WPŁYW HAŁASU NA CZŁOWIEKA ODBIÓR FAL DŹWIĘKOWYCH

WSTĘP WYJAŚNIENIE POJĘCIA "HAŁAS" Sygnały dochodzące z otoczenia, rejestrowane narządem słuchu, nazywa się dźwiękami. Występujące w środowisku dźwięki niepożądane lub szkodliwe dla zdrowia człowieka określamy mianem hałasów. Najczęściej stosowaną miarą hałasu jest poziom dźwięku wyrażany w decybelach dB.

Hałas jest wynikiem nakładania się różnych dźwięków, które ulegają zmieszaniu w sposób pozbawiony ładu. Hałasem nazywamy w mowie potocznej każdy przeszkadzający dźwięk. Hałas może wywoływać niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka, świat zwierzęcy i roślinny. Wpływ hałasu na organizm ludzki jest różny, lecz przede wszystkim atakuje układ nerwowy. Jest on tym bardziej niebezpieczny, że jego skutki rzadko ujawniają się od razu - częściej kumulują się w czasie. Jednak czasem może on być powodem nawet natychmiastowej śmierci. Szkodliwość hałasu należy od jego natężenia i częstotliwości, charakteru zmian w czasie, długotrwałości działania. Hałas w warunkach naturalnych jest praktycznie nie do uniknięcia.

Towarzyszy nam w domu, pracy, na spacerze oraz przy korzystaniu z wszelkich zdobyczy cywilizacji. Ilość źródeł hałasu jest ogromna, lecz szczególnymi jego źródłami są: przemysł (zbyt hałaśliwie pracujące maszyny i urządzenia), środki transportu (widny, wentylatory, pompy, itp.). Hałas jest najczęstszym problemem w życiu. Ze względu na źródło i miejsce występowania hałasu wyróżniamy go na: przemysłowy, komunikacyjny, komunalny i mieszkaniowy. Hałas jest najpowszechniejszym i najczęściej podnoszonym problemem życia ludzi w środowisku miejskim. Hałas godzi, bowiem w podstawowe potrzeby każdego mieszkańca-potrzebę spokoju, wypoczynku zakłóca wiele ważnych funkcji i procesów psychospołecznych.

SZKODLIWOŚCI HAŁASU Hałas przede wszystkim prowadzi do ubytków słuchu. Jednak wpływa on również na zmniejszenie zrozumiałości mowy, zaburza wzrok i rozprasza uwagę. Udowodniono, że hałas jest przyczyną przedwczesnego starzenia i w 30 mieszkańców dużych miast o 8-12 lat przypadkach na 100 skraca życie. Nagły krótkotrwały hałas stawał się (głównie u dzieci) powodem zaburzeń widzenia, jąkania się a nawet padaczki. Natomiast niektóre ośrodki lekarskie od wielu lat wysuwają hipotezę, jakoby nadmierny hałas mógł być przyczyną powstawania raka. Jedną z poważniejszych konsekwencji działania hałasu jest bezsenność. W czasie snu zachodzi regeneracja sił organizmu. Sen ma zasadnicze znaczenie dla ośrodkowego układu nerwowego i komórek kory mózgowej.

Z punktu widzenia szkodliwości dla zdrowia hałasy można podzielić na:

- Hałasy o poziomie poniżej 35 dB nie są szkodliwe dla zdrowia, ale mogą być denerwujące. Do hałasów tych zalicza się np. szum wody, brzęk przekładanych naczyń lub narzędzi. Hałasy te mogą przeszkadzać w pracy wymagającej skupienia np. projektowaniu, pisaniu itp.

- Hałasy o poziomie od 35 do 70 dB wywierają ujemny wpływ na układ nerwowy człowieka. Pociąga to za sobą zmęczenie i spadek wydajności pracy. Może on obniżyć zrozumiałość mowy i utrudnić zasypianie i wypoczynek.

- Hałasy o poziomie od 70 dB do 85 dB trwające stale, mogą powodować zmniejszenie wydajności pracy, trwałe osłabienie słuchu, bóle głowy i ujemny wpływ na ustrój nerwowy człowieka.

- Hałasy o poziomie od 85 do 130 dB powodują liczne uszkodzenia słuchu i różne schorzenia, jak zaburzenia układu krążenia, nerwowego, równowagi i inne oraz uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 metra.

- Hałasy o poziomie od 130 dB do 150 dB pobudzają do drgań niektóre wewnętrzne organy ludzkiego ciała, powodując ich trwałe schorzenie, a niekiedy zupełne zniszczenie. Ludzie pracujący w takim hałasie mają z reguły poważnie osłabiony, a najczęściej uszkodzony słuch.

- Hałasy o poziomie powyżej 150 dB już po 5 minutach całkowicie paraliżują działanie organizmu, powodują mdłości, zaburzenia równowagi, uniemożliwiają wykonywanie skoordynowanych ruchów kończyn, zmieniają proporcje zawartości składników we krwi, wytwarzają u człowieka stany lękowe i depresyjne, powodują inne objawy chorób psychicznych. Wśród ludzi zatrudnionych w hałasie o tym poziomie (np. w hamowniach silników odrzutowych) aż 80 % zapada na nieuleczalne choroby.

Wpływ hałasu na człowieka

Ludzie narażeni na hałas Ludzie mają częstsze zaburzenia ze strony: - układu krążenia (bicie i kołatanie serca, szybkie męczenie się, duszności), - układu pokarmowego, - układu ruchu (bóle mięsni i stawów), - układu dokrewnego (choroby przemiany materii), - układu nerwowego (zakłócenia równowagi emocjonalnej, stan napięcia i niepokoju).

Na co wpływa hałas? Hałas wpływa na: obniżenie sprawności i chęci działania, komunikowanie się, obniżanie sprawności nauczania, kłótnie między ludźmi.

Hałas w środowisku pracy W środowisku pracy występuje nie tylko hałas „słyszalny” tonalny, ale również hałas o częstotliwościach niesłyszalnych dla ucha ludzkiego. Hałas infradźwiękowy o bardzo niskiej częstotliwości, poniżej 20 Hz emitowany jest przez maszyny i urządzenia przepływowe, takie jak sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe, dmuchawy wielkopiecowe.

Źródłem infradźwięków mogą być masy wody w zaporach i kanałach wodnych, transport lądowy, wodny i lotnictwo. Fale infradźwiękowe osiągają bardzo duże długości (najkrótsza fala ma długość 17m) mogą się rozchodzić na duże odległości od źródła (nawet setki km) i stwarzać w ten sposób zagrożenie na znacznym obszarze.

Hałas ultradźwiękowy o wysokiej częstotliwości, powyżej 20 000 Hz (20kHz) emitowany jest przez m. in. lutownice ultradźwiękowe, wanny lutownicze, zgrzewarki, płuczki, narzędzia pneumatyczne, sprężarki, palniki, niektóre maszyny włókiennicze.

Ultradźwięki są wykorzystywane w procesach technologicznych, a także w diagnostyce medycznej, w przemyśle spożywczym, w defektoskopii itp. Ultradźwięki mogą być bardzo niebezpieczne przy nieodpowiednim stosowaniu i nieprzestrzeganiu podstawowych zasad obsługi urządzeń ultradźwiękowych.

Zarówno w przypadku ultradźwięków jak i infradźwięków istnieją szczegółowe normy określające dopuszczalne wartości poziomów ciśnienia akustycznego.

LUDNOŚĆ POLSKI NAJBARDZIEJ NARAŻONA NA HAŁAS

Największa liczba osób zagrożonych nadmiernym hałasem pracuje na obszarze Górnego Śląska (około 11,3 % - województwa: katowickie, częstochowskie i bielskie). Odsetek przypadków zawodowego upośledzenia słuchu przekracza na tym terenie 13 % w stosunku do reszty kraju. Kolejne miejsce pod względem liczby zagrożonych osób zajmuje obszar Dolnego Śląska (około 9,9 % - województwa: wrocławskie, jeleniogórskie, legnickie i wałbrzyskie) oraz Łódź (9,6 %).

Zarówno na obszarze Dolnego Śląska jak i Łodzi stosunek zagrożonych hałasem do zatrudnionych jest duży i wynosi odpowiednio 13,5 % i 18,9 %.

Inny charakter rozmieszczenia narażonych na hałas i inne resorty reprezentują Warszawa (17,7 %) oraz województwa: gdańskie i częściowo elbląskie (7,6 %). Tu również liczba osób zagrożonych hałasem jest duża: wynosi 14,5 % i 18,7 %. W niektórych województwach większość osób narażonych na nadmierny hałas skupiona jest w jednym lub kilku zakładach.

Zaliczyć do nich można Hutę im Zaliczyć do nich można Hutę im. Sędzimira, FSC Lublin, WSK Świdnik, ZPM Cegielski, ZM Ursus, RZPS Radoskór? i wiele innych. W pozostałych województwach osoby zagrożone hałasem rozproszone są w wielu zakładach, w których liczba takich osób w stosunku do wszystkich zagrożonych w danym terenie jest przeważnie mniejsza od 10 %.

SPOSOBY OGRANICZENIA HAŁASU

Istnieje wiele metod ochrony przed hałasem w pracy Istnieje wiele metod ochrony przed hałasem w pracy. Najskuteczniejszą metoda jest niepodejmowanie pracy w zakładach, w których występuje nadmierny hałas. Jednak nie zawsze jest to rozwiązanie najkorzystniejsze. Tak więc jeżeli już musimy przebywać w środowisku hałaśliwym to przede wszystkim dbajmy o własny słuch. Do podstawowych ochron osobistych zaliczają się ochronniki słuchu popularnie zwane nausznikami lub słuchawkami choć ani nie chronią przed mrozem, ani nie służą do słuchania.

Mając już ochronniki możemy zacząć interesować się, czy nie można wyciszyć źródła hałasu (maszyny, urządzenia). Równolegle można dążyć do takiego ustawienia maszyn, aby dźwięki przez nie emitowane nie nakładały się na siebie i nie nasilały hałasu ogólnego. Inna metodą jest komasowanie hałaśliwych urządzeń w jednym miejscu i poprzez np. automatykę ograniczanie liczby osób zagrożonych, a tych, którzy muszą już zostać w niebezpiecznych miejscach wyposażanie w specjalne ochrony i ograniczanie czasu ekspozycji.

Dobre rezultaty uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnych ekranów dźwiękochłonnych, paneli, materiałów i ustrojów dźwiękoizolacyjnych i dźwiękochlonnych Kierunki działań w zakresie ochrony przed hałasem: Hałas przez wielu mieszkańców miasta stołecznego Warszawy jest odczuwany jako jeden z najbardziej uciążliwych czynników ujemnie wpływających na środowisko.

W celu ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego przed hałasem należy podjąć działania zmierzające do: • przeanalizowania i wprowadzenia koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego:

- wprowadzenia stref ograniczonego ruchu lub całkowitej eliminacji pojazdów z wybranych ulic i rejonów miasta, - poprawienia organizacji ruchu gwarantującej płynność jazdy, - budowę obwodnic miejskich, - ukończenie pierwszej i budowę następnych linii mera - poprawy stany nawierzchni ulic i torowisk tramwajowych, - budowę ścieżek rowerowych,

. Negatywny wpływ hałasu na słuch dziecka

Niedosłuch lekkiego stopnia – ubytki do 40 dB, Długotrwałe oddziaływanie hałasu o wyższym poziomie prowadzi do ubytków słuchu, które dzielimy na:   Niedosłuch lekkiego stopnia – ubytki do 40 dB, Niedosłuch średniego stopnia – ubytki od 45 do 65 dB –ubytki w zakresie mowy, występują trudności ze zrozumieniem mowy,

Niedosłuch głęboki – ubytki od 70 do 85 dB, występują bardzo duże zaburzenia w rozumieniu mowy, Resztki słuchu i głuchota – pozostały jedynie wysepki słuchowe.

Toteż jeżeli rodzice zauważą, że ich dziecko: - zbyt głośno nastawia telewizor, - często coś słyszy, a nie wie skąd dochodzi dźwięk, - nie rozumie co mówią inni w grupie,

-   nie rozumie co mówią inni w grupie,        powinni natychmiast skonsultować się z lekarzem, ponieważ jest to znak, że dziecko ma problemy ze słuchem.

Negatywny wpływ hałasu na naukę dziecka Hałas ma ogromny wpływ na naukę dziecka. W hałasie nauka jest bardzo trudna, niekiedy wręcz niemożliwa. Hałas przyczynia się do znacznego zmniejszenia koncentracji uwagi podczas nauki, a także do zmęczenia umysłowego dziecka. Zmęczenie to spowodowane jest przede wszystkim wzrostem napięcia nerwowego podczas nauki w hałasie. Dzieci przebywające w hałasie, nie potrafią skupić się na nauce. Mają ogromne trudności ze zrozumieniem oraz zapamiętaniem tego co przeczytali.

Uczniowi w nauce przeszkadza: Rozmowa prowadzona w pokoju, w którym uczeń pracuje. Jeżeli jednak trzeba porozmawiać, to lepiej mówić normalnym głosem niż szeptem, gdyż wtedy niejako „automatycznie”, mimo woli, dziecko stara się dosłyszeć, co kto mówi.    Muzyka radiowa o normalnym natężeniu dźwięku (w tym samym pokoju, w którym uczeń pracuje). Są jednak uczniowie, którzy twierdzą, iż cicha muzyka stanowi dla nich pewną pomoc w pracy umysłowej (nauce).

  Szum ulicy, dobiegający przez otwarte okno lub nawet dobiegający przez zamknięte okno. To samo dotyczy hałasu spowodowanego przez pracę znajdującej się w pobliżu mieszkania fabryki. Dźwięki, które maja dla ucznia szczególne znaczenie (np. odgłosy zabawy, sygnały audycji telewizyjnej, którą lubi).   Wszelkie niespodziewane dźwięki, o silnym natężeniu.       

ZMYSŁ SŁUCHU

Ucho Uszy są ważnymi narządami zmysłu słuchu i równowagi. Każde ucho dzieli się na trzy części: ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne, każda z tych części odbiera dźwięk lub ruch w inny sposób.

Anatomicznie ucho dzieli się na trzy różne części: ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne. Ucho zewnętrzne i środkowe uczestniczą w zbieraniu i przesyłaniu fal dźwiękowych. Ucho wewnętrzne jest narządem słuchu oraz ważnym narządem słuchu umożliwiającym utrzymanie równowagi ciała.

Wyjaśnienia Małżowina uszna- (Auricula) kształt małżowiny pomaga przenosić fale głosowe od przewodu słuchowego zewnętrznego; Pomaga też zlokalizować źródło dźwięku.

Kowdełko (Incus)- środkowa kosteczka słuchowa; łączy się z młoteczkiem i strzemiączkiem. Młoteczek (Malleus)- pierwsza z kosteczek słuchowych, łącząc się jednym końcem z wewnętrzną powierzchnią błony bębenkowej.

Strzemiączko (Stapes)- ostatnia z kosteczek słuchowych, połączona z kowadełkiem; jego podstawa zamyka okienko owalne. Ślimak (Cochlea)- kanał kostny w kształcie ślimaka zawierający receptory słuchowe. Przewód słuchowy wewnętrzny (Meatus acusticus internus)- kostny kanał, przez który przechodzi nerw przedsionkowo-ślimakowy, przewodzący impulsy od pnia mózgu.

Przewód słuchowy zewnętrzny (Meatus acusticus externus)- przewodzi fale głosowe do błony bębenkowej. Błona bębenkowa (Membrana tympani)- przezroczysta błona oddzielająca ucho środkowe od zewnętrznego; fale głosowe wprawiają ją w drgania.

Kanał półkulisty (Canalis semicircularis)- część układu przedsionkowego, zawierająca receptory narządu równowagi. Trąbka słuchowa [Eustachiusza (Tuba auditiva)]- przewód łączący ucho środkowe z przestrzenią nosowo- gardłową.

Ucho zewnętrzne

Małżowina uszna tworząca ucho zewnętrzne zbudowana jest ze skóry i chrząstki. Służy ona do przenoszenia dźwięków do ucha środkowego.

Wyjaśnienia Obrąbek (Helix)- zaokrąglona zewnętrzna krawędź chrząstki. Dolna odnoga grąbelki- znajduje się powyżej górnej części muszli małżowiny. Dół trójkątny ( Fossa triangularis)- zagłębienie w chrząstce.

Przewód słuchowy zewnętrzny (Meatus acusticus extrenus)- przewodzi fale głosowe do błony bębenkowej. Skrawek (Tragus)- Mały występ tuż przed ujściem przewodu słuchowego zewnętrznego; rosną tu włosy chroniące przewód uszny.

Wcięcie międzyskwarkowe (Incisura intertagica)- zagłębienie poniżej skwarka, oddziela skwarek od przeciwskwarka ; tu również rosną włosy. Płatek małżowiny usznej (Lobulus auriculae)- dolna, miękka część małżowiny usznej zbudowana z tkanki tłuszczowej, częste miejsce przekłówania uszu; nie zawiera chrząstki.

Przeciwpłatek (Anitagus)- wyniosły fałd chrząstki Przeciwpłatek (Anitagus)- wyniosły fałd chrząstki. Grobelka (Antihelix)- wewnętrzna krawędź ucha. Muszla małżowiny (Concha auriculae)- fałd tkaninki łącznej położony tuż za przewodem słuchowym zewnętrznym, wyposażonym w liczne gruczoły łojowe.

Górna część muszli małżowiny- górny brzeg muszli Górna część muszli małżowiny- górny brzeg muszli. Górna odnoga grobelki- górny brzeg grobelki. Dół łódkowaty (Fossa scaphoidea)- wklęsła zewnętrzna część obrąbka.

Wnętrze ucha

Ucho środkowe jest jamą wypełnioną powietrzem, w której znajduje się błona bębenkowa i trzy małe kosteczki. Kosteczki te pomagają przenosić dźwięki do ucha zewnętrznego. Ucho środkowe łączy się z gardłem przez trąbkę słuchową.

Wykonały Karolina Domalik Karolina Urbaniak Ewelina Ciszewska Weronika Kabelak