POZYTYWNE I NEGATYWNE KONSEKWENCJE W WYCHOWANIU DZIECKA Opracowanie: mgr Mirosława Leśkiewicz

Wychowanie dziecka zaczęło się dawno, dawno temu Tak dawno jak zaczyna się historia rodziny Sposób wychowywania dzieci jest przekazywany przez lata, z pokolenia na pokolenie

Ja jestem najważniejszy. To fakt. Najważniejszy w domu. Cisza w domu! Dziecko śpi. Daj mu! On jest młodszy. Ja jestem najważniejszy. To fakt. Wszystko dla słodkiego bobasa. A potem następuje spotkanie z innymi dziećmi które też myślą: Ja jestem najważniejszy. To fakt!

Gdy pojawiają kłopoty: Na początku dzieci chętnie przychodzą do szkoły. Z dumą dźwigają swój pierwszy tornister. Gdy pojawiają kłopoty: *dziecko nie chce chodzić tam, gdzie czuje się źle, * nie bardzo wie, dlaczego przestało lubić szkołę, * rodzice nie zawsze wiedzą jak sobie z tym problemem poradzić,

Będę krzyczał… albo powiem babci! Byłem, jestem i będę pępkiem tego świata! Ja tu rządzę! Nie pójdę do szkoły! Będę krzyczał… albo powiem babci! Co tak naprawdę dzieje się z moim dzieckiem?

Jak pomóc dziecku? Jak mówić, aby dziecko nas słuchało? Jak nauczyć dziecko dobrego zachowania? Jak unikać konfliktów z dzieckiem, a jednak zmieniać jego zachowanie? Jak ocalić spokój w domu?

Konsekwencja to reakcja na zachowanie dziecka. Zamiast karania: * Wskaż, w czym dziecko mogłoby ci pomóc. * Wyraź ostry sprzeciw (nie atakując charakteru dziecka) * Wyraź swoje uczucia i oczekiwania. * Pokaż dziecku, jak może naprawić zło. * Zaproponuj wybór. * Przejmij inicjatywę. * Daj dziecku odczuć konsekwencje złego lub dobrego zachowania. Konsekwencja to reakcja na zachowanie dziecka. Konsekwencja może być pozytywna i negatywna.

Konsekwencja powinna być: Konsekwencja to reakcja na zachowanie dziecka. Konsekwencja powinna być: szybka, natychmiast wyciągamy konsekwencję, nie może to być odległy w czasie np. wyjazd nad morze skuteczna, doprowadzona do końca możliwa do wykonania, dziecko jej nie „obejdzie”; nie może to być tekst np. „urwę ci głowę”, „wyrzucę cię z domu”, „nie odezwę się do ciebie do końca życia” stosowalna, adekwatna do przewinienia: małe przewinienie – mała konsekwencja, większe przewinienie – trudniejsza konsekwencja; Obowiązuje wszystkich! - sprawiedliwa,

Konsekwencja powinna być: -słowna, nie może być konsekwencją fizyczną, np. biciem sympatyczna, bez emocji, bez złości, może nawet z (sympatycznym) uśmiechem -stanowcza, minimum słów, maximum działania Nie odrobiłeś lekcji. Dzisiejszy wieczór spędzisz bez bajki na dobranoc. A teraz siadaj do lekcji. -systematyczna, słuszna, -stała, daje możliwość przewidywalności, jest niezależna od emocji; nie zmieniamy konsekwencji w zależności od samopoczucia lub innego „widzimisia”; musi być taka, jak ustalono wcześniej

Konsekwencja pozytywna powinna być: Konsekwencja to reakcja na zachowanie dziecka. Konsekwencja pozytywna powinna być: - natychmiastowa, - niepodważalna, - namacalna, - naturalna, - na miarę (ważna), - natarczywie (bardzo) oczekiwana przez dziecko, - niepodzielna moje – to, co dostaję jest tylko dla mnie; Jeżeli Krzyś za przeczytanie lektury w oznaczonym czasie idzie z tatą na lody, to nie można tych lodów podzielić na pół dla niego i siostry. Każdemu dziecku 10 „głasków” dziennie daje pozytywną energię.

Jak chwalić? Pochwała to przecież konsekwencja pozytywna Konsekwencja to reakcja na zachowanie dziecka. Jak chwalić? Pochwała to przecież konsekwencja pozytywna Opisz, co widzisz. Opisz, co czujesz. Podsumuj zachowanie dziecka. np.: Książki spakowane, piórnik w tornistrze – to mi się podoba. Śniadanie zjedzone, talerzyk w zlewie – bardzo się cieszę. Szalik zawiązany, kurtka zapięta – ładnie się ubrałeś.

Konsekwencja negatywna powinna być; Konsekwencja to reakcja na zachowanie dziecka. Konsekwencja negatywna powinna być; - wcześniej ustalona, - jest stałym elementem porządkującym życie dziecka, - nie wywołuje skrajnie negatywnych uczuć, - jest łatwiejsza do wyegzekwowania przez dorosłego, - uczy odpowiedzialności za swoje zachowania. Np.: Umówiliśmy się, nie dotrzymałeś słowa, więc ponosisz konkretną konsekwencję.

UWAGA! Jak ustalamy zasady? * Ustal ze wszystkimi domownikami co wam nie odpowiada, co chcecie zmienić. * Postarajcie się, aby były to 3 -4 nowe zasady (nie więcej). Umawianie się na ściśle określone zasady jest konieczną zasadą behawioralną. * Pracujcie kolejno, tylko nad jedną zasadą. Gdy wszyscy ją opanują, przejdziecie do następnej. * Ustalcie pozytywne i negatywne konsekwencje za przestrzeganie i łamanie zasad;

Jak ustalamy zasady? Umawianie się na ściśle określone zasady jest konieczną zasadą behawioralną. * Zacznijcie od najłatwiejszej zasady dla dziecka – to zagwarantuje osiągnięcie sukcesu; * Nie bądź „dobrym wujkiem”, nie unikaj stosowania konsekwencji negatywnych. Dziecko wyczuje, że może tobą manipulować. W efekcie osiągniesz jedno: dziecko dowie się, że rodzic nie umie dotrzymać słowa. * Nigdy nie zapominaj o konsekwencjach – szczególnie pozytywnych. Każdy sprawdza, czy dobre postępowanie mu się „opłaca”. Pamiętaj, że konsekwentne nagradzanie, tak samo jak konsekwentne zapominanie o nagrodzie daje rezultaty. Ale za każdym razem inne.

Konsekwencje w praktyce # Karol zgodnie z umową posprzątał swój pokój zaraz po powrocie ze szkoły. Rodzice zauważyli jego pracę i zgodnie z umową zaznaczyli * w kalendarzu. Po tygodniu podliczyli wspólnie wszystkie gwiazdki i zgodnie z umową Karol Otrzymał pozwolenie na wyjście do kina i pieniądze na bilet. * Efekt takiego działania: Karol już wie, że „opłaca” mu się dotrzymywanie umowy. ## Karol zgodnie z umową posprzątał swój pokój zaraz po powrocie ze szkoły. Rodzice nie zauważyli jego pracy i pomimo umowy nie zaznaczyli * w kalendarzu. Uważali, że sprzątanie pokoju to naturalny obowiązek Karola. W końcu to zwykła rzecz. Właśnie rozmyślili się i nie mają zamiaru rozpieszczać dzieciaka. ** Efekt takiego działania: Karol już wie, że nie „opłaca” mu się dotrzymywanie umowy. Przecież rodzice nie dotrzymują. On tylko ich naśladuje. „Byłbym głupi, gdybym się dał jeszcze kiedyś dobrowolnie zagonić do sprzątania”

Konsekwencje w praktyce # Zgodnie z umową Małgosia powinna codziennie sama pościelić swoje łóżko. Jednak w ciągu tygodnia nie zrobiła tego 3 razy. Rodzice codziennie zaznaczali * za wykonaną pracę, a (-) za unikanie pracy. Po tygodniu wspólnie podliczyli zgromadzone * i (-). Okazało się, że brakuje 1* i Małgosia nie może iść na wcześniej zaplanowaną wizytę do koleżanki. Pomimo próśb, rodzice zgodnie z umową, konsekwentnie odmawiają cofnięcia zakazu wyjścia. *Efekt takiego działania: Małgosia popłacze, na pewno obrazi się na „niesprawiedliwe” traktowanie. Ale na pewno dotrze do niej, że takie zachowanie się „nie opłaca”. Po kolejnych powtórkach zmieni swoje zachowanie.

Konsekwencje w praktyce ## Zgodnie z umową Małgosia powinna codziennie sama pościelić swoje łóżko. Jednak w ciągu tygodnia nie zrobiła tego 3 razy. Rodzice pomimo umowy nie zaznaczyli * , ani (-) w kalendarzu. Uważali, że Małgosia, jak każdy człowiek, ma prawo do odrobiny lenistwa. W końcu to zwykła rzecz. Niech idzie do koleżanki, a my będziemy mieli spokój w domu. ** Efekt takiego działania: Małgosia już wie, że nie „opłaca” się dotrzymywanie umowy. Przecież rodzice też jej nie dotrzymują. Ona tylko ich naśladuje. A nagrodę zawsze może sobie „wypłakać”

Jeśli zdarzają się komplikacje albo niewiele się zmienia, powinni Państwo poszukać w pobliżu jakiejś poradni wychowawczej. Psycholog może pomóc w trudnej sytuacji

Literatura: Faber, E. Mazlish – „Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły”; A. Janiec, M. Wojna - „Okiełznać chaos. ADHD w szkole” Poradnik dla nauczycieli i rodziców. Cz.I – przedszkole i szkoła podstawowa okiem nauczyciela; J. Sakowski – „Szkoła dla rodziców i wychowawców”; R. Zwolińska – „Pozytywne i negatywne konsekwencje w wychowaniu dziecka”. Materiały z konferencji metodycznej; Kielce 2007r.; W prezentacji wykorzystano rysunki Jujki, Szymona Sadurskiego i Zbigniewa Niewęgłowskiego