Struktura przestępstwa w prawie karnym

Przestępstwo: Zachowanie człowieka jako czyn Realizujące znamiona określone w ustawie karnej Formalnie bezprawne Społecznie szkodliwe w stopniu wyższym niż znikomy Zawinione Zagrożonym karą w ustawie

Przestępstwo jako czyn W nauce prawa karnego zdecydowanie dominuje pogląd, że przestępstwem nie może być jakiekolwiek zdarzenie o negatywnych skutkach, lecz tylko takie zachowanie się człowieka, które ma postać czynu. Brak czynu wyłącza zaś rozważania, czy spełnione są dalsze warunki przestępstwa, takie jak bezprawna realizacja jego ustawowych znamion oraz wina. Czynem jest psychicznie sterowane, zewnętrzne zachowanie się człowieka.

Społeczna szkodliwość jako materialna cecha przestępstwa Art. 2 § 1 k.k. formalny wyraz nullum crimen sine periculo sociali Art. 115 § 2 k.k. okoliczności podmiotowe i przedmiotowe składające się na materialną cechę przestępstwa: rodzaj i charakter naruszonego dobra prawnego, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Postulat adresowany do ustawodawcy

Przestępstwo jako czyn zabroniony Przestępstwem jest tylko czyn zabroniony - zgodnie z art. 115 § 1 k.k. - zachowanie się człowieka o znamionach określonych w ustawie karnej. Bezprawność ujmowana jest jako sąd wyrażający sprzeczność między konkretnym społecznie ujemnym zachowaniem się człowieka a należącą do porządku prawnego normą sankcjonowaną, w której ustawodawca określił, jak z punktu widzenia chronionego systemu wartości należało się zachować.

Wina jako przesłanka przypisania odpowiedzialności karnej Art. 1 § 3 k.k. jako formalny wyraz zasady nullum crimen sine culpa Teorie winy: psychologiczne, normatywne, mieszane (kompleksowe) Zarzucalność i wymagalność postępowania jako przesłanki przypisania winy ujmowanej normatywnie Przesłanki przypisania winy: podmiotowa zdolność sprawcy do ponoszenia odpowiedzialności karnej, warunkowana osiągnięciem określonego wieku (art. 10 k.k.) wskazującego na jego dojrzałość, b) niezakłócona patologicznymi czynnikami zdolność do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swym postępowaniem (art. 31 k.k.), c) rozpoznawalność bezprawności (art. 30 k.k.), d) brak usprawiedliwionego błędu co do okoliczności wyłączającej bezprawność albo winę (art. 29 k.k.), e) wymagalność zgodnego z prawem zachowania, odpadająca w anormalnej sytuacji motywacyjnej, leżącej u podłoża wyłączającego winę stanu wyższej konieczności (art. 26 § 2 k.k.).

Czyn zabroniony pod groźbą kary W ramach stosowania prawa sąd orzekający może wymierzyć tylko taką karę, jaka jest znana ustawie karnej, oraz tylko w granicach ustawowo określonych. Rodzaje sankcji: a) sankcje bezwzględnie nieoznaczone, b) sankcje względnie oznaczone (nieoznaczone), sankcje bezwzględnie oznaczone. Budowa normy: Hipoteza, dyspozycja, sankcja Norma sankcjonowana i norma sankcjonująca

Dziękuję za uwagę Opracowano na podstawie: Jacek Giezek (red.), Natalia Kłączyńska, Grzegorz Łabuda Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, wyd. II, 2012.05.15