GRYZOWANIE

Gryzowanie jest odwracająco spulchniającym zabiegiem uprawowym wykonywanym glebogryzarką.

Glebogryzarka jest najszerzej stosowaną maszyną uprawową, której elementy robocze w postaci różnego kształtu noży umocowane są na wale obrotowym poprzecznie ustawionym do kierunku jazdy.

Glebogryzarka bardzo intensywnie spulchnia, kruszy i miesza rolę. Intensywność spulchnienia roli można regulować w dużym zakresie, dobierając odpowiednio do wymaganej głębokość uprawy prędkość obrotową wału glebogryzarki i prędkość ruchu postępowego.

Jednolitość kruszenia sprawia, że spulchnienie roli jest po gryzowaniu mniejsze, osiadanie szybsze, a przestwory niekapilarne zajmują mniejszą objętość niż po orce.

Glebogryzarki na glebach lekkich umożliwiają całkowite przygotowanie roli do siewu bez zastosowania narzędzi doprawiających.

Na glebach cięższych, ze względu na większą zwięzłość, uzyskanie korzystnego rozdrobnienia roli wymagałoby bardzo dużego zwiększenia prędkości obwodowej, co z powodu zbyt aktywnego oddziaływania mogłoby nadmiernie rozpylić glebę.

Dlatego też glebogryzarkę trzeba uważać raczej za maszynę doprawiającą rolę. Maszyna ta często wchodzi w skład zestawów uprawowo-siewnych.

Glebogryzarkę można stosować do gryzowania: Ścierniska Nawozów zielonych Międzyplonów Liści buraczanych Użytków zielonych Słomy z kukurydzy z równoczesnym siewem pszenicy ozimej

Gryzowanie można także stosować do uprawy roli pod międzyplony ścierniskowe, mieszanie słomy lub obornika z rolą oraz do uprawy wiosennej pod rośliny jare.

Na wydajność gryzowania wpływa: Szerokość robocza Głębokość pracy Prędkość jazdy Liczba elementów roboczych glebogryzarki Rodzaj, stan, wilgotność i pokrycie gleby

Głównymi wadami gryzowania są: Zbyt intensywne rozdrabnianie roli (rozpylanie) podczas dużych prędkości obwodowych Mała wydajność przy dużej energochłonności

Głównymi wadami gryzowania są: Nieduży stopień odwracania roli, przez co część resztek pożniwnych zostaje na powierzchni pola Zaszlamowanie i zaskorupienie roli na glebach zlewnych przy niekorzystnym przebiegu pogody

KULTYWATOROWANIE (DRAPACZOWANIE)

Kultywatorowanie jest zabiegiem uprawowym wykonywanym kultywatorem w celu spulchnienia zleżałej roli oraz zniszczenia chwastów.

Uprawka ta spulchnia, kruszy i miesza rolę bez jej odwracania. Wykonuje się ją kultywatorem o zębach sztywnych, półsztywnych lub sprężystych. Maksymalna głębokość pracy kultywatorów wynosi 45 cm.

Dobre pokruszenie brył uzyskuje się wykonując drapaczowanie, gdy rola ma optymalną wilgotność. Przesuszone bryły są trudne do rozdrobnienia.

Główne zadania kultywatorowania to: Spulchnianie nadmiernie zagęszczonej roli po dawno wykonanej orce, np. wiosną Niszczenie chwastów i skorupy glebowej Wyciąganie z roli rozłogów perzu

Rozrywanie skib po orce, zwłaszcza na glebach zwięzłych, w celu wydobrzenia roli Głębsze wymieszanie z rolą nawozów mineralnych Zastąpienie orki siewnej, np. pod rośliny ozime uprawiane po okopowych Niszczenie ścierni na glebach lżejszych (zamiast podorywki)

Podczas kultywatorowania aktualna wilgotność gleby ma nieco mniejsze znaczenie niż podczas orki. Jednak uprawka ta wykonana na glebie zwięzłej zbyt wilgotnej prowadzi do zbrylenia roli.

Na glebie przesuszonej praca kultywatora jest utrudniona ze względu na duże opory; rozkruszenie brył jest niedostateczne, a głębokość spulchnienia nierównomierna.

BRONOWANIE

Jest zabiegiem uprawowym wykonywanym broną w celu płytkiego spulchnienia roli, pokruszenia brył i skorupy glebowej, zniszczenia chwastów, wyrównania powierzchni pola oraz przykrycia materiału siewnego, nawozów mineralnych lub środków ochrony roślin.

Brony należą do najczęściej używanych narzędzi uprawowych. Elementami bron są zęby, które mogą mieć różną długość, grubość, kształt.

Wyróżnia się brony bierne, które w zależności od masy dzieli się na lekkie, średnie i ciężkie, oraz aktywne. Głębokość bronowania jest mniejsza niż kultywatorowania i waha się w granicach 2-15 cm

Do bron specjalnych należy brona Weedera, brona zgrzebło i inne. Brona Weedera składa się z wysokich gęsto ustawionych sprężynowych zębów. Używana jest do niszczenia wschodzących chwastów i skorupy glebowej. (brona Weedera - belka wielorzędowa, brona-zgrzebło z długimi zębami, częściowo sprężystymi, częściowo sztywnymi, niszczącą chwasty w uprawach wąskorzędowych )

Brona zgrzebło (chwastownik), w przeciwieństwie do innych, nie ma stałej ramy. Składa się ona z drucianych, stosunkowo cienkich zębów, połączonych ze sobą zawiasowo i tworzących jakby zębatą elastyczną siatkę.

Dzięki temu chwastownik dobrze przylega do wszelkich nierówności terenu. Działanie obu tych bron jest płytkie i można je używać do pielęgnowania zbóż.

Bronowanie wykonywane przed siewem – stosowane jest w wielu przypadkach: wiosną w celu ograniczenia parowania wody z gleby i przygotowania pola do siewu, w uprawie pożniwnej – w celu zniszczenia wschodzących chwastów, po orce siewnej i podorywce – w celu pokruszenia brył i zabezpieczenia gleby przed nadmiernym parowaniem, czy też płytkiego wymieszania nawozów mineralnych, lub herbicydów z glebą.

Aby uzyskać zamierzony efekt, bronowanie należy wykonać umiejętnie dostosowując rodzaj bron, prędkość jazdy i termin zabiegu do konkretnych warunków pola. Jeśli celem tego zabiegu jest pokruszenie brył, prędkość jazdy musi być większa.

Aby wyrównać pole przed siewem lub przykryć nasiona po siewie bronowanie wykonuje się wolniej. Kruszące działanie bronowania zależy nie tylko od prędkości jazdy, ale i od jej kierunku.

Warunkiem dobrego działania brony jest takie ustawienie narzędzia, aby wszystkie zęby były jednakowo zagłębione i pozostawiały własny ślad.

Zależy to od właściwego zaczepienia narzędzia. Przy zbyt krótkich łańcuchach przód narzędzia unoszony jest ku górze, a tylne zęby pracują za głęboko. Gdy łańcuchy są za długie, przednie broniaki pracują głębiej, wskutek czego tył brony podrywany jest ku górze.

Rodzaj użytych bron (lekkie, średnie, ciężkie) i termin bronowania zależy od celu bronowania oraz rodzaju zachwaszczenia i wilgotności gleby.

Z wyjątkiem lekkich piasków, bronowania nie można wykonywać przy zbyt dużej wilgotności gleby, gdyż prowadzi to do jej zamazania, a spulchnienie jest niewielkie. Bronowanie zbyt przesuszonej gleby nie powoduje pożądanego kruszenia brył, a tylko jej rozpylenie.

Jeśli bronowanie wykonywane jest nie bezpośrednio po orce (co jest niewłaściwe), to wówczas w celu dobrego pokruszenia brył należy użyć cięższych bron. Na glebach zwięzłych należy używać bron cięższych niż na glebach lekkich.

Do walki z chwastami silnie ukorzenionymi należy stosować brony cięższe, do zniszczenia siewek chwastów wystarczą brony lżejsze.

Wg budowy rozróżnia się: 1) bronę chwastownik (chwastownik), czyli brona-zgrzebło, której zęby tworzą siatkę dostosowującą się do nierówności powierzchni pola i którą można niszczyć chwasty, nie szkodząc roślinie uprawnej,

2) bronę kolczatkę (kolczatka, brona kolczasta, wał kolczasty), składającą się z pięcioramiennych pierścieni kolczastych osadzonych nieruchomo na obracającej się osi, przeznaczoną do kruszenia skorupy na glebach zwięzłych oraz do wyrównywania skib i kruszenia brył,

3) bronę łąkową, ciężką bronę służącą do przewietrzania darni, niszczenia mchu i kretowisk, 4) bronę łopatkową spulchniacz obrotowy, 5) bronę obrotową (rotacyjną), odmianę glebogryzarki z nożami w kształcie zębów (mniej rozpylającą rolę niż glebogryzarka),

6) bronę sprężynową, mającą sprężynujące, działające uderzeniowo zęby, używaną do uprawy przedsiewnej i wyciągania rozłogów perzu, 7) bronę talerzową, której elementami roboczymi są ostre, wklęsłe talerze obracające się na wspólnej osi, służącą do talerzowania ściernisk i doprawiania gleb ciężkich,

8) bronę wahadłową, do doprawiania roli, złożoną z 2 zębatych belek wykonujących poprzeczne wahania o przeciwnych kierunkach,

9) bronę Weedera - belkę wielorzędową, brona-zgrzebło z długimi zębami, częściowo sprężystymi, częściowo sztywnymi, niszczącą chwasty w uprawach wąskorzędowych, 10) bronę wirnikową (karuzelową), bronę aktywną, z wirnikami o sztywnych zębach,

11) bronę zębową, służącą do kruszenia brył, spulchniania i wyrównywania roli po orce, niszczenia chwastów oraz do przykrywania materiału siewnego i nawozów mineralnych (zależnie od ciężaru przypadającego na 1 ząb brona może być bardzo ciężka, ciężka, średnia, lekka i posiewna).

Brona wahadłowa

Brona wirnikowa (karuzelowa)

Brona obrotowa (rotacyjna)

a) brona zębowa, b) sprężynowa, c) talerzowa, d) kolczatka.

brona kolczatka (kolczatka, brona kolczasta, wał kolczasty), składającą się z pięcioramiennych pierścieni kolczastych osadzonych nieruchomo na obracającej się osi, przeznaczoną do kruszenia skorupy na glebach zwięzłych oraz do wyrównywania skib i kruszenia brył,

Brona nożowa

Brona talerzowa

Brona łopatkowa

głębosz

włóka