Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA PSYCHOKARTOGRAFIA w praktyce Adam Foland

2 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy Poznawcze

3 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy poznawcze - historia Pierwsze badania nad uczeniem się przestrzeni fizycznej: Tnowbridge (1913) Peterson (1920) Thorndike (1935) Pierwsze użycie terminu Mapa Poznawcza (Cognitive Map): Tolman (1948) – badania na szczurach odnajdujących obejście drogi w labiryncie

4 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapa poznawcza – próba definicji Percepcyjna reprezentacja przestrzeni (Tolman, 1948) Wyobrażenie przestrzeni (np. miejskiej) (Lynch, 1960) Umysłowa reprezentacja otoczenia, zakodowana u wmyśle jednostki (Bańka, 2002) Osobiste reprezentacje znanego człowiekowi środowiska (Bell i inni, 2004)

5 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Kewin Lynch – obraz miasta Przełom w badaniach – praca The Image of the City (1960) 5 elementów występujących na mapach poznawczych: punkty orientacyjne (landmarks) węzły (nodes) ścieżki (paths) krawędzie (edges) regiony (districts)

6 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Kewin Lynch – obraz miasta 5 elementów występujących na mapach poznawczych (Bell i inni, 2004)

7 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy szkicowe Mapy znanych badanym przestrzeni rysowane (szkicowanie) na prośbę badacza Mapa szkicowa(Bańka,2002)

8 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy szkicowe Błędy w mapach szkicowych: Niekompletność (pomijanie istniejących elementów) Zniekształcanie (np. złe odległości, kąty) Wzbogacanie (dodawanie nieistniejących elementów) Mapa szkicowa (Bańka, 2002)

9 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy szkicowe + Dużo danych o tym jak ludzie knstruują swoje mapy + Łatwość prowadzenia badań – wpływ zdolności plastycznych – brak możliwości porównywania ludzi Mapa szkicowa (Bańka, 2002)

10 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Inne metody badania Map Poznawczych Rozpoznawanie Rozpoznawanie obiektów i miejsc na zdjęciach Ocena odległości Odległość euklidesowa Odległość funkcjonalna Odległość poznawcza

11 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy Goulda – nowa jakość Poprzednie metody: Mapowanie przestrzeni fizycznej (układ przestrzenny, komunikacja) Mapy Goulda: Mapowanie cech i ocen przestrzeni fizycznej (np.: atrakcyjność, stopień znajomości) (Gould i White, 1986)

12 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Podejście geograficzne

13 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Metoda konstrukcji map z użyciem mapy (wektorowej) Obszar mapy podzielony na mniejsze obszary Badani wskazują obszary Interpolacja

14 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapa preferencji mieszkańców Liverpoolu (Gould i White, 1986).

15 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Metoda konstrukcji map na podstawie wskaźników werbalnych Badani wymieniają różne miejsca (np. znane) z określonego obszaru (np. państwa) interpolacja

16 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Znajomość Szwecji przez 7-, 9- i 11-latków z Jonkoping (Gould i White, 1986).

17 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Psychokartografia

18 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Psychokartografia Metoda badawcza pozwalająca na pomiar psychologicznych własności przestrzeni

19 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Psychokartografia a Mapy Goulda Podobieństwa: + Mapowanie cech i ocen przestrzeni fizycznej Różnice: - Inny sposób uzyskiwania i przetwarzania danych - brak założenia o przestrzennej ciągłości zjawisk psychologicznych

20 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Metody konstrukcji Mapy - porównanie Kogo z klasy lubisz: Dziewczynki Chłopców Mapy Goulda Psychokartografia Wypisz osoby z klasy, które lubisz. Kogo z klasy lubisz: Kasię Asię Michała Tomka … (pełna lista osób)

21 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA

22 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Jak wygląda badanie?

23 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapa papierowa czytelna (najlepiej specjalnie przygotowana) w dowolnej skali (od mapy świata do planu jednego pokoju) zwykle arkusz A4 – A3 (ograniczenie sprzętowe)

24 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Pytania wszystko co można zaznaczyć na mapie: wszelkie oceny i preferencje (np. lubię - nie lubię, chciałbym mieszkać - nie...) znajomość (np. dobrze znam - słabo znam - nie znam) aktywność przestrzenną (np. codzienne ścieżki) poczucie bezpieczeństwa terytorialność (np. moje – nie moje)

25 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Przetwarzanie danych Mapy do komputera – za pomocą tabletu

26 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Przetwarzanie map – za pomocą programu PsiMap (K. Ziach, A. Foland) programu komputerowego z rodziny GIS (Geograficzne Systemy Informacji)

27 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Program zajęć

28 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Praca indywidualna 40% oceny końcowej to ocena pracy indywidualnej Zaliczenie indywidualne: - kolokwium

29 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Praca zespołowa Grupy 3-5 osobowe – 4-5 grup Zespół wybiera rzecznika do kontaktów ze mną 60% oceny końcowej to ocena pracy zespołu Zaliczenie zespołowe: - mapa (20 %) - raport w formie prezentacji (40 %)

30 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapa

31 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA

32 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Co możecie badać : wszelkie oceny i preferencje (np. lubię - nie lubię, chciałbym mieszkać - nie...) znajomość (np. dobrze znam - słabo znam - nie znam) aktywność przestrzenną (np. codzienne ścieżki) poczucie bezpieczeństwa terytorialność (np. moje – nie moje)

33 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Zaznacz, obwodząc kolorem czerwonym obszary... Metoda Wyniki Tablet PsiMap

34 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Wyniki Powierzchnie obszarów Dane liczbowe do porównań statystycznych

35 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Wyniki jakościowe - mapy Psychologiczne obrazy przestrzeni Mapy wskazań jednej zmiennej (mapy obszarów lubianych, mapy obszarów nielubianych) Mapa obszarów lubianych i mapa obszarów nielubianych w Warszawie (N=323)

36 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy Mapy różnic lub sum zmiennych mapy ewaluatywne [lubiane – nielubiane] mapy wskazań (obszarów znaczących) [lubiane + nielubiane] Ewaluatywna mapa Warszawy (N=323)

37 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy Mapy dla grup (np. Ze względu na miejsce zamieszkania) Ewaluatywna mapa Warszawy dla mieszkańców : Centrum (N=108), Bemowa (N=125), Pragi Pn. (N=90)

38 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Ukraina Zachodnia Ukraina Wschodnia

39 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Grupy Eksperymentalne Pobudzona tożsamość Europejczyka (n=41) Pobudzona tożsamość Polaka (n=41)

40 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy dla grup

41 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapy dla grup Pierwsze Trzecie

42 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapa istotnych różnic między grupami

43 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Mapa istotnych różnic między grupami

44 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Jak wybrać temat badania dla siebie ? wybrać interesujący obszar – pomyślimy co na nim zbadać Wybrać problem badawczy – pomyślimy gdzie go zbadać Można namówić grupę w ramach zajęć realizować badania do pracy rocznej, magisterskiej, stażu itp. Można realizować zarówno badania eksperymentalne jak i eksploracyjne

45 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Pytania ?

46 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki CZŁOWIEK – NAJLEPSZA INWESTYCJA Poznajmy się – milej się uczy w gronie znajomych Co studiujesz ? Czemu te zajęcia ? Co porabiasz poza studiami ? Jak się nazywasz ? Co jeszcze chcesz nam powiedzieć o sobie ?