Technologie sieciowe 2 (TS2) Wykład 1: Wprowadzenie do TS2 dr inż. Andrzej Szwabe Instytut Automatyki i Inżynierii Informatycznej, Wydział Elektryczny Politechniki Poznańskiej e-mail: Andrzej.Szwabe@put.poznan.pl

Plan wykładu Wprowadzenie do przedmiotu: ogólne informacje Skrócona prezentacja ćwiczeń laboratoryjnych Skrócona prezentacja wykładów Pytania i sugestie dotyczące obszaru zagadnień wykładu

Wprowadzenie do przedmiotu: ogólne informacje

Podstawowe informacje o przedmiocie Obowiązkowy przedmiot kierunkowy na studiach 1-go stopnia na kierunku Informatyka Kod ESTP (ECTS): 101033136101033653 Czas i miejsce wykładu: Sem. 5-ty: s. 311 (Wilda) Cele przedmiotu: Postrzeganie technologii sieciowych szerzej niż w sposób ograniczony do współcześnie stosowanych rozwiązań internetowych Zrozumienie głównych problemów stojących na drodze do dalszego rozszerzania zastosowań technologii sieciowych, np. w obszarze optymalizacji użyteczności zasobów sieciowych czy usług sieciowych Zaznajomienie z kluczowymi technologiami tzw. "Internetu przyszłości" (ang. Future Internet): sieciami wielo-usługowymi, sieciami MANET, aspektami sieciowymi Service Oriented Architectures Podstawowe wymagane wiadomości: Zakres pierwszego semestru przedmiotu Technologie sieciowe (TS1)

Prowadzący dr inż. Andrzej Szwabe, e-mail: Andrzej.Szwabe@put.poznan.pl Rozprawa doktorska „Adaptive audio transmission in IP networks”, promotor prof. Czesław Jędrzejek Doświadczenie pracy w międzynarodowych projektach badawczo-rozwojowych związanych z technologiami sieci IP, m.in.: CADENUS (Creation and deployment of end-user services in premium IP networks), koordynator France Telecom DAIDALOS (Designing Advanced network Interfaces for the Delivery and Administration of Location independent, Optimised personal Services), koordynator Deutsche Telekom OPNEX (Optimization driven Multi-Hop Network Design and Experimentation), z udziałem Thomson, MIT (podzlecenie), Purdue University (podzlecenie) Architekt systemu hybrydowego dostępu (WWW/SIP) INDECT Portal w projekcie INDECT (Intelligent information system supporting observation, searching and detection for security of citizens in urban environment) Kierownik kilkuosobowej grupy badawczej (w 4 projektach, m.in. w prestiżowym projekcie Narodowego Centrum Nauki, projektach dla „służb mundurowych”) Autor wielu artykułów na konferencjach rozpoznawanych globalnie Główny autor dwóch IETF Internet Drafts (prawdopodobnie jedyny przypadek w Polsce) Promotor pracy magisterskiej Przemysława Walkowiaka uznanej w 2011 r. za najlepszą w Polsce pracę magisterską z informatyki przez Polskie Towarzystwo Informatyczne Preferowana forma kontaktu: e-mail Konsultacje: czwartek pomiędzy 9:00 a 11:00, s. 304, Wilda (preferowany wcześniejszy kontakt email) UWAGA: Dla najlepszych studentów możliwość pracy w jednym z 4 projektów R&D

Zagadnienia poruszane na wykładzie Co jest przedmiotem wykładu Obszar zagadnień wykładu Technologie sieciowe obejmuje warstwy modeli komunikacji ISO/OSI oraz TCP/IP od warstwy transportowej ‘wzwyż’ Interakcje pomiędzy protokołami od warstwy transportowej wzwyż a innymi protokołami (w tym protokołami niższych warstw) oraz pomiędzy protokołami a aplikacjami/usługami (głownie SOA) Co nie jest przedmiotem wykładu Podstawowe zagadnienia Technologii sieciowych, które były przedmiotem wykładu TS w poprzednim semestrze (TS1). Zagadnienia technologii sieciowych, które były/są/będą przedmiotem innych wykładów: Aplikacje sieciowe (np. IVR, VoD), systemy teleinformatyczne (np. 3GPP IMS) i ich protokoły „sygnalizacyjne” (RTSP, SIP) Eksploatacja sieci komputerowych (protokoły zarządzania siecią, np. SNMP) Inne? Podstawowe założenie metodologiczne: „rozumieć ‘dlaczego’ raczej niż pamiętać ‘jak’”

Sposób oceny z wykładu Forma uzyskania oceny z wykładu: egzamin pisemny Zasady oceny Dla chętnych zadania projektowe (najlepiej powiązane z projektami i pracami inżynierskimi) Temat ustalony do końca kwietnia (preferowane wstępne przedstawienie propozycji studenta emailem, a następnie jej omówienie podczas konsultacji) Rozliczenie i ocena projektu przed końcem semestru Możliwość uzyskania dodatkowych punktów podwyższających finalną ocenę (standardowo do 5 pkt włącznie) Egzamin pisemny 10 pytań z zakresu wykładów 2-14 (zbliżone prawdopodobieństwo wystąpienia pytania z obszaru każdego z wykładów) Ocena cząstkowa: ocena odpowiedzi na każde z pytań w skali od 0 do 1 pkt Ocena finalna = suma ocen cząstkowych / 2 („naturalna” dolna granica =2) Ocena wpisywana do indeksu: ocena z egzaminu TS2 powiększona o dodatkowe punkty za projekt (naturalnie ograniczona do 5) W wszelkich kwestiach spornych/wątpliwych Obowiązuje zgodność z regulaminem studiów i wytycznymi Prodziekana

Bibliografia The Internet And Its Protocols, A Comparative Approach, Adrain Farrel, Morgan Kaufmann, Elsevier, San Francisco, 2004 Sieci komputerowe i intersieci, D. E. Comer, WNT, Warszawa 2001 Computer Networks, A. Tanenbaum, Prentice-Hall, 1996 Zalecane samodzielne wyszukiwanie informacji w specyfikacjach (np. IETF RFC, Internet Draft) i publikacjach naukowych dostępnych w Internecie (potencjalny temat konsultacji) Przykłady relewantnych publikacji Layering as optimization decomposition: A mathematical theory of network architectures, in Proceedings of the IEEE, Mung Chiang, Steven H. Low, A. Robert Calderbank, John C. Doyle, IEEE, Piscataway, NJ, 2007 The Mathematics of Internet Congestion Control, Rayadurgam Srikant, Birkhauser, Boston-Basel-Berlin, 2004

Prezentacja ćwiczeń laboratoryjnych

Założenia dotyczące środowiska ćwiczeń laboratoryjnych Laboratoria odbywają się głównie z wykorzystaniem wirtualizowanych maszyn (VirtualBox) z preinstalowanym systemem operacyjnym GNU/Linux Możliwość indywidualnej pracy każdego studenta nad kompletną (bo zwirtualizowaną) instalacją sieciową (zamiast mniej efektywnej pracy w grupach) Możliwość próbnego wykonywania ćwiczeń poza laboratorium (nacisk na wirtualizację hostów, internetowy dostęp do instrukcji), np. w ramach „utrwalania” wiedzy z wykładów Możliwość sprawnego przywrócenia systemu hosta do poprawnie działającego stanu pierwotnego Przydatna jest znajomość środowiska użytkownika systemu Linux. Dostępny jest wyłącznie tryb tekstowy (emulacja konsoli) i powłoka systemowa bash. Student działa jako superużytkownik (root) automatycznie zalogowany na 6-ciu wirtualnych konsolach. Dodatkowo do dyspozycji jest program Midnight Commander (mc).

Ocena wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych Ocena cząstkowa: ocena wykonania ćwiczenia w laboratorium Ocena w skali od 0 do 5 pkt Brak pobłażania w ocenianiu osób nieprzygotowanych do zajęć, przynajmniej w zakresie wiedzy z wykładów Oceniana m.in. umiejętność oceny stanu stanowiska lab. i umiejętność przywrócenia stanowiska do stanu użytecznego dla kolejnych użytkowników Ocena końcowa z zajęć laboratoryjnych Średnia ocen cząstkowych (naturalnie >=2)

Związek zajęć laboratoryjnych z wykładem Zakres tematyczny ćwiczeń laboratoryjnych silnie powiązany z zakresem wykładu. Dokonywana w laboratorium eksperymentalna weryfikacja wiedzy przekazywanej w formie wykładów (dzięki wirtualizacji również poza zajęciami, np. w domu) jako metoda dodatkowego motywowania do zdobywania wiedzy teoretycznej Zależności pomiędzy ćwiczeniami laboratoryjnymi – ‘ścieżka zdobywania umiejętności’ (np. „od trasowania statycznego, przez RIP, do OSPF”) Kolejność ćwiczeń celowa i odpowiadająca (w przybliżeniu) kolejności prezentacji zagadnień na wykładzie Usystematyzowany przegląd zagadnień zgodnie z warstwami stosu TCP/IP, zasadniczo w kierunku „w górę stosu protokołów” Zakładane sukcesywne zdobywanie umiejętności Kolejne ćwiczenia zakładają opanowanie poprzednich zagadnień (np. ćwiczenie o protokołach trasowania poprzedzone jest ćwiczeniem z trasowania statycznego) Warunki zbliżone do realiów zawodu „sieciowca” Zadania niezbyt złożone, ale wymagające samodzielności i umiejętności korzystania z dokumentacji

Ćwiczenie lab. 1: Wprowadzenie Forma zajęć Zasady oceniania i warunki zaliczenia Praktyczne zapoznanie się ze środowiskiem laboratoryjnym Obsługa VirtualBox Klonowanie maszyn, emulacja sieci System GNU/Linux Podstawowe komendy Programy diagnostyczne Narzędzia wspólne dla cyklu ćwiczeń

Ćwiczenie lab. 2: Trasowanie statyczne Trasowanie (ruting) a przekazywanie pakietów IP (IP forwarding) Budowa i sposób użycia tablic rutingu Separacja segmentów sieci Adresacja sieci bez podziału na klasy (maska podsieci) Trasowanie bezklasowe (Classless Interdomain Routing, CIDR)

Ćwiczenie lab. 3: Protokół trasowania dynamicznego RIP Cel: konfiguracja sieci z użyciem dynamicznego routingu — protokół typu wektorowego RIP Zadania Zapoznanie się z interfejsem wzorowanym na systemie Cisco IOS (Internetwork Operating System) Uruchomienie i analiza działania demona routingu Analiza komunikatów protokołu RIP Badanie wpływu uszkodzeń połączeń na routing

Ćwiczenie lab. 4: Protokół trasowania dynamicznego OSPF Cel: konfiguracja sieci z użyciem dynamicznego routingu — protokół typu stanu łącza OSPF Zadania Uruchomienie i analiza działania demona routingu Analiza komunikatów protokołu OSPF Badanie wpływu uszkodzeń połączeń na routing Badanie wpływu konfiguracji liczników (timers) na działanie rozproszonego systemu OSPF

Ćwiczenie lab. 5: Protokół transportowy TCP Cel: praktyczna obserwacja ruchu TCP, poznanie zasad działania protokołu, zapoznanie się z zależnościami pomiędzy wielkością okna TCP a RTT (ang. Round Trip Time). Zadania Konfiguracja połączenia logicznego Kontrola przepływu (wielkość okna TCP, przepełnianie bufora odbiorczego) Opóźnienia dwukierunkowe Zależności pomiędzy wielkością okna TCP a RTT (ang. Round Trip Time)

Ćwiczenie lab. 6: Porównanie protokołów TCP i UDP Cele Praktyczna obserwacja ruchu TCP i UDP w zmiennych warunkach sieciowych Symulowanie warunków: wprowadzanie stałych/losowych opóźnień, przepustowość sieci (wyznaczanie efektywnej transmisji) Zapoznanie się z różnicami pomiędzy TCP a UDP (pod względem kontroli przepływu i zarządzania sesją). Zadania TCP Obliczanie optymalnej wielkości okna TCP Bezstratność transmisji: mechanizm potwierdzeń, wykrywanie strat pakietów, retransmisja UDP Wyznaczanie optymalnej prędkości transmisji UDP w zależności od przepustowości sieci Wpływ strat datagramów na parametry QoS transmisji

Ćwiczenie lab. 7: Konfigurowanie usług sieciowych Cel: zapoznanie się z podstawowymi mechanizmami działania oraz uruchamiania usług systemowych w środowisku Linux (tryby uruchomienia usług, podstawowe pliki konfiguracyjne, sposoby uruchomienia, utrzymanie). Zadania szczegółowe: Konfiguracja serwera FTP dla: użytkownika anonymous, ograniczony dla użytkownika guest, użytkowników posiadających konto w systemie Sposoby uruchomienia usługi (m.in. tryb standalone)

Ćwiczenie lab. 8: Tekstowe protokoły w. aplikacji: Telnet i FTP Cele Zapoznanie się z protokołem Telnet jako ‘prekursorem’ tekstowych protokołów warstwy aplikacyjnej Zdobycie umiejętności wykorzystania standardowego protokołu sieciowego Telnet (Telecommunication network) Zapoznanie się ze sposobem działania FTP jako podstawowego protokołu wymiany plików FTP Zadania Wyświetlenie zawartości katalogu przy użyciu odpowiednich komend Przesłanie/pobranie pliku do/z serwera korzystając z użytkowników o różnych prawach dostępu Skorzystanie z zadanych w specyfikacji trybów połączeń warstwy transportowej (model podstawowy oraz model z wykorzystaniem innych adresów IP dla przekazywania poleceń protokołu oraz przesyłanych danych)

Ćwiczenie lab. 9: Protokół HTTP (1/2) Cele Praktyczne zapoznanie się z komunikacją klient-serwer zgodną z protokołem HTTP Obserwacja typów i budowy przesyłanych komunikatów Identyfikacja i rodzaje błędów HTTP Zapoznanie się z metodą dostępu do HTTP przez protokół Telnet Zadania Skonfigurowanie środowiska testowego Analiza ruchu HTTP z użyciem Wireshark Identyfikacja komunikatów (GET, SET, POST itd.) oraz zapoznanie się z ich budową Dostęp do HTTP poprzez protokół Telnet Generowanie i identyfikacja komunikatów o błędach HTTP

Ćwiczenie lab. 10: Protokół HTTP (2/2) Cele Zapoznanie się ze sposobami zapewnienia sesyjności na poziomie aplikacji Zapoznanie się ze sposobami optymalizacji QoS (persistent connections, pipelining), porównanie wersji protokołu HTTP 1.0 i 1.1 Uwierzytelnianie dostępu i bezpieczeństwo, zapoznanie się z protokołem HTTPS Zadania Realizacja wirtualnych sesji HTTP Analiza mechanizmów opartych na tzw. cookies Analiza mechanizmu cache w protokole HTTP Konfiguracja uwierzytelnionego dostępu oraz analiza uwierzytelnionego połączenia Analiza komunikatów sesji asynchronicznych

Ćwiczenie lab. 11: Implementacja protokołu w środowisku CLICK Cel: praktyczne sprawdzenie rozumienia podstawowej zasady działania stosu protokołów (m.in. kolejności nagłówków, ‘niskopoziomowe rozumienie’ budowy pakietów, „jak naprawdę sieć działa”) Zastosowanie wiedzy teoretycznej we własnej implementacji Re-implementacja narzędzia ping Wykorzystanie środowiska MIT Click Modular Router (konstrukcja stosu z użyciem gotowych komponentów, ‘klocków’) Zagadnienia Kolejność nagłówków w ramce Wzajemna zależność między protokołami Ścieżka przetwarzania danych w systemie hosta IP ‘krok po kroku’: od aplikacji, przez stos, do warstwy fizycznej i ‘z powrotem’

Ćwiczenie lab. 12: Aspekty komunikacyjne usług sieciowych WS Cele: Zapoznanie się z zastosowaniem komunikatów SOAP w systemie usługi sieciowej Zapoznanie się z komunikatami SOAP: wykorzystywanym stosem protokołów, formatem komunikatów (tzw. kopertą SOAP) i formatem ich zawartości Obserwacja zależności pomiędzy SOAP a HTTP Zadania: Implementacja prostej usługi sieciowej w środowisku Oracle Jdeveloper Uruchomienie usługi sieciowej wykorzystującej SOAP z użyciem serwera aplikacji OC4J Analiza działania usługi z perspektywy zawartości komunikatów SOAP i wykorzystywanego do ich transmisji stosu protokołów

Ćwiczenie lab. 13: Sesyjność HTTP a stanowość usługi sieciowej WS Cele: Zapoznanie się z podstawowymi elementami składającymi się na system usługi sieciowej utrzymującej swój stan wewnętrzny Zapoznanie się z techniką zapewnienia ciągłości wirtualnej sesji HTTP użytą w celu wielokrotnego komunikowania się z pojedynczą instancją usługi web service. Zapoznanie się z funkcjonalnościami środowiska JDeveloper wspomagającymi tworzenie usługi WS utrzymującej swój stan wewnętrzny. Zadania: Uruchomienie i przetestowanie usługi sieciowej utrzymującej swój stan wewnętrzny Uruchomienie i przetestowanie aplikacji klienckiej usługi sieciowej utrzymującej swój stan wewnętrzny Analiza zastosowania mechanizmu HTTP cookies w uruchomionym systemie

Ćwiczenie lab. 14: Przesyłanie danych obiektowych z użyciem SOAP Cele: Zapoznanie się z głównymi ograniczeniami dotyczącymi typów danych zgodnych z protokołem SOAP. Zapoznanie się z zastosowaniem SOAP w systemie usługi sieciowej o obiektowym „wejściu” i „wyjściu” Zapoznanie się z zależnościami między definicją obiektowego typu danych (przygotowaną z użyciem języka Java) a nazwami i strukturą pól danych SOAP Zadania: Utworzenie usługi WS z użyciem mechanizmu serializacji zgodnie z SOAP Encoding (częścią 2 specyfikacji SOAP 1.2) Uruchomienie utworzonej usługi sieciowej (w środowisku Oracle JDeveloper i z użyciem serwera apliakcji OC4J) i analiza jej funkcjonalności Analiza zawartości komunikatów SOAP z perspektywy mapowania typów danych stosowanych w językach programowania (tzw. programmatic types) do formatu XML dla przypadku użycia złożonych struktur danych (typów tablicowych)

Skrócona prezentacja wykładów

Wykład 2: Maksymalizacja użyteczności sieci Sieć jako współdzielony zasób Quality of Service (QoS) - czym jest, a czym nie jest QoS Obiektywne parametry jakości transmisji QoS (delay, jitter, PLR) Ograniczenia „klasycznych” metod oceny jakości transmisji, powszechnie występujące błędne założenia dotyczące przeznaczenia sieci Efektywna sieć jako system realizujący zadanie NUM Klasyczne ujęcie problemu NUM, funkcje użyteczności Przeznaczenie sieci wielousługowej a ograniczenia klasycznego ujęcia problemu NUM, problem wielu stanów równowagi Kompromis pomiędzy NUM a niezależnością warstw modelu komunikacyjnego Dekompozycja podstawowego problemu optymalizacyjnego NUM na pod-problemy i funkcje realizowane przez protokoły różnych warstw Stabilność działania i sposoby zapewniania stabilnego działania sieci we wszystkich warstwach modelu komunikacji Problemy implementacji systemów NUM

Wykład 3: Sieci bezprzewodowe WLAN i ich wydajność Przegląd grupy standardów IEEE 802.11 802.11b, 802.11g, 802.11a i 802.11n oraz inne specyfikacje IEEE 802.11 Warstwa fizyczna sieci IEEE 802.11 Specyfika radiowego medium transmisji Typy modulacji fali radiowej stosowane w sieciach 802.11 Usługi składowe (services) sieci IEEE 802.11 Sieci typu infrastrukturalnego, sieci ad-hoc i sieci MANET Pojęcie IEEE 802.11 Distributed System Distribution System Services i Station Services Mechanizmy warstwy łącza danych i enkapsulacji w sieciach IEEE 802.11 Warstwa łącza danych w standardach rodziny IEEE 802.11 Enkapsulacja pakietów IP w ramki 802.11 Adresy i typy ramek stosowane w sieciach 802.11 Wielodostęp w sieciach 802.11 Specyfika wielodostępu w sieciach radiowych Zarządzanie dostępem do zasobów w warstwie MAC Metoda wielodostępu CSMA/CA Interwały czasowe między ramkami 802.11 Mechanizm RTS/CTS

Wykłady 4-7: Trasowanie dla sieci stałych Podstawy rutingu (trasowania) Ruting a przekazywanie pakietów IP (IP forwarding) Classless Interdomain Routing (CIDR) Systemy autonomiczne w rutingu Routery wewnętrzne i zewnętrzne oraz ich najważniejsze protokoły Identyfikatory ruterów, numerowane i nienumerowane połączenia Dystrybucja informacji o trasach w sieci Algorytmy wyznaczania ścieżek Protokoły IGP: RIP i OSPF Protokół EGP: BGP-4 Protokoły trasowania dla rozsyłania grupowego

Wykład 8: Trasowanie dla sieci bezprzewodowych Czym jest sieć MANET, czym jest sieć wireless multi-hop Specyfika trasowania dla sieci bezprzewodowych Metody identyfikacji logicznych połączeń w warstwie łącza danych Klasyfikacja protokołów trasowania dla sieci bezprzewodowych Protokoły trasowania reaktywnego Protokoły trasowania proaktywnego Protokół OLSR Komunikaty Algorytm Standaryzacja Prace badawcze nad rozszerzeniami na przykładzie projektu EU OPNEX

Wykład 9: Zarządzanie zasobami sieci IP Algorytmy zarządzania kolejkowaniem w węźle sieci IP Model rutera z perspektywy funkcji zarządzania zasobami sieci IP Kształtowanie ruchu (traffic shaping) leaky bucket, token bucket Hierarchical Token Bucket (HTB) Zarządzanie szeregowaniem pakietów (scheduling management) Weighted Fair Queuing (WFQ), Weighted Round Robin (WRR) Zapobieganie natłokowi (congestion avoidance) Random Early Detection (RED), Weighted Random Early Detection (WRED), Explicit Congestion Notification (ECN) Metody zarządzania zasobami w skali sieci Model DiffServ Model IntServ Definiowanie wymagań sesji Rezerwacja zasobów z użyciem protokołu RSVP Komplementarność i możliwość integracji DiffServ i IntServ Problem skalowalności modelu rezerwacji zasobów Ograniczenia „klasycznych” metod zarządzania zasobami sieci Zarządzanie jakością transmisji a optymalizacja wykorzystania zasobów sieci (NUM)

Wykład 10: Protokół TCP i efektywność jego działania Połączeniowość TCP Znaczenie interakcji z warstwą aplikacji (API ‘gniazd’ TCP) Zarządzanie połączeniem logicznym Sterowanie przepływem i reagowanie na natłok Zasada okna przesuwnego Dynamika wypełnienia bufora odbiorczego Dynamika opóźnienia dwukierunkowego RTT (ang. Round Trip Time) a dynamika wielkości okna TCP Zjawisko ‘silly windows’ i metody zapobiegania temu zjawisku: algorytm opóźnionego potwierdzania i algorytm Nagle'a TCP jako protokół realizujący NUM Modele TCP jako protokołu implicite działającego według funkcji użyteczności Inżynieria odwrotna funkcji użyteczności różnych odmian TCP Zależność modelu działania TCP od mechanizmów AQM działających w węzłach sieci

Wykład 11: Protokoły transportu strumieni audiowizualnych Protokoły transportu strumieni w czasie rzeczywistym Stos protokołów dla transportu strumieni w czasie rzeczywistym Protokół transportowy warstwy aplikacji RTP Protokół kontrolny warstwy aplikacji RTCP Zmienność opóźnienia transmisji a subiektywna jakość odbieranego strumienia Adaptacyjny transport strumieni audiowizualnych Architektura systemu adaptacyjnej transmisji strumieni audiowizualnych Współistnienie przepływów TCP i strumieniowych, standard TFRC Redukcja oscylacji szybkości chwilowej strumienia RTP

Wykład 12: Protokół Telnet, protokół FTP Telnet jako historycznie pierwszy protokół tekstowy warstwy aplikacji Network Virtual Terminal (NVT) - funkcja translacji formatów kodowania znaków Związek protokołu Telnet z TCP Znaki i polecenia sterujące protokołu Telnet Protokół FTP Typowe funkcje i polecenia klienta FTP Model połączeń sesji FTP Rozdzielenie funkcjonalne agenta klienta poleceń FTP od agenta klienta transmisji danych Opcje połączeń: klient-serwer, serwer-serwer Komunikaty poleceń służących zarządzaniu sesją FTP Komunikaty poleceń służących zarządzaniu połączeniem transmisji danych

Wykład 13: System DNS, protokoły poczty elektronicznej Podstawowe reguły i problemy przypisywania nazw hostom internetowym Protokół DNS Dystrybucja zawartości baz danych DNS (zapytania proxy, redirect, parametry DNS TTL) Formaty komunikatów DNS Rozszerzenia DNS Bezpieczeństwo DNS (zagrożenie DNS cache poisoning) Protokoły poczty elektronicznej SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) POP3 (The Post Office Protocol version 3) – protokół dostępu do wiadomości e-mail przechowywanych na serwerze IMAP (Internet Mail Access Protocol) – protokół zapisu, edycji i pobierania wiadomości e-mail przechowywanych na serwerze

Wykład 14: Protokół HTTP HTTP jako „bezstanowy protokół ‘prawie wszystkich’ aplikacji” Zależność HTTP od identyfikatorów URL, systemu DNS Komunikaty zapytań HTTP Komunikaty odpowiedzi HTTP Techniki kodowania treści HTTP zgodne z Multipurpose Internet Message Extensions (MIME) Przykłady typowych sekwencji komunikatów HTTP Sesyjność na poziomie aplikacji Ciasteczka Mechanizmy uwierzytelniania Zabezpieczenia komunikacji HTTP Zwiększanie wydajności w systemach WWW Techniki strumieniowania HTTP (na przykładzie AJAX) Mirroring serwerów, proxy, CDN (na przykładzie sieci Akamai)

Wykład 15: Usługi sieciowe WS Porównanie WS bazujących na SOAP z WS typu REST (z perspektywy funkcji HTTP) „Semantyka” komunikatów HTTP a usługi sieciowe REST Zabezpieczenia komunikacji HTTP w przypadku SOAP i w przypadku REST Bezstanowość protokołu HTTP a kwestia stanowości usług sieciowych WS Rola WS w systemach SOA Usługi bazowe Usługi procesowe Semantyczne usługi sieciowe WS (SAWSDL, rola URIs)

Wykład 15½: Uzupełnienia i podsumowanie Uzupełnienie wykładów o omówienie zagadnień powiązanych z zaprezentowanymi Na podstawie sugestii zgłaszanych przez słuchaczy podczas wykładów (SOA? BPEL/BPMN?, SWS?, WS matching?) Powtórne wyjaśnienie najtrudniejszych zagadnień Według listy przekazanej przez Starostę w imieniu wszystkich słuchaczy nie później niż 3 dni przed ostatnim wykładem Omówienie przykładowych pytań egzaminacyjnych

Dziękuję za uwagę. Proszę o pytania i uwagi/sugestie dotyczące zagadnień przedstawianych podczas wykładów.