Stolica Apostolska i Watykan jako podmioty stosunków międzynarodowych Stolica Apostolska i Watykan jako podmioty stosunków międzynarodowych. Organizacja i struktura Stolicy Apostolskiej i Watykanu. Konkordat

Podmiotowość międzynarodowo-prawna Stolicy Apostolskiej i Watykanu Pod pojęciem Stolicy Apostolskiej należy rozumieć biskupa Rzymu oraz – o ile co innego nie wynika z natury rzecz lub kontekstu – zespół organów pomocniczych tworzących kurię rzymską – a przede wszystkim Sekretariat Stanu, które służą papieżowi pomocą w kierowaniu Kościołem Powszechnym i realizacji misji Kościoła w świecie. (Kanon 361 K.P.K)

Państwo kościelne 754/756-1870, powstanie watykanu Biskupstwo Rzymu do VIII w. a Egzarchat Włoski 754/756 r. powstanie Państwa Kościelnego – gwarancje Pepina Króltkiego dla Stefana II; falsyfikat Patrimonium Sancti Petri Zjednoczenie Włoch 1870 r. Umowa regulująca 1871 r. (Pius IX „więzień Watykanu”) Traktaty Laterańskie 11 II 1929 r. podpisane przez kardynała Pietro Gasparri papieskiego sekretarza stanu w imieniu Pius XI i Benito Mussoliniego

Koncepcja monistyczna (tożsamość) Spór o podmiotowość prawa międzynarodowego Watykanu i Stolicy Apostolskiej Koncepcja monistyczna (tożsamość) Watykan (od 1929 r.) i Stolica Apostolska to nazwy, którym odpowiada jeden desygnat a) zlanie ontologiczne obu bytów b) argument: braki wszystkich cech państwa w Watykanie Koncepcja dualistyczna (uznanie odrębności) Dualizm implikuje spory o charakter relacji między Stolicą Apostolską a Watykanem: a) koncepcja wasalności autorstwa Balladore Pallieri b) koncepcja Józefa Krukowskiego: historyczne powiązanie suwerenności duchowej i terytorialnej

Argumenty za osobowością na gruncie prawa międzynarodowego – wymogi w świetle doktryny Ius legatum (czynne i bierne, wysyłanie i przyjmowanie poselstw dyplomatycznych, ogólnie utrzymywanie stosunków dyplomatycznych) Ius tractatuum = ius contrahendii (prawo zawierania traktatów) zdolność występowania z roszczeniami na płaszczyźnie prawa międzynarodowego) Ius standi (zdolność prawna przed sądami prawa międzynarodowego) Uznanie na arenie międzynarodowej - wprost (Włochy, Wenezuela, Dominikana, Hiszpania) - dorozumiane (poprzez utrzymywanie stosunków dyplomatycznych)

Przepisy Traktatów laterańskich o podmiotowości prawa międzynarodowego Stolicy Apostolskiej i Watykanu Art. 2. Włochy uznają suwerenność Stolicy Apostolskiej w dziedzinie międzynarodowej, jako właściwość, która zgodnie z Jej tradycją w wymogami Jej posłannictwa w świecie, przynależy do Jej natury. Art. 3. Włochy uznają pełną własność Stolicy Apostolskiej, a także wyłączną i absolutną władzę oraz suwerenną jurysdykcję w stosunku do Watykanu, istniejącego w aktualnych granicach, ze wszystkimi jego przynależnościami i dotacjami, tworząc w ten sposób Państwo Miasta Watykańskiego w specjalnych celach i na warunkach określonych niniejszym traktatem. Art. 4. Uznana przez Włochy suwerenności i wyłączna jurysdykcja Stolicy Apostolskiej w stosunku do Państwa Miasta Watykańskiego sprawia, że nie może tam mieć miejsca żadna interwencja […] Art. 12. Włochy uznają czynne i bierne prawo legacji Stolicy Apostolskiej, zgodnie z ogólnymi regułami prawa międzynarodowego Art. 26. Włochy ze swej strony uznają Państwo Miasta Watykańskiego podlegające suwerennej władzy papieża.

Przepisy Ustawy Zasadniczej Watykanu z 26 XI 2000 r Przepisy Ustawy Zasadniczej Watykanu z 26 XI 2000 r. o podmiotowości prawa międzynarodowego Watykanu Art. 1. 1.Najwyższy Pasterz, Suweren Państwa Miasta Watykańskiego, piastuje pełnię władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Art. 2. Reprezentacja Watykanu wobec państw trzecich oraz podmiotów prawa międzynarodowego, w celu utrzymania stosunków dyplomatycznych i zawierania traktatów, jest zarezerwowana dla Najwyższego Pasterza, który wykonuje ją za pośrednictwem Sekretariatu Stanu.

Argumenty doktrynalne za podmiotowością na płaszczyźnie prawa międzynarodowego Argument dla Watykanu: Koncepcja państw miniaturowych (Watykan, San Marino, Malta, Andorra, Monako) Argumenty dla Stolicy Apostolskiej Koncepcja Państwa personalnego – Heinrich Reinhard (inny przykład Zakon Kawalerów Maltańskich) Suwerenność związku społecznego – Pasqual Fiore Wspólnota duchowa na podstawie argumentów historycznych– Gustav Radbruch

Relacje między Stolicą Apostolską a Watykanem i ich konsekwencje na płaszczyźnie prawa międzynarodowego Możliwe typy relacji – stanowisko doktryny: Wasalność Watykanu względem Stolicy Apostolskiej Protektorat Stolicy Apostolskiej względem Watykanu Unia personalna (wspólny władca jako osoba fizyczna) Unia realna (wspólny najwyższy organ) Unia organiczna (szereg wspólnych organów) Unia funkcjonalna (historyczne powiązanie funkcjonalne podmiotów, funkcjonalna służebność Watykanu)

Władze Watykanu – zasada jednolitości i niepodzielności władzy papieża Art. 1. Niepodzielna władza papieża Art. 2. Sekretariat Stanu w kontaktach międzynarodowych Art. 3.1. Władza ustawodawcza – za wyjątkiem spraw, które Najwyższy Pasterz zastrzeże dla siebie względnie innych instancji – jest wykonywana przez Komisję składającą się z Kardynała Przewodniczącego i innych Kardynałów, mianowanych przez Najwyższego Pasterz na okres pięciu lat. Art. 5.1. Władza wykonawcza jest sprawowana przez Przewodniczącego Komisji, w zgodzie z postanowieniami niniejszej Ustawy oraz postanowieniami innych obowiązujących aktów normatywnych. Art. 15.1. Władza sądownicza jest wykonywana w imieniu Najwyższego Pasterza przez organy ustanowione zgodnie z odnośnym ustawodawstwem Państwa.

Definicja i typy konkordatów Concordo, -are – zgadzać się Umowa dwustronna międzynarodowa między Stolicą Apostolską i państwem Zupełne i częściowe Wertykalne i horyzontalne (szczególny nacisk na sytuację prawną wiernego lub na strukturę organizacyjną) Czasowe i wieczyste

Preambuła konkordatu Przesłanki polityczne Przesłanka socjologiczna Przesłanki historyczne Przesłanki aksjologiczne Przesłanka legalizmu

Klauzule konkordatu Wojciech S. StasZewski (Lublin) Materialne (2) - federacyjna - stosunków dyplomatycznych Formalne (10) - derogacyjna interpretacyjna o trybie rozstrzygania sporów ratyfikacyjna dotycząca wejścia w życie określająca języki umowy rewizyjna dotycząca czasu obowiązywania denuncjacyjna prolongacyjna

Procedura przygotowania i zawarcia konkordatu III RP Etap negocjacji (zakończony parafowaniem tekstu) Etap realizacji umowy podpisanie konkordatu (28 VII 1993 r.) uchwalenie ustawy zawierającej zgodę sejmu na ratyfikację (art. 89 konstytucji RP); 24 I 1998 ratyfikacja 23 II 1998 wymiana not 25 III 1998 wejście w życie 25 IV 1998

należy zapamiętać: Istota Stolicy Apostolskiej Dyskusja nad podmiotowością prawa międzynarodowego SA i Watykanu Argumenty za podmiotowością prawa międzynarodowego SA i Watykanu Funkcja Watykanu Organy Watykanu Istota konkordatu Typy konkordatu Znaczenie preambuły konkordatu Rodzaje klauzul konkordatowych Klauzule w polskim konkordacie Procedura zawarcia konkordatu Trudności w zawarciu konkordatu przez III Rzeczpospolitą