Co to jest gwiazda? Gwiazda – kuliste ciało niebieskie stanowiące skupisko powiązanej grawitacyjnie materii w stanie plazmy. Najbliższa Ziemi gwiazda, Słońce, jest źródłem większości energii na Ziemi. Inne gwiazdy można obserwować na nocnym niebie, gdyż wtedy nie przyćmiewa ich Słońce. Najlepiej widocznym na sferze niebieskiej gwiazdom od dawna nadawano różne nazwy, łączono je także w gwiazdozbiory. Astronomowie pogrupowali gwiazdy oraz inne ciała niebieskie w katalogi astronomiczne, które zapewniają ujednolicone nazewnictwo tych obiektów.

Najbliższą Ziemi gwiazdą jest Słońce

Jeden z przykładów gwiazd- pulsar

Gwiazda podwójna

Kometa – często mylona z gwiazdą

Co to jest konstelacja? Gwiazdozbiór (konstelacja) to grupa gwiazd zajmujących pewien obszar nieba. Zazwyczaj gwiazdy te połączono w symboliczne kształty i nadano im nazwę pochodzącą z mitologii (np. Centaur, Cefeusz itp.). Gwiazdy tworzące gwiazdozbiór nie są ze sobą zazwyczaj fizycznie związane, a ich bliskie położenie na niebie jest wywołane geometrycznym efektem rzutowania ich położeń na sferę niebieską. Historycy uważają, że pierwszymi wyodrębnionymi i nazwanymi gwiazdozbiorami były znaki Zodiaku.

Obserwując ruch planet i Księżyca starożytni zauważyli, że poruszają się one w obrębie wąskiego pasa tworzącego na niebie okrąg. Na przebycie tego okręgu potrzebują one roku. Pas ten, nazwany Zodiakiem, podzielono na 12 równych części, którym nadano nazwy znajdujących się w nich gwiazdozbiorów. Ludzie mieszkający na równiku mogą, dzięki obrotowi Ziemi, w przeciągu roku zobaczyć wszystkie gwiazdozbiory. Jednak ci żyjący na półkuli północnej czy południowej widzą przez cały rok tylko część nieba. Ponieważ całą galaktyka obraca się wokół swego środka, gwiazdy nieustannie poruszają się. Z tego powodu gwiazdozbiory zmieniają swój kształt.

Gwiazdozbiory widziane w różnych porach roku Gwiazdozbiory okołobiegunowe: Wielka Niedźwiedzica, Mała Niedźwiedzica, Żyrafa, Kasjopea, Cefeusz, Smok Niebo zimowe: Mały, Jednorożec, Erydan, Zając, Rufa Niebo wiosenne: Rak, Lew, Hydra, Psy Gończe, Warkocz Bereniki, Panna, Wolarz, Kruk Niebo letnie: Łabędź, Lutnia, Herkules, Korona Północna, Wężownik, Wąż, Waga, Skorpion, Strzelec, Tarcza, Lis, Strzała, Orzeł

Koziorożec, Wodnik, Pegaz, Andromeda, Jaszczurka, Delfin, Niebo jesienne: Koziorożec, Wodnik, Pegaz, Andromeda, Jaszczurka, Delfin, Ryba Południowa, Ryby, Wieloryb, Baran, Perseusz, Trójkąt, Rzeźbiarz Gwiazdozbiory niewidoczne w Polsce: Centaur, Źagiel, Wilk, Węgielnica, Kil Okrętu, Krzyż Południa, Złota Ryba, Tukan

Wielka niedzwiedzica Wielka Niedźwiedzica, nazywana często Wielkim Wozem, należy do najbardziej odznaczających się i znanych gwiazdozbiorów nieba północnego. Charakterystyczną figurę, cztery koła i dyszel, tworzy siedem jasnych gwiazd. Gwiazdozbiór, oprócz niewielkiego południowego fragmentu, jest w naszych szerokościach geograficznych niezachodzący. Typową figurę wozu widzimy na niebie przez cały rok. Wielka Niedźwiedzica góruje o północy w pobliżu zenitu z końcem marca. Ostatnią gwiazdę z dyszla, Benat-nash, widać w pobliżu zenitu o północy 20 kwietnia.         Nie we wszystkich kulturach, które miały udział w tworzeniu gwiazdozbiorów, ludzie w jasnych gwiazdach tej części nieba dopatrywali się wozu. Chociaż ta wyraźna grupa gwiazd otrzymała wiele nazw związanych z mitologicznymi asocjacjami, niemal we wszystkich językach znana jest jako Wielka Niedźwiedzica. Podobnie gwiazdozbiór popularnie zwany Małym Wozem posiada nazwę Mała Niedźwiedzica. W figurze niedźwiedzicy koła wozu tworzą jej tułów, dyszel jest jej ogonem, a głowę i nogi tworzą inne gwiazdy.

Wielki wóz Wielki Wóz jest grupą siedmiu najjaśniejszych gwiazd w części gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy. Gwiazdozbiór ten witać teraz doskonale w nocy w zenicie i dlatego szczególnie przykuwa on uwagę obserwatorów nieba.

Wielki wóz

MAŁA NIEDŹWIEDZICA - Ursa Minor (Mały Wóz) Mała Niedźwiedzica należy także do naszych północnych gwiazdozbiorów, widocznych przez cały rok. Zawiera w swym układzie bardzo popularną Gwiazdę Polarną. Jednak nie jest tak znana jak Wielka Niedźwiedzica. Znacznie różni się od niej - co prawda jej kształt przypomina wóz, ale jest wygięta w przeciwną stronę, a jej gwiazdy są słabiej widoczne. Najjaśniejsze są dwie ostatnie, na burcie wozu. Obok nich znajdujemy dwie słabiej świecące, tworzące drugą burtę i dalej dyszel wygięty w dół, zakończony jasną Gwiazdą Polarną

Smok Gwiazdozbiór Smoka rozciąga się na naszym północnym niebie pomiędzy Małą i Wielką Niedźwiedzicą. Poszukując Gwiazdy Polarnej od dwóch gwiazd tylniej skrzyni Wielkiego Wozu, w połowie drogi niezawodnie natrafimy na koniec smoczego ogona. Od tego miejsca najlepiej jest rozpocząć poszukiwania Smoka. Dalej ogon biegnie w postaci rzędu gwiazd mniej lub bardziej oddalonych od siebie w kierunku skrzyni Małego Wozu, okrąża ją i wpada w grupę gwiazd tworzących korpus Smoka. Głowa smoka znajduje się na lewo od korpusu i tworzy ją bardzo nieregularna figura złożona z czterech gwiazd; jedyna najjaśniejsza nazywa się Eltanin i jest diademem świecącym na czole smoka. Według mitu, smok ten był strażnikiem złotych jabłek w ogrodzie hesperyd, pokonał go Herakles

Konstelacja smoka

PSY GOŃCZE - Canes Venatici Gwiazdozbiór Psów Gończych składa się z kilku gwiazd widocznych pod dyszlem Wielkiego Wozu. W zasadzie to tylko dwie gwiazdy, tworzące ukośną linie i niemożliwe do pomylenia z żadnym innym gwiazdozbiorem. Widoczne są zawsze na naszym niebie, a ich położenie względem horyzontu zmienia się tak samo jak położenie Wozu.

WOLARZ - Bootes Wolarz to ktoś w rodzaju myśliwego, patrzącego na Wielką Niedźwiedzicę. Nazwa polska jest dokładnym odpowiednikiem greckiej. Gwiazdozbiór ten znajduje się na lewo od Wielkiego Wozu. Koniec dyszla wozu wskazuje poniżej bardzo jasną główną gwiazdę Wolarza - Arktura. Jest to czerwony olbrzym, a więc ogromna, czerwona gwiazda w końcowym stadium jej istnienia, 22 razy większa od Słońca. Do tego jest olbrzymem najbliższym Ziemi - oddalona 35 lat świetlnych. Od niej biegną w górę słabsze gwiazdki, po dwie z każdej strony, tworząc jakby literę "V". U góry na środku "V" zwieńcza jeszcze jedna gwiazda; trójkąt utworzony przez te trzy ostatnie znajduje się na wysokości dyszla wozu i bardzo łatwo go dostrzec. Przyjmijmy, że jest to ciało Wolarza. Z prawej strony znajdziemy jeszcze kilka gwiazd wyobrażających rękę Wolarza, uniesioną nad niedźwiedzicą

Wolarz

KORONA PÓŁNOCY - Corona Borealis Korona Północy to niewielki, śliczny łańcuch leżący na lewo od trzech gwiazd w górnej części Wolarza.. Według mitu Corona Borealis (łac.) była ślubnym prezentem dla Ariadny od bogini Wenus. Widoczna jest na niebie jako półkole słabo świecących gwiazd, otwarte u góry, z najjaśniejszą Gemmą u dołu. Gemma oznacza kamień szlachetny (łac.) Ma jeszcze inną, mniej romantyczną arabską nazwę: Alfekka - "Miska żebracza z poszczerbionym brzegiem.

Herkules Herkules należy do gwiazdozbiorów nieba północnego, typowych dla letnich wieczorów. Północna część konstelacji w naszych szerokościach geograficznych nigdy nie zachodzi. Najjaśniejsze gwiazdy Herkulesa tworzą nieregularny czworokąt, otoczony innymi jasnymi gwiazdami. Herkules jest jedną z najdawniejszych postaci na niebie. W gwiazdozbiorze dopatrywano się także innych postaci klęczących na kolanach, z których ta, najbardziej znana, zachowała się do dziś. Konstelacja ma przypominać jednego z największych bohaterów mitów greckich Heraklesa,

Herkules

Cefeusz - konstelacja znana w starożytności, przedstawia króla Etiopii, męża Kasjopei i ojca Andromedy

Cefeusz harakterystyczną figurą tworzącą gwiazdozbiór jest romb, w którego wierzchołkach znajdują się dosyć jasne gwiazdy. Nietrudno go odnaleźć: leży na przedłużeniu linii łączącej Wielki Wóz z Gwiazdą Polarną.

Andromeda

Andromeda, córka króla Cefeusza i jego Należy do gwiazdozbiorów nieba północnego. Jej najjaśniejsze gwiazdy uzupełniają czworokąt Pegaza, tworząc razem z nim figurę wozu z dyszlem. Do gwiazdozbioru, a ściślej do gwiazdy Mirah, doprowadzi nas linia przechodząca przez Gwiazdę Polarną i gwiazdę Cih, najjaśniejszą w Kasjopei, przedłużona o tę samą odległość. Andromeda, córka króla Cefeusza i jego małżonki Kasjopei,

Mgławica w Andromedzie W rzeczywistości nie jest to obłok materii międzygwiazdowej, jak by to wynikało z nazwy, ale olbrzymi układ gwiazd - galaktyka. Nazwa obiektu jest typowym świadectwem rozwoju techniki obserwacyjnej i postępu naszej wiedzy. Określenie "mgławica" pochodzi jeszcze z czasów, kiedy człowiek obserwował niebo tylko gołym okiem i galaktykę M 31 widział jako mglistą plamkę

Ryby

Ryby Ryby są rozległym gwiazdozbiorem pasa zodiakalnego i niemal w całości leżą na północ od równika niebieskiego, pomiędzy Baranem i Wodnikiem starożytnym mieszkańcom Mezopotamii i Persji gwiazdy w tej części nieba przypominały dwie ryby. Ryba północno-wschodnia znajduje się na południe od gwiazdy Mirah w Andromedzie i głowę ma skierowaną ku niej. Ryba południowo-zachodnia leży na wschód od Wodnika i Pegaza