ZAPOTRZEBOWANIE ENERGETYCZNE ORGANIZMU Maria Szymiec Skn dietetyki

Definicja DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE ENERGETYCZNE - oznacza ilość energii, którą należy dostarczyć każdego dnia organizmowi w pożywieniu, aby pokryć wydatki energetyczne wynikające z: Podstawowej Przemiany Materii aktywności fizycznej

Waga należna/idelna a wzór Broca Francuski lekarz Pierre Broca - XIX wiek Badania na żołnierzach – obserwacja ich wagi Tak powstał wzór Broca Ich waga przeciętnie : wzrost w cm – 100 Obecnie wzór jest zmodyfikowany: od wyniku tak uzyskanego odejmujemy jeszcze: - 10% w przypadku mężczyzn, - 15% w przypadku kobiet (dodatkowa redukcja z wagi należnej do wagi idealnej.) Wzór Broca jest miarodajny dla osób o wzroście: Od 160 cm do 190 cm.

Wzór Broca ♀ Waga idealna (kg) = [wzrost (cm) - 100] * 0.85 Wskaźnik Broca-Bmngscha MC = H-100 przy wysokości ciała do 164 cm MC = H-105 przy wysokości ciała 165 - 175 cm MC = H-110 przy wysokości ciała powyżej 175 cm (np. 169 -105 = 64kg) Przykład: ♀ wzrost: 168 cm Waga idealna = (168 – 100) x 0,85 = 57,8 = 58 kg

Waga należna a BMI BMI = waga ciała(w kg) / wzrost (w metrach)2 BMI < 18 niedowaga 18,5 - 24,9 waga prawidłowa 25 - 29,9 nadwaga 30 > otyłość Waga należna = 20,5 x wzrost (w metrach)2 Przykład: ♀ wzrost: 1,68 m Waga należna = 20,5 x (1,68 x 1,68) = = 20,5 x 2,82 = 57,81 = 58 kg

Inne wzory Wzory określające właściwą masę ciała :                                                                                                           wzrost (cm) - 150 LORENTZ : właściwa masa ciała (kg) = wzrost (cm) - 100 - -------------------                                                                                                                          4   POTTON :                                                                wzrost (cm) - 100  ♀ właściwa masa ciała = wzrost (cm) - 100 -                                                                                                     10                                                                                          wzrost (cm) - 100  ♂ właściwa masa ciała = wzrost (cm) - 100 -                                                                                                    20 AMERYKAŃSKIE  TOWARZYSTWO  UBEZPIECZENIOWE:         właściwa masa ciała (kg) = 50 + 0,75 (wzrost (cm) - 150)

Definicja DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE ENERGETYCZNE - oznacza ilość energii, którą należy dostarczyć każdego dnia organizmowi w pożywieniu, aby pokryć wydatki energetyczne wynikające z: Podstawowej Przemiany Materii aktywności fizycznej

Podstawowa Przemiana Materii (PPM) Najniższy poziom przemian energetycznych Ilość energii niezbędna do prawidłowego funkcjonowanie w warunkach: Na czczo* W pozycji leżącej Przy braku aktywności fizycznej W odpowiedniej temperaturze (pokojowa) * gdy brak tego czynnika – Spoczynkowa Przemiana Materii

PPM - wzór Harrisa-Benedicta: ♀ PPM = 665,09 + 9,56 x W + 1,85 x H – 4,67 x A ♂ PPM = 66,47 + 13,75 x W + 5 x H – 6,75 x A W – masa ciała (kg) A – wiek (lata) H – wzrost (cm) Przykład: ♀ W – 57 kg A – 20 lat H – 168 cm PPM = 665,09 + 9,56 x 58 + 1,85 x 168 – 4,67 x 20 PPM = 1436,97 kcal

PPM – tabele równań do oszacowania dla kobiet i mężczyzn Płeć Wiek (lata) Równania (MJ/dzień) 95% przedział ufności Kobiety 10 – 17 PPM = 0,074 x W + 2,754 ± 0,88 18 – 29 PPM = 0,063 x W + 2,896 ± 1,28 30 – 59 PPM = 0,048 x W + 3,653 ± 1,40 60 – 74 PPM = 0,0499 x W + 2,930 n/o > 75 PPM = 0,0350 x W + 3,434 Mężczyźni PPM = 0,056 x W + 2,898 ± 0,94 PPM = 0,062 x W + 2,036 ± 1,00 PPM = 0,034 x W + 3,538 ± 1,94 PPM = 0,0386 x W + 2,875 PPM = 0,0410 x W + 2,610 ( wg J. Jeszke: Żywienie człowieka. PWN, Warszawa 2004) *Wartości uzyskane wyrażone są w MJ, stąd należy je pomnożyć przez 240

CPM – Całkowita Przemiana Materii Całodobowy wydatek energetyczny Wiąże się z funkcjonowaniem w środowisku i pracą zawodową Na CPM składają się: PPM Przemiana ponadpodstawowa (aktywność) Utrzymywanie stałej temperatury ciała Swoiście dynamiczne działanie pokarmu

Swoiście dynamiczne działanie pokarmu Inaczej termogeneza poposiłkowa Okresowe zwiększenie przemiany materii oraz wydatku energetycznego spowodowane: Trawieniem Wchłanianiem Transportem składników odżywczych

Swoiście dynamiczne działanie pokarmu Podwyższenie przemiany materii zależy od pokarmu: Białka – 25% Tłuszcze – 5-10% Węglowodany – 6% Dieta mieszana podwyższa przemianę materii o 10%

Poziom aktywności pozazawodowej Poziom aktywności zawodowej Aktywność fizyczna Poziom aktywności pozazawodowej Poziom aktywności zawodowej niska średnia wysoka M K Brak aktywności 1,4 1,6 1,5 1,7 Średnia aktywność 1,8 Wysoka aktywność 1,9 Aktywność fizyczna jako krotność PPM – według Departamentu Zdrowia USA (H. Gertig, J. Przysławski, Bromatologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL ,Warszawa 2006) Przykład: ♀ PPM = 1436,97; niska aktywność zawodowa (studentka); wysoka aktywność pozazawodowa (treningi piłki ręcznej) CPM = 1436,97 x 1,6 = 2299 kcal

Zapotrzebowanie energetyczne: 40 x 58 kg = 2320 kcal/dobę Masa ciała Aktywność mała średnia duża Otyłość 20-25 30 35 Prawidłowa 40 Niedowaga 45-50 Zapotrzebowanie energetyczne w kcal/kg masy należnej/dobę – osoby dorosłe; wg Grzymisławskiego (H. Gertig, J. Przysławski, Bromatologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006) Przykład: ♀ wysoka aktywność pozazawodowa (treningi piłki ręcznej) 57 kg Zapotrzebowanie energetyczne: 40 x 58 kg = 2320 kcal/dobę

Zapotrzebowanie energetyczne u osób otyłych Określenie wielkości PPM Określenie Dziennego Zapotrzebowania Energetycznego (DZE) + aktywność fizyczna Obl. Zalecanego Zapotrzebowania Energetycznego (ZZE) ♀ PPM = 700 + (7 x masa ciała w kg) ♂ PPM = 900 + (10 x masa ciała w kg) DZE = PPM x współczynnik aktywności fizycznej: 1,2 – mała aktywność 1,4 – umiarkowana aktywność 1,8 – duża aktywność ZZE = DZE – 1000 kcal

Zamienniki (wartość ener.) Dzienna racja Jedn (g) Wartość ener. Zamienniki (wartość ener.) Produkty zbożowe: Pieczywo mieszane Mąka i makarony Kasze różne 70 20 15 170 55 30 g pieczywa; 20 g kasz 20 g pieczywa; 15 g mąki Mleko i produkty mleczne Mleko (0,5%) Twaróg chudy 500 80 195 85 175 ml mleka (ok. 2/3 szklanki) Jaja (1 szt.) 50 50 g chudego mięsa 35 g chudej wędliny 65 g chudego twarogu Mięso, drób, ryby Chude wędliny 40 1 jajo; 35 g chudej wędliny 30 g chudego mięsa Margaryna kubkowa 7 7 g oleju Olej, oliwa 5 45 5 g margaryny kubkowej Ziemniaki 100 Warzywa Owoce 400 110 Cukier 10 12 g miodu; 15 g dżemu Razem 1140 -10% Ok. 1000

Bibliografia H. Gertig, J. Przysławski, Bromatologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006 J. Gawęcki, L. Hryniewiecki, Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Tom 1; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008 www.odchudzamsie.pl/moje-ochudzanie/glowna-zasada-odchudzania-bilans-energetyczny/ www.waga-idealna.info/index.php http://aktywni.pl/aktualnosci/zapotrzebowanie-energetyczne/

DZIĘKUJĘ