Zarządzanie łańcuchem dostaw WYKŁAD 1 AUTOR: Doc. dr inż. Ireneusz Fechner
Rygory dydaktyczne: Przedmiot kończy się egzaminem. Forma i treść egzaminu: egzamin pisemny (każdy etap), obejmuje treść wykładów, w tym w formie e-learningu oraz książki: Fechner I. „Zarządzanie łańcuchem dostaw”. Wydawnictwo WSL Poznań 2007. Zwolnienia z egzaminu: zaliczenie ćwiczeń na ocenę minimum 4,5 do terminu egzaminu.
Wprowadzenie do zarządzania łańcuchem dostaw. Program wykładu: Wprowadzenie do zarządzania łańcuchem dostaw. Łańcuch dostaw – definicje i główne założenia. Orientacja łańcucha dostaw na potrzeby klienta. Łańcuch dostaw w aspekcie konkurencyjności. Wpływ celu zarządzania na funkcjonowanie łańcucha dostaw. Łańcuch dostaw w aspekcie integracyjnym. Informacja jako czynnik integrujący łańcuch dostaw. Opakowania w łańcuchach dostaw. łańcuch dostaw w aspekcie funkcjonalnym. Outsourcing i usługi logistyczne w łańcuchach dostaw. ECR. Centra logistyczne.
Wprowadzenie do zarządzania łańcuchem dostaw 1 Wprowadzenie do zarządzania łańcuchem dostaw Wykład 1 Łańcuch dostaw – definicje i główne założenia
Julian Tuwim: wiersz pt. „Stół” jako ilustracja łańcucha dostaw. Historia: Julian Tuwim: wiersz pt. „Stół” jako ilustracja łańcucha dostaw.
STÓŁ Julian Tuwim Wyrosło w lesie drzewo potężne, Twarde, wysmukłe i niebosiężne. Raz przyszli drwale, drzewo zrąbali, Bardzo się przy tym napracowali. Potem je konie na tartak wlokły, Tak się zziajały, że całe zmokły. Na tym tartaku warczące piły Tak drzewo cięły, że się stępiły. Kupił te szorstkie listwy i deski Stolarz warszawski Adam Wiśniewski. Adam Wiśniewski, nie lada majster, Wziął piłę, młotek, hebel i klajster. Mierzył, heblował, kleił, sposobił, Zbijał, malował, wreszcie stół zrobił. Tyle to trzeba było mozołu, Dla sporządzenia jednego stołu.
Plan wykładu: Podstawowe pojęcia. Miejsce łańcucha dostaw w systemach logistycznych. Łańcuch, czy sieć dostaw? Relacje pomiędzy łańcuchem dostaw, a siecią logistyczną. Istota zarządzania łańcuchem dostaw.
Rozróżnienie pojęć: Łańcuch logistyczny. Łańcuch dostaw. Sieć dostaw. Sieć logistyczna. Kanał dystrybucji. Zarządzanie łańcuchem dostaw.
Łańcuch logistyczny: Łańcuch logistyczny jest to sieć powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami zaangażowanymi w procesy i działania, których celem jest przepływ dóbr fizycznych tworzący wartość w odniesieniu do celu tego przepływu. Źródło: Opracowanie własne
Łańcuchy logistyczne: Łańcuch dostaw. Łańcuch serwisu. Łańcuch usuwania.
Łańcuchy logistyczne – podział zasadniczy. Użytkownik Konsument Łańcuch dostaw Łańcuch serwisu Łańcuch usuwania Recykling Utylizacja Remanufacturing drogi odpadów Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Korzeniowski, M. Skrzypek, G. Szyszka - „Opakowania w systemach logistycznych” Biblioteka Logistyka Poznań 1996
Użytkownik Konsument Łańcuch dostaw Łańcuch serwisu Łańcuch usuwania Recykling Utylizacja Wycofanie Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Korzeniowski, M. Skrzypek, G. Szyszka - „Opakowania w systemach logistycznych” Biblioteka Logistyka Poznań 1996
Opona samochodowa Łańcuch dostaw Popyt zależny Producenci Dostawcy samochodów Dostawcy Dealerzy Kauczuk Środki wulkanizujące Sklepy z akcesoriami motoryzacyjnymi Przyspieszacze wulkanizacji Łańcuch dostaw Producent opon Dystrybutorzy Wypełniacze Handel wielkopowierzchniowy Zmiękczacze Popyt niezależny Dodatki przeciw-starzeniowe Warsztaty wulkanizacyjne Łańcuch serwisu Kord Popyt niezależny Kewlar Punkty serwisowe Dealerów Źródło: Opracowanie własne
Punkty gromadzenia odpadów Opona samochodowa Konsument Konsument Konsument Punkty gromadzenia odpadów Renowacja /bieżnikowanie/ Recykling materiałowy Recykling termiczny Źródło: Opracowanie własne
Definicja łańcucha dostaw: Łańcuch dostaw jest to sieć organizacji zaangażowanych, poprzez powiązania z dostawcami i odbiorcami, w różne procesy i działania, które tworzą wartość w postaci produktów i usług dostarczanych ostatecznym konsumentom. Żródło: M. Christopher: „Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw” PCDL 2000
Łańcuch dostaw i jego elementy drzewo drewno drewno stół stół Las Tartak Sklep Stolarnia Klient Transport konie samochód samochód samochód Surowce Wyroby gotowe Materiały Produkt Magazynowanie Wyroby gotowe Wyroby gotowe Wartość
Definicja łańcucha serwisu: Łańcuch serwisu jest to sieć organizacji zaangażowanych, poprzez powiązania z dostawcami i odbiorcami, w różne procesy i działania, które tworzą wartość w postaci zapewnienia dostarczonym produktom użyteczności w określonym czasie. Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Christopher: „Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw” PCDL 2000
Definicja łańcucha usuwania: Łańcuch usuwania jest to sieć organizacji zaangażowanych w różne procesy i działania, które tworzą wartość w związku z usuwaniem produktów oraz odpadów powstających w procesie ich dostarczania i użytkowania. Źródło: Opracowanie własne na podstawie M. Christopher: „Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw” PCDL 2000
Źródło: Opracowanie własne Łańcuch dostaw PRODUKT Łańcuch obsługi finansowej Dostawca PIENIĄDZE Łańcuch serwisu Producent SERWIS Dystrybutor Detalista Rynek LOGISTYKA ODPADY Łańcuch obsługi logistycznej Łańcuch usuwania INFORMACJA Źródło: Opracowanie własne Łańcuch informacji
Łańcuch dostaw – kwestia złożoności Dostawca Producent Odbiorca Przepływ dóbr Przepływ informacji Żródło: Opracowanie własne
Łańcuch dostaw – kwestia długości Pierwotny dostawca Końcowy odbiorca Pierwotny dostawca Końcowy odbiorca Pierwotny dostawca Końcowy odbiorca Pierwotny dostawca Końcowy odbiorca … … Dostawca Producent Odbiorca Dostawca Odbiorca Dostawca Odbiorca Dostawca Odbiorca Przepływ dóbr Przepływ informacji Żródło: Opracowanie własne
Łańcuch dostaw – zewnętrzny i wewnętrzny DOSTAWCA PRODUCENT DYSTRYBUTOR DETALISTA KLIENT Projektowanie Wytwarzanie Kontrola zapasów Magazyno- wanie Sprzedaż Transport Zakupy Kontrola zapasów Magazyno- wanie Sprzedaż Transport Zakupy Kontrola zapasów Sprzedaż Źródło: P.R.H. van der Meulen, Zastosowanie wskaźników efektywności w logistyce, Materiały Międzynarodowej Konferencji Logistics'98, ILiM, Poznań 1998, tom I, s. 130.
Łańcuch dostaw nie musi być liniowy. /Przykład wewnętrznego łańcucha dostaw w przedsiębiorstwie produkującym sprzęt elektroniczny/ Nadzór nad wyposażeniem Zlecenie produkcji Składanie zamówień Planowanie produkcji Produkcja Klient Zakupy Przyjęcie komponen- tów Magazyno- wanie Spedycja Klient Kwalifikowanie dostawców Źródło: Powiązania pomiędzy procesami w firmie Partnertech Sp. z o.o.Oddział Sieradz. Małgorzata Kaczmarek Praca dyplomowa PSL11
Łańcuch dostaw – kompleksowość i złożoność Żródło: Opracowanie własne
Definicje łańcucha dostaw: Łańcuch dostaw stanowi sieć powiązań i współzależnych organizacji, które działając na zasadzie wzajemnej współpracy wspólnie kontrolują, kierują i usprawniają przepływy rzeczowe i informacji od dostawców do ostatecznych użytkowników. Źródło: M. Christopher: „Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw” PCDL 2000
Definicje łańcucha dostaw: Łańcuch dostaw jest sekwencją zdarzeń w przepływie dóbr, zwiększającą ich wartość. Źródło: CEN/TC/273
Gdzie jest element krytyczny? Dostawcy materiałów Dostawcy części Dostawcy zespołów Producent Odbiorca
Gdzie jest element krytyczny? Dostawcy materiałów Dostawcy części Dostawcy zespołów Producent Dystrybutor Dealerzy
Gdzie jest element krytyczny? Dostawcy Producent Hurtownik Detaliści
Łańcuch dostaw jest prosty ... prawda? Producent 2 Producent 1 Dystrybucja 1 Dystrybucja 2 Detal 1 Detal 2 Detal 3 Klient A Klient B Klient C Dostawca 1 Dostawca 2 Źródło: L. Kodratowicz Warsztaty POLLOCO 13-14.11.2003 Poznań
Chociaż....... Producent 1 Klient A Dostawca 1 Dystrybucja 1 Hurtownik 1 Klient A Y X Liniapak.1 Produkt A Produkt A Linia prod.1 Produkt B Produkt B Linia Pak. 2 Hurtownik 2 Klient B Linia prod.2 Produkt C Klient B Linia pak. 3 Produkt B Produkt C Dostawca 2 Producent 2 Dystrybucja 2 Hurtownik 3 Klient C Klient C Y Linia pak. 4 Produkt A Linia prod. 3 Produkt A Z Produkt C Produkt C Linia pak. 5 Źródło: L. Kodratowicz Warsztaty POLLOCO 13-14.11.2003 Poznań
.....może jednak nie jest to takie proste ..... Dostawca 1 Dostawca 2 Producent 2 Producent 1 Dystrybucja 1 Dystrybucja 2 Detal 1 Detal 2 Detal 3 Klient A Klient C Z Y Linia pakow 1 Prod linia 2 Linia pakow 2 Linia pakow 3 Linia Pakow. 4 Pakow. 5 Product A Produkt B Produkt C Produkt A X Prod linia 1 Prod linia 3 Magazyn 1 wymaga zapasu bezpieczeństwa na dwa tygodnie Wymagany zapas Klient B wymaga 97% poziomu usług Poziom usług Materiały Dostawca 1 może dostarczyć tylko połowę wymaganych towarów Linia pakowania nr 5 jest w pełni wykorzystana Wydajność Niedobór wykwalifikowanego personelu na linii 1 Zasoby ludzkie Klient B Źródło: L. Kodratowicz Warsztaty POLLOCO 13-14.11.2003 Poznań
Dlaczego łańcuch dostaw przestaje być prosty? Bo zmieniają się oczekiwania wobec logistyki: Różnicowanie produktu zgodnie z indywidualnymi wymaganiami klienta. Wytwarzanie i dostarczanie towarów i usług wyłącznie w ilościach odpowiadających rzeczywistemu zapotrzebowaniu. Eliminacja kosztów w cenie produktu, nie związanych z tworzeniem wartości dla klienta. Jednoznacznie określone, rozumiane i egzekwowane standardy dotyczące informacji o dostawcy i odbiorcy, produkcie, opakowaniu i usłudze logistycznej. Udokumentowane pochodzenie produktu i jego drogi do konsumenta. Możliwość szybkiej identyfikacji produktu stanowiącego zagrożenie dla konsumenta, lub użytkownika i równie szybkie i skuteczne wycofanie go z rynku.
Łańcuch, czy sieć dostaw? Większość przedsiębiorstw ma wielu dostawców i odbiorców pracujących wokół jednego celu – obsługi ostatecznego konsumenta. W rzeczywistości więc mamy do czynienia z całą siecią dostaw, w której możemy wyróżnić szereg pojedynczych łańcuchów. Z punktu widzenia realizacji założonego celu zarządzanie odbywa się w ramach całej sieci, ponieważ przepływ wszystkich materiałów, komponentów, zespołów i gotowych wyrobów musi być skoordynowany z popytem. Źródło: M. Christopher: „Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw” PCDL 2000
Sieć gospodarcza, a łańcuch dostaw /przepływ materiałów/ Dostawcy materiałów Producent samochodów Dystrybutor Sprzedawcy Klienci Dostawcy części i zespołów Źródło: Opracowanie własne
Sieć gospodarcza, a łańcuch dostaw Części zamienne, materiały eksploatacyjne Centrum dystrybucji Usługodawcy, sklepy Klienci Sprzedawcy Klienci Sprzedawcy Klienci Centrum dystrybucji Sprzedawcy Klienci Dostawcy materiałów Sprzedawcy Klienci Producent samochodów Centrum dystrybucji Sprzedawcy Klienci Dostawcy części i zespołów Sprzedawcy Klienci Centrum dystrybucji Sprzedawcy Klienci Usługodawca logistyczny /JiT, JiS/ Sprzedawcy Klienci Sprzedawcy Klienci Centrum dystrybucji Usługodawcy, sklepy Klienci Części zamienne, materiały eksploatacyjne Źródło: Opracowanie własne
Transport intermodalny Spedytor Dostawcy części i zespołów Przewoźnik morski Przewoźnik kolejowy Przewoźnik drogowy Transport intermodalny Dostawcy części i zespołów Przewoźnik kolejowy Usługodawca logistyczny /JiT, JiS/ Producent samochodów Dostawcy części i zespołów Przewoźnik drogowy Transport intermodalny Dostawcy części i zespołów Przewoźnik drogowy Przewoźnik kolejowy Przewoźnik drogowy Spedytor Źródło: Opracowanie własne
Definicja sieci dostaw: Sieć dostaw jest to zbiór przedsiębiorstw współpracujących z odbiorcą w celu zaspokojenia jego potrzeb związanych z produkcją, dystrybucją lub sprzedażą. Źródło: Opracowanie własne.
Definicja sieci dostaw: Sieć dostaw jest rodzajem konfiguracji łańcucha dostaw, w którym niektóre ogniwa są zwielokrotnione w celu dostarczenia określonych produktów do punktów produkcji, dystrybucji lub sprzedaży. Źródło: opracowanie własne.
Wyzwania stojące przed siecią dostaw: Wiele lokalizacji. Wiele jednoczesnych transakcji. Złożone zależności w łańcuchach dostaw. Globalne wymiary łańcuchów dostaw.
Wymagania wobec sieci dostaw: Zdolność do jednoczesnego przetwarzania wielu zleceń klientów w wielu lokalizacjach, przez wielu dostawców, poddostawców i partnerów). Znajomość stanu zapasów, zleceń, prognoz. Efektywne planowanie w czasie rzeczywistym. Dostarczanie zamówionych towarów do wielu miejsc przeznaczenia.
Sieć infrastruktury logistycznej: Infrastruktura liniowa: drogi lądowe i wodne, linie kolejowe, lotnicze, korytarze transportowe, Infrastruktura punktowa: magazyny, fabryki, terminale przeładunkowe, platformy cross dockingu, punkty dystrybucji, sprzedaży i serwisu. Organizacja: informacja, komunikacja, zarządzanie. Przedsiębiorstwa
Definicja kanału dystrybucji: Kanał dystrybucji jest to środowisko bezpośrednio stykające się z przepływem rzeczowym.
Kanały dystrybucji - przykład Philips Lighting Polska S.A.: Retail - dostawy do sklepów. Professional - dla instalatorów oświetlenia. OEM - dla producentów opraw i sprzętu z wbudowanymi źródłami światła. Źródło: J. MIerzyńska „Rozwiązania w sferze przepływu materiałów w Pholips Lighting Polska S.A. - nakierowane na obniżanie kosztów”. LOGISTYKA 1/2003
Żródło: Supply Chain Council Definicja zarządzania łańcuchem dostaw: Zintegrowane procesy planowania, zaopatrzenia, produkcji dostaw i zwrotów od dostawcy Twojego dostawcy do odbiorcy Twojego odbiorcy, spójne ze strategią oraz przepływami materiałów, informacji i pracy. Żródło: Supply Chain Council
Definicja zarządzania łańcuchem dostaw: Zarządzanie łańcuchem dostaw jest koncepcją zarządzania stosunkami z dostawcami i odbiorcami oraz klientami w celu dostarczenia najwyższej wartości dla klienta po najniższych kosztach całego łańcucha. Źródło: M. Christopher: „Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw” PCDL 2000
EVA = NOPAT – WAAC × KAPITAŁ A co jest wartością? W rozumieniu ekonomii: Przyrost wartości określonego dobra w wyniku realizacji na nim określonych procesów. Ekonomiczna miara wyników działalności gospodarczej. Wartość dodana = EVA = NOPAT – WAAC × KAPITAŁ NOPAT - (ang. Net Operation Profit after Tax) Zysk operacyjny po opodatkowaniu /zł/, - (ang. Weight Avarage Cost of Capital) Koszt kapitału obliczany jako średnia ważona kosztu długu odsetkowego oraz kosztu kapitału własnego przedsiębiorstwa /%/, - Kapitał całkowity /zł/ WAAC KAPITAŁ W rozumieniu logistyki: Wartość dodatkowa korzyść, która: = oprócz ceny w inny sposób wyróżnia produkt, wyróżnia dostawcę i odbiorcę jako wartościowych partnerów w łańcuchu dostaw, zapewnia firmom i produktom przewagę konkurencyjną na rynku.
Łańcuch dostaw w tworzeniu ekonomicznej wartości dodanej Przychody Zysk operacyjny po opodatkowaniu Koszty operacyjne Ekonomiczna wartość dodana (EVA) Kapitał trwały Koszt kapitału X + Kapitał obrotowy EVA -Economic Value Added Źródło: D.M. Lambert, R. Burduroglu „Measuring and Selling the Value of Logistics”. Intermodal Journal of Logistics Management 2000, vol. 11 Nr 1. za J. Witkowski „Zarządzanie łańcuchem dostaw”. PWE Warszawa 2003
Dźwignie dochodów i kosztów łańcucha dostaw: Wkłady kapitałowe Poprawa wykorzysta- nia kapitału. Redukcja zapasów i ich częstsza rotacja. Kapitał Kapitał obrotowy Koszt kapitału Tworzenie wartości dodanej dla uczestników łańcucha dostaw Redukcja kosztów łańcucha dostaw. Szybszy zwrot z inwestycji w zapasy. Eliminacja zbędnych działań. Przychody Zysk Koszty Podatki Sprzedaż Wzrost satysfakcji klienta. Zwiększenie dostęp- ności produktów. Wzrost Produkty Klienci Źródło: Roland Berger za „Mastering the challenges of the supply chain. Trends and vision for European logistics”. Eurinpro 2003
/?/ Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient Może szybko zwiększyć dostawy surowca Dostarcza w żądanych oknach czasowych Nie wymaga kupna pełnej palety Przyjmuje zapłatę kartą kredytową Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient WARTOŚĆ /?/ RYNEK
/?/ Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient Informuje o planie produkcji Rzadko koryguje zamówienia Udostępnia raporty o sprzedaży Jest lojalny i często robi zakupy Dostawca Producent Dystrybutor Detalista Klient WARTOŚĆ /?/ RYNEK
W1,2 Wartość sprzedaży K1,2 Koszty obsługi /zł/ Różnica zysku W2 W1 P1 Źródło: Opracowanie własne
Cechy zarządzania przedsiębiorstwem i łańcuchem dostaw: Cecha Realizacja Zarządzanie przedsiębiorstwem Zarządzanie łańcuchem dostaw Redukcja kosztów Minimalizacja w skali firmy Minimalizacja w skali łańcucha Zarządzanie zapasami Optymalizacja w skali firmy Optymalizacja w skali łańcucha Przepływ zapasów Przerywany, monitorowany wewnątrz firmy Ciągły, monitorowany wzdłuż całego łańcucha Informacje Kontrolowane przez firmę Dostępne w całym łańcuchu Planowanie Indywidualne Wspólne Decyzje i działania Inicjowane i kontrolowane przez kierownictwo firmy Inicjowane i kontrolowane przez centralnego koordynatora łańcucha Ryzyko i korzyści Kontakty między partnerami Między sferą zaopatrzenia i zakupu Między różnymi sferami funkcjonalnymi firm, na różnych poziomach zarządzania Źródło: za J. Witkowski „Zarządzanie łańcuchem dostaw”. PWE Warszawa 2003
Zarządzanie łańcuchem dostaw Spór terminologiczny: Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Logistyka Logistyka Logistyka Zarządzanie łańcuchem dostaw
Bibliografia: Fechner I. „Zarządzanie łańcuchem dostaw”. WSL Poznań 2007. Korzeniowski A., Skrzypek M., Szyszka G. - „Opakowania w systemach logistycznych”. Wydanie III zmienione. Biblioteka Logistyka, Poznań 2010. Witkowski J. „Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje – Procedury – Doświadczenia”. PTE, Warszawa 2010. Słownik Terminologii logistycznej. Biblioteka Logistyka Poznań 2006. Christopher M.: „Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw” PCDL 2000 Logistyka w Polsce. Raport 2011. Biblioteka Logistyka Poznań 2012. Coyle J.J., Bardi E.J., Langley Jr. C.J. „Zarządzanie logistyczne”. PWE 2002.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 61-755 POZNAŃ UL. E. ESTKOWSKIEGO 6 Rektorat tel. 61 850 47 81 Dziekanat tel. 61 850 47 64 Księgowość tel. 61 850 47 79 Kadry tel. 61 850 47 71 fax 61 850 47 89 rektorat@wsl.com.pl www.wsl.com.pl DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ