Rynek: popyt, podaż, cena

Rynek To miejsce w którym dokonywane są wymienne transakcje (kupna – sprzedaży) oparte na zasadzie dobrowolnego uczestnictwa zainteresowanych stron proces, polegający na uzgodnieniu przez strony wszystkich warunków transakcji kupna - sprzedaży

Funkcje rynku Informacyjna – parametry o popycie, podaży i cenie, Równowagi – rynek jest mechanizmem dostosowującym wielkość produkcji, jej asortyment czy też jakość wyrobów do oczekiwań klientów, Akceptacji produktów – społeczne potwierdzenie przydatności dóbr, Alokacyjna – decyzje inwestycyjne na zwiększenie produkcji towarów cieszących się powodzeniem, Selekcyjna

Rynek globalny lokalny regionalny krajowy międzynarodowy

Cena Wyrażona w jednostkach pieniężnych wartość produktu Służy do racjonalizowania, czyli ograniczenia zakupów W gospodarce rynkowej o tym, kto otrzyma dobra i usługi, decyduje cena

Funkcje ceny Informacyjna – informuje producentów o ilości dóbr i usług, jakie mogłyby być sprzedane, natomiast konsumentów o możliwości ich zakupu Motywacyjna – motywuje do określonego zachowania się stron na rynku Równowagi rynkowej – wyznacza cenę, przy której wielkość popytu odpowiada wielkości podaży, Dochodowa – zapewnienie określonej nadwyżki, jaką zaplanował osiągnąć przedsiębiorca w związku z ich produkcją.

Popyt To ilość dóbr i usług, którą są skłonni nabyć konsumenci przy danej cenie w określonym czasie i miejscu

Prawo popytu Określa relację pomiędzy cenami a ilością dóbr i usług, które zastałyby zakupione przy danych cenach Gdy wszystkie inne czynniki nie zmieniają się to więcej można będzie sprzedać po niższej niż po wyższej cenie

Popyt Gdy cena spada, to możemy sobie kupić więcej - efekt dochodowy Korzyści osiągane z konsumpcji dodatkowej sztuki to malejąca użyteczność krańcowa

Krzywa popytu Im niższa cena tym wyższy popyt Kształt i nachylenie krzywej popytu bywa różne, zależy to od tego, jak popyt reaguje na zmianę ceny, czyli od elastyczności cenowej popytu cena liczba

Elastyczność cenowa popytu Kiedy popyt silnie reaguje na zmianę ceny, mówimy, ze elastyczność cenowa popytu jest wysoka – popyt jest elastyczny Jeśli popyt nie reaguje na zmianę ceny to popyt jest sztywny

Elastyczność cenowa popytu To relacja względnych zmian popytu do względnych zmian ceny % D % p to elastyczność cenowa popytu, D to zmiana popytu P to zmiana ceny

Dobra Substytucyjne Kiedy dwa wyroby zaspokajają tę samą potrzebę Np. Coca – cola i pepsi – cola PC i laptop Komplementarne Wyroby użytkowane bądź konsumowane łącznie Np.Pióro i atrament gitara i struny

Zmiany w popycie Pobyt się zmienia, ale cena pozostaje na tym samym poziomie – przesunięcie krzywej popytu Czynniki: Zmiany cen towarów powiązanych Zmiany dochodu Zmiany mody i gustów konsumentów

Zmiany w popycie Zmiany cen towarów powiązanych Jeśli rośnie cena dobra, które łatwo jest zastąpić innym (substytutem), to popyt na substytut z pewnością wzrośnie. Z drugiej strony, jeśli konsumpcja jednego produktu wymaga także zakupu drugiego, to wzrost ceny jednego z nich ogranicza zakupy obydwu Zmiany dochodu z reguły wzrost dochodu skłania nas do większych zakupów np.samochody, kosmetyczka Zmiany mody i gustów konsumentów

Podaż To ilość dóbr lub usług,którą producenci oferują do sprzedaży po określonej cenie w danym momencie i miejscu Im wyższa cena, tym większa zachęta do produkcji i sprzedaży danego dobra cena liczba

Zmiany podaży Zmiany w kosztach produkcji wzrost kosztów produkcji będzie miał odwrotny wpływ na ilość oferowanego produktu przy stałej cenie (zmaleje), w wyniku: zmian warunków klimatycznych, stanu środowiska, polityki rządu Zmiany cen innych dóbr, szczególnie gdy łatwo jest zmienić profil produkcji większość przedsiębiorstw wytwarza więcej niż 1 produkt. Zmiana relacji cen między wyrobami może spowodować wzrost produkcji pewnych wyrobów i jednoczesny spadek wytwarzania innych Oczekiwania

Elastyczność cenowa podaży Wysoka elastyczność – nawet niewielka zmian powoduje duży wzrost podaży Niska elastyczność oznacza, ze podwyższenie ceny nie spowoduje istotnego zwiększenia podaży

Zmiana elastyczności podaży Czas Im dłuższy okres, tym reakcja firmy na zmianę ceny będzie silniejsza, jeśli ceny rosną to staramy się zwiększyć produkcję Technologie Koszty pozyskania nowych czynników produkcji

Cena równowagi rynkowej Cena, która równoważy popyt z podażą to cena równowagi rynkowej cena Cena równowagi Krzywa popytu Krzywa podaży liczba

Nadwyżka podaży i popytu Sytuacja, w której podaż jest wyższa od popytu, to nadwyżka podaży i prowadzi ona do spadku cen, ograniczenia produkcji i wzrostu popytu Nadwyżka podaży Nadwyżka popytu

Konkurencja rynkowa To taki stan rynku, kiedy sprzedawcy nie mogą narzucić ceny – ustala ją rynek. W języku ekonomicznym mówi się, że sprzedawcy są biorcami ceny.

Konkurencja doskonała Aby sprzedający nie mogli narzucić swojej ceny kupującym, musi być spełnionych kilka warunków: Rozproszenie popytu i podaży, czyli musi być wielu kupujących i sprzedających, Homogeniczność (jednorodność) towaru, tak aby konsumenci mogli dokonać porównań i by cena była jednym czynnikiem decydującym o zakupie od tego czy innego sprzedawcy, Doskonała informacja jest niezbędna, by nabywcy znali ceny oferowane przez sprzedawców, Brak barier wejścia i wyjścia z rynku, dzięki czemu liczba kupujących, a w szczególności sprzedających dopasowuje się do warunków rynkowych.

Konkurencja monopolistyczna Wielu producentów dostarcza produkty podobne, ale nie takie same Różnicowanie produktu nazywane jest dywersyfikacją i służy wytworzeniu przeświadczenia u nabywców, ze kupują coś wyjątkowego Np.mleko

Oligopol Na rynku dominuje kilka dużych przedsiębiorstw Obniżki cen nie są najlepszą metodą na zwiększanie zysku Np.PZU S.A.

Monopol Jeden sprzedawca Sprzedawca jest dawcą ceny Istotą jej jest ograniczanie produkcji i zwiększanie ceny

Cechy charakterystyczne na różnych rynkach Konkurencja doskonała Konkurencja monopolistyczna Oligopol Monopol Dużo niezależnych Liczba firm Kilka dużych Jedna wielka wiele Ograniczony przez dostępność substytutów Duży, szczególnie w przypadku lidera cenowego Wpływ producenta na cenę brak Bardzo duży Brak – wyroby są homogeniczne (takie same) Zależnie od typu wyrobu (duże w wypadku samochodów, małe dla benzyny) Zróżnicowanie produktów duże brak Bariery wejścia na rynek Bardzo duże brak niewielkie duże Słaba – pojawia się tylko wtedy gdy istnieje groźba pojawienia się konkurencji Promocja brak bardzo silna istotna

4 czynniki, które pozwalają na monopol: Unikatowe zasoby, Korzyści skali Patenty, prawa autorskie, znaki towarowe Regulacje rządowe