Zapożyczenia jako świadectwo kontaktu Polaków z innymi krajami Zapożyczenia jako świadectwo kontaktu Polaków z innymi krajami. Omów problem, posługując się przykładami z różnych epok. Jonatan Olszewski

Wstęp Języki Wiek X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX Łacina Czeski Niemiecki Ukraiński Włoski Węgierski Turecko-tat. Francuski Rosyjski Angielski Grecki

Słowa zapożyczone z języka łacińskiego Łacina Okres Słowa zapożyczone z języka łacińskiego Epoka Odrodzenia efekt, foremny, honor, inwazja, kolumna, kwestia, norma, porcja, respekt, ruina XVI wiek akt, artykuł, cela, ceremonia, dekret, egzekucja, figura, historia, komisarz, msza

Słowa zapożyczone z języka czeskiego Język czeski Okres Słowa zapożyczone z języka czeskiego XIV i XV wiek biskup, czcionka, duchowieństwo, hańba, harcerz, istota, jałmużna, jedwab, kielich, kulawy, książę, nabożeństwo, obywatel, pawlacz, praca, robot, serce, sprawiedliwość, starosta, szkoła, tasak, twarz, uprzejmy, wesele, więzień, władza, własność, wstyd, zakonnik, zwiastować

Słowa zapożyczone z języka niemieckiego Budownictwo i rzemiosło Język niemiecki Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka niemieckiego XIII wiek Rolnictwo folwark, grunt, pług, spichlerz Budownictwo i rzemiosło budowa, bednarz, belka, blacha, cegła, dach, klamka, kreda, malarz, mur, rura, rynna, strych, szyba, szyna, ślusarz, śruba, waga, walec, warsztat Życie miejskie burmistrz, bruk, gmina, jarmark, ratusz, rynek, wójt Życie codzienne kołnierz, kufer, kształt, obcas, papier, spacer, szlaban, szpilka, szuflada, talerz, zegar, żagiel Przemysł hałda, huta, sztolnia Prawo czynsz, grunt, koszt, ławnik, okres, warunek Okupacja wojenna Terminologia wojskowa firer, folksdojcz, Gestapo, policmajster, szturm, Wehrmacht

Słowa zapożyczone z języka włoskiego Język włoski Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka włoskiego XVI i XVII wiek Architektura bank, belweder, fontanna, pałac, sala Muzyka a capella, balet, fortepian, koncert, kwartet, opera, pianino, sonata, tempo Ogrodnictwo i nazwy żywności cytryny, kalafiory, kalarepy, makarony, pizza, pomarańcze, pomidory, risotto, selery, spaghetti, szparagi

Słowa zapożyczone z języka węgierskiego Panowanie Stefana Batorego Język węgierski Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka węgierskiego Panowanie Stefana Batorego Jeździectwo konne deresz (koń siwej maści), forga (pióropusz u konia) Organizacja wojskowa giermek (zbrojny sługa rycerza), hajduk (żołnierz piechoty węgierskiej), orszak (drużyna) Ubiór wojskowy dolman (węgierski strój narodowy), magierka (czapka węgierska) Zbroja czekan (broń służąca do ściągania jeźdźca z konia), kord (krótki miecz)

Język turecko-tatarski Okres Słowa zapożyczone z języka turecko-tatarskiego XVII wiek arbuz, bazar, dywan, dzida, dziryt (oszczep), jogurt, kaftan, karaluch, kawior, kebab, kobza, kołczan, kotara, maczuga, szarańcza, torba, topór, tulipan, turban

Słowa zapożyczone z języka francuskiego Język francuski Okres Słowa zapożyczone z języka francuskiego XVII i XVIII wiek awangarda, bluza, bransoleta, bulwar, butik, dama, falbany, fotel, gabinet, galanteria, garderoba, gorset, jury, makijaż, maniery, manikiur, parkiet, perfumy, purée ziemniaczane, rewanż, salon, szampan, szarża XIX wiek amper, elektroda, gram, grawitacja, hektar, metr, tona

Języki wschodniosłowiańskie Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języków wschodniosłowiańskich XVI i XVII wiek Słownictwo nacechowane negatywnym zabarwieniem hołota, hultaj, morda, ohydny, wiedźma XX wiek Terminologia wojskowa katiusza (wyrzutnia pocisków rakietowych, montowana na samochodach ciężarowych), gruzownik i kukuruźnik (samoloty) Rolnictwo kolektywizacja, kombajn oraz terminy techniczne takie jak obróbka Życie codzienne czajnik, fufajka (ciepła kurtka)

Słowa zapożyczone z języka greckiego Język grecki Okres Dziedzina Słowa zapożyczone z języka greckiego XIX i XX wiek Nazwy nauk geometria, gramatyka, logika, matematyka Terminy naukowe atom, cykl, elektron, hipoteza, metoda, synteza Terminy polityczne demokracja, monarchia Sztuka i literatura dramat, liryka, melodia, poezja, retoryka

Słowa zapożyczone z języka angielskiego Język angielski Okres Słowa zapożyczone z języka angielskiego XX wiek baseball, bikini, blues, bluff, bobslej, boks, budżet, country, doping, dres, dubbing, drink, dżem, dżentelmen, dżinsy, e-mail, fan, faul, folder, frustracja, gadżet, gej, gol, golf, hamburger, hit, hobby, hokej, hol, hot-dog, internet, jazz, jogging, kakao, keyboard, klub, koktajl, komputer, kontener, korporacja, kowboj, laser, mecz, mikser, notebook, OK-okey, partner, poliester, popcorn, prezenter, quiz, radio, radar, rekord, relaks, rewolwer, ring, rock and roll, rugby, serial, show, skaner, skuter, spiker, sport, start, strajk, stres, supermarket, telewizja, tenis, tunel, toster, trend, trener, trening, weekend, western

Podsumowanie

Dziękuję za uwagę

Bibliografia I. LITERATURA PODMIOTU. Artykuły prasowe ("Gazeta wyborcza", "Newsweek Polska", "Rzeczpospolita"). Reklamy i programy telewizyjne. Artykuły udostępnione w Internecie. II. LITERATURA PRZEDMIOTU. Red. S. Urbańczyk, Encyklopedia języka polskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992, hasła: Czystość języka, Wpływy obce, Zapożyczenia. Red. A. Markowski, Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa 1999, hasła: Anglicyzmy, Bohenizmy, Galicyzmy, Germanizmy, Hellenizmy, Hungaryzmy, Italianizmy, Latynizmy, Slawizmy, Turcyzmy, Zapożyczenia. W. Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1967, dostępny także na stronie http://www.slownik-online.pl/ Red. E. Sobol, Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1996; dostępny także na stronie http://swo.pwn.pl/ Materiały on-line Zakładu Historii Języka Polskiego dostępne na stronie http://www.staff.amu.edu.pl/~hjp/materialy.html