etapie, gdy problemy zaczynają się pojawiać. Pomoc dla tych rodzin często przychodzi za późno, wtedy gdy kryzys jest już głęboki. Zachodzi wówczas potrzeba umieszczenia dzieci poza rodziną naturalną. W tym obszarze szczególny nacisk należy położyć na wielokierunkową pracę z rodziną dysfunkcyjną, która w sposób nieprawidłowy wypełnia swoje obowiązki rodzicielskie. Działania wspomagające i wspierające rodzinę pozwolą na wzmocnienie jej podstawowych funkcji oraz zminimalizują jej dysfunkcje, a tym samym ograniczą wzrost liczby dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej.

OŚRODEK ADOPCYJNY W ŻARACH W roku 2010 na terenie miasta Żary został utworzony Ośrodek Adopcyjno Opiekuńczy ”Żar„ prowadzony przy Stowarzyszeniu Lubuski Ruch na Rzecz Kobiet i Rodziny „Żar”. Jest to placówka niepubliczna. Istnienie ośrodka adopcyjnego na terenie naszego powiatu jest bardzo korzystne zarówno dla dzieci oczekujących na adopcję jak i dla rodzin starających się o przysposobienie. Ścisła współpraca ośrodka z instytucjami i organizacjami pozarządowymi z terenu powiatu pozwala na efektywne i szybkie działania. Od czasu utworzenia Ośrodek Adopcyjny „Żar” przeprowadził 20 PROCEDUR ADOPCYJNYCH, W SZCZEGÓLNOŚCI DZIECI POCHODZĄCYCH Z POWIATU ŻARSKIEGO. OŚRODEK ADOPCYJNY W ŻARACH

Dziękuję za uwagę adres strony: www.pcpr.powiatzarski.pl