Wespazjan Kochowski
Spis treści Biografia Herb Nieczuja Twórczość
Biografia Wespazjan Hieronim Kochowski herbu Nieczuja (ur. w 1633 w Gaju koło Waśniowa w ziemi sandomierskiej, zm. 6 czerwca 1700, w Krakowie) – jeden z najwybitniejszych historyków i poetów polskiego baroku, najbardziej typowy przedstawiciel filozofii i literatury sarmackiej. Miejsce urodzenia poety - dwór Kochowskich i miejscowość Gaj dziś nie istnieje i nie zostało do tej pory jednoznacznie zidentyfikowane. W okolicach Waśniowa jest kilka miejsc o identycznej lub podobnej nazwie: Gaj, Zagaje. Przez całe życie związany był z Małopolską. Jego rodzicami byli Jan, średnio zamożny szlachcic, oraz Zofia z Janowskich. Uczył się w Krakowie, w słynnym Kolegium Nowodworskiego. Po jego ukończeniu przez dziesięć lat walczył w chorągwi husarskiej z Kozakami, Rosjanami i Szwedami (brał udział między innymi w bitwie pod Beresteczkiem). W 1660 powrócił do rodzinnego Gaju, a wkrótce przeniósł się do wsi Goleniowy koło Szczekocin (ziemia krakowska). W 1666 brał udział w rokoszu Lubomirskiego, podczas którego wziął udział w bitwie pod Mątwami. W 1688 roku brał czynny udział w życiu politycznym i zyskał sobie poważanie wśród szlachty. Zauważył go nawet dwór i w latach 1671-1673 piastował urząd podżupnika wielickiego, czyli kontrolera największych w kraju kopalni soli. Jego największym przyjacielem był Jan Gawiński (również poeta). Do jego znajomych zaliczali się także Stefan Bidziński (znany żołnierz, wojewoda sandomierski), Hieronim Komornicki (opat świętokrzyski) i Pakosław Lanckoroński (polityk i duszpasterz).
Herb Nieczuja Nieczuja (Cielech, Cielechy, Cielepele, Czelepele, Ostrew, Ostrzew, Nieczyja, Necznia, Pień, Słup) – polski herb szlachecki. Opis herbu: W polu czerwonym ostrzew srebrna lub naturalna z zaćwieczonym krzyżem złotym lub srebrnym. Sęków pięć lub sześć, zazwyczaj trzy po stronie prawej. W klejnocie między czarnymi skrzydłami orlimi samo godło. Istnieje wersja bez krzyża i z pięcioma piórami strusimi w klejnocie. W pierwotnej, średniowiecznej wersji pole było błękitne, zaś godło srebrne.
Twórczość Wespazjan Kochowski "O wolności polskiej" 1674. "Wieleć mamy swobód w tej naszej koronie Cóż gdy się nie staramy i nie dbamy o nie Przeważa prywatnych pożytków chciwości Bardziej dbamy o włości, a nie o wolności Słobody niż swobody głowę nam mozolą Niż złotą wolność bardziej złoto wolą" Zadebiutował literacko poematem Kamień świadectwa wielkiego w Koronie Polskiej senatora niewinności, broniącym Jerzego Sebastiana Lubomirskiego. W 1668 wydał swój pierwszy tomik - Różaniec Najświętszej Panny Maryi, rozważający poszczególne tajemnice różańcowe. W 1674 opublikował swoje pierwsze wielkie dzieło - Niepróżnujące próżnowanie. Jest to zbiór kilkuset utworów, podzielonych na cztery księgi liryków, jedną księgę epod i dwie księgi epigramatów. Zabłysnął w nim bogactwem tematów, uczuć, środków stylistycznych i form wersyfikacyjnych. Wyrażał troskę o państwo, opiewał jego triumfy, piętnował słabości, zagrzewał rodaków do walki, chwalił życie na wsi i swe rodzinne strony, dziękował za opiekę niebiosom, ale również żartował z różnych codziennych sytuacji. W 1681 oddał do druku dwa nowe poematy religijne - Chrystus cierpiący, opłakujący mękę Zbawiciela, oraz Ogród panieński, objaśniający rozmaite tytuły Matki Bożej.
Najwybitniejsze dzieła Różaniec Najświętszej Panny Maryi 1668, Chrystus cierpiący, wedle tekstu Ewangeliej Świętej wierszem polskim wystawiony , Kraków 1681, Niepróżnujące próżnowanie 1673, Annalium Poloniae ab obitu Vladislai IV Climacteres (Roczników polskich od śmierci Władysława IV Klimaktery) 1683, Commentarius belli adversus Turcas (Pamiętnik wojny przeciw Turkom, 1684, Dzieło Boskie albo Pieśni Wiednia wybawionego i inszych transakcyjej wojny tureckiej w roku 1683 szczęśliwie rozpoczętej 1684, Psalmodia polska, Trybut należyty wdzięczności wszystkiego dobrego Dawcy, Panu i Bogu albo Psalmodia polska za dobrodziejstwa Boskie dziękująca 1695, Historia panowania Jana Kazimierza. T. 1. Poznań: Walenty Stefański, 1840. Historia panowania Jana Kazimierza. T. 2. Poznań: Walenty Stefański, 1840. Historia panowania Jana Kazimierza. T. 3. Poznań: Walenty Stefański, 1840.