Badania psychofizjologiczne

Przegląd teorii nastroju

Nastroje pozytywne pogodny, szczęśliwy, usatysfakcjonowany, zrelaksowany Nastroje negatywne smutek, złość, gniew, obrzydzenie, lęk, napięcie, frustracja, znudzenie Nastroje negatywne są bardziej zróżnicowane niż pozytywne Nastroje mają znak (pozytywne vs. negatywne) i natężenie (słabsze vs. silniejsze)

Russell, J.A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social Psychology, 39, pleasure arousal excitement distress displeasure depression sleepiness relaxation

Tellegen, A., Watson, D. & Clark, L.A. (1999). On the dimensional and hierarchical structure of affect. Psychological Science, 10,

Matthews, G., Jones, D.M. & Chamberlain, A.G. (1990). Refining the measurement of mood: the UWIST mood adjective checklist. Br J Psychol, 81,

Lang, P.J., Bradley, M.M., & Cuthbert, B.N. (2005). International affective picture system (IAPS): Affective ratings of pictures and instruction manual. Technical Report A-6. University of Florida, Gainesville, FL. Valence

Wpływ nastroju na procesy przetwarzania informacji

Wpływ nastroju na przetwarzanie informacji: bezpośredni ukierunkowanie percepcji (uwaga skierowana na bodziec lub dystraktory) zgodność pamięci z nastrojem (Bower, 1981) (łatwiej odtwarzamy z pamięci informacje zgodne z aktualnym nastrojem) alokacja zasobów poznawczych (Nęcka, 2003) (nastrój angażuje część zasobów poznawczych, których brakuje dla poradzenia sobie z zadaniem) nastawienie poznawcze (Schwarz, 1990) (smutek – nastawienie analityczne; radość – nastawienie heurystyczne) Bower, G.H. (1981). Mood and memory. American Psychologist, 36, Nęcka, E. (2003). Inteligencja: geneza – struktura - funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Schwarz, N. (1990). Feelings as information: Informational and motivational functions of affective states. In E. T. Higgins & R. M. Sorrentino (Eds.), Handbook of motivation and cognition: Foundations of social behavior(Vol. 2, pp ). New York: Guilford Press.

Wpływ nastroju na przetwarzanie informacji: pośredni – wpływ na procesy okołopoznawcze regulacja wrażliwości emocjonalnej (preferowanie lub unikanie ryzyka) motywacja i mobilizacja (Brehm i Self, 1989) o wartość celu (np. subiektywne obniżanie wartości nagrody) o własne możliwości (np. subiektywne obniżanie swoich możliwości) o nasilenie potrzeby (np. obniżanie znaczenia aprobaty społecznej) Brehm, J.W. & Self, E.A. (1989). The intensity of motivation. Annual Review of Psychology, 40, 109-.

Hipoteza stanu na funkcjonowanie poznawcze może mieć wpływ aktualny przejściowy stan osoby np. wzbudzony nastrój Hipoteza cechy na funkcjonowanie poznawcze może mieć wpływ tylko stała właściwość psychiczna (dyspozycja) np. depresyjność lub depresja (Joorman, 2006) Joorman, J. (2006). Hamowanie, ruminacja i regulacja nastroju w depresji. W: R.W.Engle, G.Sędek, U.von Hecker, D.N.McIntosh (Ed.), Ograniczenia poznawcze. Starzenie sie i psychopatologia. ( ). Warszawa: PWN.

Być może smutek powoduje osłabienie sprawności we wszystkich obszarach poznawczych, ale badania nad depresją sugerują, że deficyt może się ograniczać tylko do strefy kontroli poznawczej (hamowanie, planowanie, uaktualnianie, przerzucanie) i nie występować w przypadku procesów niższego rzędu (uwaga, percepcja, szybkość, pamięć)

Przegląd koncepcji wyższych procesów poznawczych

Kontrola poznawcza (cognitive control, executive control) to zespół procesów, które umożliwiają adaptacyjne zmiany zachowań i przetwarzania informacji. Uaktualnianie informacji (np. sensorycznych) Wybór reakcji (lub informacji z pamięci) Zmiana realizowanej reakcji (lub procesu) Hamowanie reakcji (lub procesu)

Norman, Shalice, 1986

Przegląd danych empirycznych

wysoka aktywność kory przedczołowej niska aktywność kory przedczołowej Kaiser, S, Unger, J, Kiefer, M, Markela, J, Mundt, C, Weisbrod, C (2003). Executive control deficit in depression: event-related potentials in a Go/Nogo task. Psychiatry Research: Neuroimaging, 122, Osoby depresyjne nie angażują mechanizmów poznawczych pozwalających sobie lepiej radzić z zadaniami wymagającymi hamowania poznawczego (hamowanie dominującej reakcji)

Harvey P.O., Le Bastard G., Pochon J.B., Levy R., Allilaire J.F., Dubois B., et al. Executive functions and updating of the contents of working memory in unipolar depressions, Journal of Psychiatric Research, 38, pp Osoby depresyjne gorzej wypadają w zadaniach wymagających utrzymywania w pamięci operacyjnej 1, 2 lub 3 elementów (zadanie n- back, pamięć robocza).

Osoby w nastroju negatywnym wypadły gorzej w zadaniu n-back niż osoby w nastroju pozytywnym (Gray i in., 2002; Koch i in., 2007) …

Smutek często angażuje te same rejony kory przedczołowej, które odpowiadają za wyższe procesy poznawcze np. kontrola poznawcza (Murphy, Nimmo-Smith, Lawrence, 2003) Smutek pobudza aktywność ciała migdałowatego, które odpowiada za pamięć i percepcję bodźców afektywnych (Levesque i in., 2003) Wniosek: smutek może wchodzić w interakcję z procesami poznawczymi

Smutek powoduje obniżenie sprawności w zakresie hamowania poznawczego Wpływ sztucznego smutku jest za słaby, żeby uwidocznić się na poziomie behawioralnym różnice w poziomie wykonania zadań będą słabe będą różnice w poziomie różnych wskaźników fizjologicznych Nawet słaby smutek będzie miał wpływ na poziomie fizjologicznym

Łącznik między nastrojem i przetwarzaniem informacji

Emocja wywołuje zachowania, a nastrój reguluje nastawienie poznawcze

Działaj mobilizacja szybkościowa; jak najszybciej uruchom wyuczoną i wyćwiczoną reakcję Uważaj mobilizacja dokładnościowa; powstrzymaj reakcję aż do momentu rozstrzygnięcia GO UWAŻAJDZIAŁAJ NO-GO GO UWAŻAJDZIAŁAJ

RUN wykonywanie planów EDIT rozwiązywanie problemów Sosnowski, T. (2002). Zadania umysłowe a aktywność sercowo-naczyniowa. Gdańsk: GWP. [str ] RUN = ? EDIT 4; 7; 10; 13; ? RUN EDIT

Mobilizacja dokładnościowa w większym stopniu angażuje kontrolę poznawczą niż mobilizacja szybkościowa

Jeśli zadanie wymaga mobilizacji szybkościowej (DZIAŁAJ), to podnoszą się wskaźniki aktywności współczulnej (PEP, SBP) ============================================================== PEP się skraca, gdy rośnie wartość nagrody i tym samym rośnie aktywność BAS (Brenner, Beauchaine, Sylvers, 2005)

Jeśli zadanie wymaga mobilizacji dokładnościowej (UWAŻAJ), to podnoszą się wskaźniki aktywności przywspółczulnej (bradykardia antycypacyjna, HRV-HF) ============================================================ Osoby z wysokim HRV-HF wykazywały lepszy czas reakcji i wyższy poziom wykonania zadań 2-wstecz, ale nie było różnic w SRT i CRT (Hansen, Johnsen, Thayer, 2003) Aktywność kory przedczołowej (odpowiedzialnej m.in. za kontrolę poznawczą) często wiąże się z nasileniem aktywności przywspółczulnej (Thayer, Friedman, 2002) W zadaniach typu NoGo pojawia się przedłużona fazowa deceleracja HR, której nie ma w zadaniach typu Go (Collet, Dittmar, Vernet-Maury, 1999) U strzelców przed dobrym strzałem obserwuje się dłuższą bradykardię antycypacyjną niż przed złym strzałem (Tremayne, Barry, 2001) Bradykardia antycypacyjna ujawnia się tam, gdzie aktywizują się procesy kontroli poznawczej (Jennings, van der Molen, 2002)

Czy za deficyt poznawczy w depresji odpowiedzialny jest nastrój? Czy zdrowy nastrój powoduje takie same deficyty co depresja? Czy nastrój powoduje globalny, czy lokalny deficyt poznawczy? Czy chodzi tylko o hamowanie? Czy deficyt sprawdza się tylko do określonych aspektów zadania (np. szybkościowych)? Czy specyfikę nastawienia poznawczego w smutnym nastroju można nazwać deficytem? Czy smutek powoduje pogorszenie (choćby minimalne) wyników zadań?