Wstęp do filozofii Wykład nr 3 (JW) Światopogląd, ideologia, sztuka

Światopogląd – def. Zespół przekonań, ocen, norm i/lub postaw wyrażający czyjś całościowy „obraz” rzeczywistości oraz indywidualny stosunek do niej, a także jak gdyby program życia, odpowiadający na najbardziej fundamentalne pytania

Komponenty kosmologiczno-metafizyczny: czy Wszechświat jest stworzony, czy samowystarczalny?, jaki jest jego początek? egzystencjalny: czy życie ma sens?, po co żyję?, czy istnieje życie po śmierci? praktyczno-moralny: co warto czynić?, jak żyć?, do czego dążyć? Itp.

Podział - formowanie uformowany przypadkowo (pod wpływem mody, indoktrynacji, zasłyszanych opinii) świadomie i systematycznie

Podział - wyraz wyrażony przez przez wypowiedzi (systematyczne lub nie) przez przekonania przez przeżycia przez postawy życiowe

Filozofia a światopogląd Filozofia = światopogląd: Zobiektywizowany Usystematyzowany Uzasadniony Nie da się tego zrobić z całością św, więc fia stanowi racjonalną płaszczyznę dyskusji części pytań światopogl.

Maksyma Każdy ma światopogląd, Nie każdy ma (uprawia) filozofię

Opozycje racjonalny (w oparciu o czynniki poznawcze) – irracjonalny (pozapoznawcze) scjentystyczny (w oparciu tylko o nauki szczegółowe) – niescjentystyczny (w oparciu także o wiedzę pozanaukową, np. potoczną, filozoficzną) religijny (uwzględniający wiarę/przekaz relig., np. chrześcijański) – niereligijny

Typy współczesne Światop.Źródło naj. „wiedzy” Podstawa rzeczywist Metoda Naturalistyc zny (scent) Nauki przyrodnicz e PrzyrodaRedukcjoni zm Religijny (teist) Tradycja (objawienie Bóg (Sacrum) Gradualizm Antropocen tr.(humanist Humanistyk a (sztuka) CzłowiekRelatywizm

Sojusze i konflikty N i T łączy przeciw H antyrelatywizm T i H łączy przeciw N dowartościowanie człowieka N i H łączy przeciw T akcent na doczesność

Ideologia – def. światopogląd jakiejś grupy społecznej, stanowiąca program i narzędzie jej działania, akcent na sprawy społeczne Podziały dalej, ale: (i) uproszczenia i krzyżówki, (ii) moda na aideologiczność (pragmatyzm), (iii) specyfika poskomunist. i polska

Podział w sferze kultury: konserwatyzm (nacisk na wartości tradycyjne) – liberalizm obycz. (nacisk na wolność jednostki) w sferze gospodarki: liberalizm ekon. (nacisk na własność prywatną i wolny rynek) – socjalizm (nacisk na sprawiedliwy podział dóbr i rolę państwa)

Id. jako kontynuacja św. H – liberalizm (wolność) T – konserwatyzm (zaufanie do tradycji i natury, normy, realizm wobec zła) N – socjalizm (ustrój „naukowy”: rozpoznanie praw społecznych i znalezienie metody rozwiązywania konfliktów społecznych)

Klasyczna definicja sztuki Sztuka = wytwarzanie wg reguł rzeczy pięknych lub użytecznych

„Alternatywna” definicja sztuki „Sztuka jest odtwarzaniem rzeczy bądź konstruowaniem form bądź wyrażaniem przeżyć – jeśli wytwór tego odtwarzania, konstruowania, wyrażania jest zdolny zachwycać bądź wzruszać bądź wstrząsać” (W. Tatarkiewicz, Dzieje 6 pojęć, s. 52) 9 typów sztuki = 3 typy intencji * 3 typy oddziaływań (+ ew. przypadki mieszane)

Sztuka a filozofia WT definicja sztuki a Karla Jaspersa definicja filozofii (związki): „Filozofia jest to ludzka działalność intelektualna [odtwarzająca, konstrukcyjna lub wyrażająca], która powstaje w wyniku [lub w celu] zdumienia [zachwytu?], bądź wątpienia, bądź wstrząsu” (rekonstrukcja: JW., Filozofia i życie, s. 266 n).

Filozoficzne problemy sztuki Gdzie/jak istnieje Koncert e-moll Chopina? a)Płyta CD? – jeden z nośników przekazu b)To odsłuchanie? – jedno z odtworzeń c)To wykonanie? – jedna z konkretyzacji d)Nuty? – schemat do wykonania e)Dźwięki? – nie konkretne, lecz „idealne”

Budowa dzieła sztuki (1) Materialny nośnik (dźwięki, plamy etc.) (2) Intencjonalny sens (jw. Ujmowane jako...), zwł. świat przedstawiony (3) konkretyzacja jw.