ROSYJSCY LAUREACI NAGRODY NOBLA

Iwan Aleksiejewicz Bunin

BIOGRAFIA Urodził się w majątku swoich rodziców w Woroneżu w środkowej Rosji. Dzieciństwo spędził w majątku Oziorki w pobliżu Orła. Pochodził z ze zubożałej szlachty, podupadłej za czasów jego dziadka i ojca. W 1881 r. został wysłany do szkoły w Jelcu, musiał jednak przerwać edukację po pięciu latach. Jego wykształcony starszy brat, Julian zachęcał go do czytania klasyków rosyjskich i do samodzielnego pisania. W wieku 17 lat zadebiutował wierszem "Na śmierć Nadsona" (1887) w petersburskim magazynie literackim. Jego pierwszy zbiór wierszy, Listopad (1901) został ciepło przyjęty przez krytykę. Mówiono o jego utworach, że chociaż kontynuują XIX-wieczny nurt parnasizmu, zatopione są w orientalnym mistycyzmie i zaskakują starannie dobranymi epitetami. Wielkim miłośnikiem jego poezji był Vladimir Nabokov, który jednak krytykował jego prozę. W 1889 r. Bunin przeniósł się do Charkowa, do swojego brata – pracował tam jako urzędnik państwowy, redaktor lokalnej gazety, bibliotekarz i statystyk sądowy. Zaczął też wówczas korespondować z Antonem Czechowem, który został później jego bliskim przyjacielem. Znał też Maksyma Gorkiego i Lwa Tołstoja. Bunin był znanym tłumaczem. Za przekład Pieśni o Hajawacie Longfellowa został uhonorowany Nagrodą Puszkina w 1903 r., tłumaczył też Byrona, Tennysona i Musseta. W 1909 r. został wybrany członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk.

TWÓRCZOŚĆ W swoich opowiadaniach łączył elementy tradycyjnej noweli społecznikowskiej z nowymi propozycjami formalnymi. Osłabił akcję, a rozbudowane anegdoty zastąpił luźnymi i statycznymi scenami rozmyślań bohatera nad losem ludzkim. Wraz ze zbiorkiem Czara Życia (1915), mamy do czynienia z nowym okresem w życiu Bunina. Dotyka problematyki ogólnoludzkiej, roztrząsa tajemnice ludzkiego charakteru i tragicznego losu człowieka, który jest zagubiony w wielkim i nieuporządkowanym świecie. W Braciach (1914) Bunin ukazuje tragiczną koncepcję miłości, jako potężnego żywiołu przynoszącego człowiekowi ból, cierpienie i śmierć. W 1915 pod wpływem tragedii Titanica, napisał Pana z San Francisco - historię bezimiennego amerykańskiego dorobkiewicza, który wybiera się w podróż po Europie. Ujawnia w nim nicość i bezmyślność życia ludzi, którzy w pogoni za bogactwem zapomnieli o wyższy potrzebach ducha i nie spodziewają się śmierci, przerywającej istnienie w najbardziej nieoczekiwanym momencie. Opowiadanie zbudowane jest na zasadzie kontrastu (żywioł oceanu - komfortowy statek, skostniali z zimna marynarze - radość sal balowych; sam bohater wybiera się do Europy na wyższych piętrach statku, wraca zaś w ładowni).

DZIEŁA Poezje (1891) Na kraniec świata (1898) Pod otwartym niebem (1898) Listopad (1901) Świątynia słońca (1907-1911) Księga epitafiów Wieś(1910) Suchodoły (1911) Pan z San Francisco Przeklęte dni (1925-1926) Miłość Miti (1925) Sprawa korneta Jełagina (1927) Ciemne aleje (1943) Życie Arseniewa (1933) Wyzwolenie Tołstoja (1937) Wspomnienia (1950) O Czechowie (1955)

Borys Leonidowicz Pasternak

ZARYS ŻYCIA Jego ojciec, Leonid Pasternak, był znanym żydowskim malarzem i profesorem w szkole malarstwa w Moskwie. Jego matka, Rosa Kaufman, była znaną pianistką koncertową. Dom rodzinny charakteryzował się kosmopolityzmem. We wczesnym dzieciństwie jego ojciec przeszedł na prawosławie. Wywarło to duży wpływ na Borysa. Wiele z jego późniejszych wierszy dotyka tematyki chrześcijańskiej. Uprawiał intelektualną poezję refleksyjną, opartą na własnym systemie filozoficzno-estetycznym, tematycznie związaną z przyrodą i miłością. Syn znanego malarza i pianistki, odebrał staranne wykształcenie humanistyczne i muzyczne. Początkowo związany był z nurtem poezji futurystycznej (debiut w 1914 roku). Jego późniejsze wiersze nawiązywały do niemieckiego romantyzmu i rosyjskiego symbolizmu. W latach 20. opublikował poematy Porucznik Szmidt i Rok 1905.

LATA POWOJENNE W latach powojennych Pasternak napisał swoją najsłynniejszą powieść, Doktor Żywago (ukończoną w 1954 roku), opowiadającą o przed- i porewolucyjnych losach inteligencji rosyjskiej. W cztery lata później, w 1958 roku, otrzymał za nią literacką Nagrodę Nobla, władze komunistyczne jednak uznały utwór za antyradziecki i zmusiły autora do odmowy jej przyjęcia. Na motywach tej powieści został nakręcony znany, nagrodzony Oscarami film Davida Leana pod tym samym tytułem a w 2002 roku powstał film telewizyjny w reżyserii Giacomo Campiottiego nominowany do nagrody BAFTA. Borys Pasternak dziś uważany jest za jednego z czołowych rosyjskich pisarzy dysydentów. Zajmował się również tłumaczeniami, m.in. utworów J. Słowackiego, a także poetów zachodnioeuropejskich (m.in. W. Szekspira i J.W. Goethego) i gruzińskich.

DZIEŁA Bliźniak w chmurach (1914) Ponad barierami (1917) Życie – moja siostra (1922) Tematy i wariacje (1923) Rok 1905 (1925-1926) Lejtnant Szmidt (1926-1927) Wzniosła choroba (1924-1928) Opowiadania (1925) List żelazny (1931) Drogi powietrzne (1933) Powtórne narodziny (1932) W porannych pociągach (1943) Przestwór ziemski(1945) Doktor Żywago (1957) Gdy się rozpogodzi (1956-1959)

Michaił Aleksandrowicz Szołochow

ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ Michaił Szołochow przyszedł na świat 24 maja (11 maja według ówczesnego kalendarza) 1905 w rodzinie kozackiej. Rodzina mieszkała w niewielkim chutorze Krużylino, w pobliżu Stanicy Wieszeńskiej (Obwód rostowski) nad Donem, w ówczesnym Obwodzie Wojska Dońskiego. Już jako 15-latek został żołnierzem Armii Czerwonej i walczył z przeciwnikami władzy radzieckiej. W wieku 17-tu lat zadebiutował jako pisarz. W 1922 zamieszkał w Moskwie, z zamiarem wykonywania zawodu dziennikarza, jednak pracował fizycznie. W 1924 osiadł na stałe w rodzinnych stronach – w Stanicy Wieszeńskiej i poślubił Marię Pietrownę Gromosławskają (ur. 1901, zm. 1992). Mieli 2 córki i 2 synów. W 1924 zadebiutował opowiadaniem Родинка. Już wcześniej w prasie ukazywały się jego felietony. Dwa lata później, opublikował zbiór opowiadań – Opowiadania znad Donu, w dużej części opartych na własnych przeżyciach. Był to jego debiut książkowy. Już rok wcześniej, w 1925, rozpoczął pracę nad dziełem swego życia – Cichym Donem. Powieść tę ukończył dopiero w 1940. W międzyczasie powstawały inne jego dzieła, m.in. Zaorany ugór, którego pierwszy tom opublikowany został w 1932, podczas gdy drugi ukazał się dopiero po wojnie, w 1959.

OSKARŻENIE O PLAGIAT W latach 70. Aleksander Sołżenicyn zarzucił Szołochowowi plagiat utworu Cichy Don, którego autorem miał być w rzeczywistości Fiodor Kriukow, kozacki pisarz zamordowany przez bolszewików w 1920 roku. Od tego czasu przedstawiono liczne dowody potwierdzające tezę Sołżenicyna, m.in. teksty dawnych utworów Kriukowa, które Szołochow przepisał bez jakichkolwiek zmian. Zadziwiające podobieństwa znaleziono także w utworze Los człowieka z 1957 roku. Jego pierwowzorem były dwa opowiadania Kriukowa Włoch Zamczałow z 1916 roku oraz W gościach u towarzysza Mironowa z 1919 roku, opublikowane w tychże latach przez czasopisma "Russkie wiedomosti" oraz "Donskie wiedomosti". Pochodzący z Rostowa publicysta Miezencew przedstawił teorię, według której Szołochow wszedł w posiadanie archiwum dzieł Kriukowa, znajdującego się w stanicy Głazunowskiej, w okręgu Wojska Dońskiego. Sam Szołochow twierdził, że wszelkie rękopisy m.in. Cichego Donu zaginęły w 1941 roku. Miezencew uważał, że Szołochow wykorzystał te utwory, nie przypuszczając aby ktokolwiek skojarzył je z dawno nieżyjącym Kriukowem .

DZIEŁA Znamię (Родинка, 1924) – opowiadanie opublikowane w prasie. Opowiadania znad Donu (Донские рассказы, 1925) – zbiór opowiadań. Laurowy step (Лазоревая степь, 1926) – zbiór opowiadań. Cichy Don (Тихий Дон, 1928, 1932, 1940 – kolejne tomy powieści) – epopeja tocząca się w czasach rewolucji, I wojny światowej i wojny domowej w Rosji. Zorany ugór (Поднятая целина, 1932 t. I, 1959 t. II) – powieść o kolektywizacji naddonieckich wsi kozackich. Nauka nienawiści (Наука ненависти, 1942) – opowiadanie. Oni walczyli o ojczyznę (Они сражались за Родину, kolejne rozdziały ukazywały się w latach 1942-1944, 1949 i 1969) – powieść wojenna o II wojnie światowej. Los człowieka (Судьба человека, 1956) – mikropowieść, opisująca przeżycia i męstwo radzieckiego jeńca wojennego w hitlerowskiej niewoli.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ . WYKONALI : ZUZIA STANKIEWICZ I ADAŚ SAPIEHA KL. 3a 2011/2012 r.