FORTEPIAN I JEGO HISTORIA Autor: Karolina Wahl kl. IA

Kto i kiedy wynalazł fortepian? Fortepian zaliczany jest do grupy instrumentów strunowych klawiszowych. Powstał w 1711 roku. Za jego wynalazcę uważany jest Bartolommeo Cristofori. Wynaleziony przez niego mechanizm klawiszowo-młoteczkowy był w późniejszym czasie wielokrotnie udoskonalany m.in. przez Sebastiana Erarda w 1822 roku. Jego typ mechaniki przetrwał do dziś i nosi nazwę angielskiej mechaniki repetycyjnej. Ta zaś była udoskonalana przez czołowe fabryki fortepianów m.in. Stainwaya w Nowym Jorku. Fortepian szczególną popularność zdobył w XIX wieku jako instrument koncertowy i w domowym muzykowaniu. Dziś to jeden z najbardziej rozpowszechnionych i wszechstronnych instrumentów. Bartolommeo Cristofori

Budowa fortepianu PODPÓRKA NAKRYWY GÓRNEJ STRUNY I MECHANIZM MŁOTECZKOWY NAKRYWA GÓRNA PULPIT OBUDOWA KLAWIATURA NOGA PEDAŁY

W jaki sposób na fortepianie powstaje dźwięk? Skomplikowany system dźwigni łączy każdy klawisz z młoteczkiem o główce z filcu, który uderza w struny po naciśnięciu klawisza, wówczas tłumik podnosi się znad strun. Gdy klawisz zostaje zwolniony, tłumik opada i dźwięk niknie.

W jaki sposób działają pedały? Prawy pedał- jego naciśnięcie powoduje, że podnoszą się wszystkie tłumiki, struny wydają silniejszy i pełniejszy dźwięk, który trwa nawet po podniesieniu ręki (ponieważ razem z dźwiękiem wydobytym ze struny uderzonej młoteczkiem współbrzmią inne struny wydające jego tony harmoniczne) Lewy pedał- jego naciśnięcie powoduje, że klawiatura wraz ze wszystkimi młoteczkami przesuwa się nieco w prawo i główka młoteczka uderza odpowiednio: zamiast w trzy struny- w dwie, zamiast w dwie- w jedną, a pojedyncze struny są uderzane bokiem młoteczka Środkowy pedał- jego naciśnięcie powoduje, że dźwięk „zatrzymuje się”, pedał ten umożliwia dłuższe przetrzymanie brzmienia jednych strun, podczas gdy inne mogą być stłumione

Skala fortepianu

Zapis nutowy dla fortepianu górna- klucz wiolinowy dla prawej ręki Dwie pięciolinie złączone klamrą - akoladą dolna- klucz basowy dla lewej ręki

Podział fortepianów ze względu na wielkość: fortepiany gabinetowe- od 140 do 180 cm długości fortepiany salonowe- od 180 do 210 cm długości fortepiany półkoncertowe- od 210 do 240 cm długości fortepiany koncertowe- powyżej 240 cm długości (przeciętnie 280 cm, niekiedy spotyka się i dłuższe, ok. 3 m lub jeszcze nieco więcej)

PIANINO Pianino to instrument blisko spokrewniony z fortepianem. Największą popularność zdobyło w drugiej połowie XIX wieku, gdy w mieszczańskich domach zaczęło wypierać fortepian z powodu niższej ceny i mniejszych rozmiarów (dzięki pionowo ułożonym strunom). Pianino nie różni się od fortepianu mechaniką i techniką gry. Ma też podobne możliwości artykulacyjne.

Najlepsze światowe wytwórnie fortepianów: Stainway Carl Bechstein Ignaz Bösendorfer Blϋthner Paolo Fazioli Yamaha Kawai

Arnold Fibiger- Calisia Bruno Sommerfeld Fabryka fortepianów Małecki Najlepsze fabryki fortepianów znajdujące się obecnie na terenie Polski: Krall i Seidler Arnold Fibiger- Calisia Bruno Sommerfeld Fabryka fortepianów Małecki Ed. Seiler- Legnica

Przykłady utworów na fortepian: Robert Schumann- „Marzenie”- miniatura z cyklu „Sceny dziecięce” Fryderyk Chopin- Koncert fortepianowy e-moll op.11 Wolfgang Amadeusz Mozart- Koncert fortepianowy C-dur KV 467 George Gershwin- Preludium B-dur

10 ciekawostek o fortepianie Największa kolekcja fortepianów w Polsce znajduje się w Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu. Jan Sebastian Bach nie napisał żadnego oryginalnego utworu na fortepian. Największy fortepian na świecie zbudował Adrian Mann w Nowej Zelandii w 2009 roku (miał wówczas 20 lat). Instrument ten ma 5,7 metra długości i waży szacunkowo około 1200 kg (jeszcze nie był ważony). Najdroższy, produkowany obecnie, fortepian na świecie to FAZIOLI Model 308. Kosztuje około 450 000 PLN. Całkowite naprężenie strun w fortepianie wynosi od 16 do 20 ton. Najstarszy zachowany fortepian, zbudowany przez Bartolommeo Cristofori w 1720 roku, znajduje się w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku. Najstarszy zachowany fortepian w Polsce, wykonany w roku 1774, znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Sandomierzu. W 2008 roku w Chinach powstał pierwszy grający fortepian wykonany z lodu. W Zamku Ostrogskich w Warszawie, gdzie mieści się siedziba Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, a obecnie także Muzeum jego imienia, na wystawie stałej można zobaczyć (a nawet dotknąć) jeden z ostatnich fortepianów pianisty i kompozytora Franciszka Liszta. Klawiaturę tego stołowego fortepianu zawierającego, jak to w XIX wieku przyjęto, rozpiętość dźwiękową 7 oktaw oraz 2 pedały chroni osłona z polichlorku winylu. Wolfgang Amadeusz Mozart napisał 27 koncertów fortepianowych, z czego pierwszy w wieku 11 lat.

TEST SPRAWDZAJĄCY WIADOMOŚCI O FORTEPIANIE I JEGO HISTORII

1. Kto uważany jest za wynalazcę fortepianu? A. Bruno Sommerfeld B. Bartolommeo Cristofori C. Paolo Fazioli

Brawo! To poprawna odpowiedź! PYTANIE 2

2. Naciśnięcie którego pedału powoduje, że dźwięk „zatrzymuje się”? A. Środkowego B. Lewego C. Prawego

Brawo! To poprawna odpowiedź! PYTANIE 3

A. W Stanach Zjednoczonych 3. Gdzie w 2008 roku powstał pierwszy grający fortepian wykonany z lodu? A. W Stanach Zjednoczonych B. W Nowej Zelandii C. W Chinach

Brawo! To poprawna odpowiedź!

Test zakończony. Dziękujemy za uwagę!

Niestety, to zła odpowiedź. WRÓĆ DO POPRZEDNIEGO PYTANIA