Pojęcia biologiczne: GENETYKA - nauka o dziedziczności i zmienności. ZMIENNOŚĆ – zróżnicowanie cech osobników w obrębie jednego gatunku; może być uwarunkowana czynnikami genetycznymi i środowiskowymi. DZIEDZICZNOŚĆ– przekazywanie cech potomstwu. GEN – podstawowa jednostka dziedziczności. ALLEL – forma genu; może być dominujący ( oznacza się go wielką literą) lub recesywny ( oznaczany małą literą). GENOTYP – wszystkie geny organizmu. FENOTYP – zespół cech zewnętrznych organizmu, czyli jego wygląd zewnętrzny. HETEROZYGOTA - zawiera różne allele danego genu np.Aa, Bb. HOMOZYGOTA - zawiera takie same allele danego genu(h. dominująca AA, h. recesywna bb)

DNA – kwas deoksyrybonukleinowy, struktura podwójnej helisy, pod względem chemicznym buduje geny. NUKLEOTYD – podstawowy element budujący DNA i RNA; składa się z reszty kwasu fosforowego, cukru – deoksyrybozy (DNA) lub rybozy (RNA), i jednej z zasad azotowych – adeniny, guaniny, cytozyny, tyminy ( tylko w DNA) lub uracylu ( tylko w RNA).

REPLIKACJA – powielanie materiału genetycznego przed każdym podziałem komórkowym zgodnie z regułą komplementarności zasad. RNA – kwas rybonukleinowy biorący udział w syntezie białek.

MUTACJE – nagłe i trwałe zmiany w materiale genetycznym MUTACJE – nagłe i trwałe zmiany w materiale genetycznym. Mogą być spontaniczne lub indukowane, dziedziczne lub nie. Czynniki wywołujące mutacje określa się jako mutageny.

EKOLOGIA – nauka badająca wzajemne zależności między organizmami oraz pomiędzy organizmami a ich środowiskiem. OCHRONA PRZYRODY – działania zapobiegające niszczeniu elementów przyrody ożywionej i nieożywionej. OCHRONA ŚRODOWISKA – działania ograniczające niekorzystny wpływ cywilizacji na wodę, powietrze i gleby.

OSOBNIK – pojedynczy organizm, przedstawiciel gatunku, wyodrębniony z otoczenia. POPULACJA – zespół organizmów jednego gatunku, żyjących równocześnie w określonym środowisku i wzajemnie na siebie wpływających. BIOCENOZA – zespół populacji roślinnych i zwierzęcych powiązanych wzajemnymi zależnościami i żyjących w określonym środowisku. BIOTOP – nieożywione środowisko życia. EKOSYSTEM – biocenoza + biotop. BIOSFERA (sfera życia) – przestrzeń, w której żyją organizmy ( dolna część atmosfery, powierzchniowe warstwy litosfery i prawie cała hydrosfera).

TOLERANCJA EKOLOGICZNA – zdolność organizmów do przystosowywania się do zmian danego czynnika środowiska (np. temperatury). NISZA EKOLOGICZNA – wszystkie wymagania organizmu (gatunku) w stosunku do czynników biotycznych i abiotycznych.

ZAGĘSZCZENIE – liczba osobników przypadająca na jednostkę powierzchni ZAGĘSZCZENIE – liczba osobników przypadająca na jednostkę powierzchni. MUTUALIZM – symbioza obligatoryjna przynosząca korzyści obu gatunkom. PROTOKOOPERACJA – symbioza nioobligatoryjna przynosząca korzyści obu gatunkom, związek nie musi być nieodzowny i może występować okresowo. KOMENSALIZM – związek między osobnikami dwóch gatunków, który przynosi korzyści populacji jednego gatunku, a nie wpływa na drugą.

PRODUCENCI – organizmy samożywne, które wytwarzają związki organiczne z prostych zw. nieorganicznych w procesie fotosyntezy lub chemosyntezy. KONSUMENCI– wszystkie organizmy cudzożywne odżywiające się innymi organizmami lub ich odchodami. DESTRUENCI – organizmy, które rozkładają szczątki innych organizmów do prostych związków nieorganicznych( bakterie i grzyby).

ŁAŃCUCH POKARMOWY – seria organizmów, z których każdy jest zjadany przez kolejnego. OBIEG MATERII – krążenie pierwiastków pomiędzy biotopem i biocenozą w ekosystemach. PIRAMIDA EKOLOGICZNA – graficzny sposób przedstawienia struktury ekosystemu. PRZEPŁYW ENERGII- proces przekazywania energii z niższego na wyższy poziom troficzny, któremu zawsze towarzyszą straty energetyczne w postaci ciepła.

EFEKT CIEPLARNIANY – zjawisko naturalne, korzystne, polegające na wtórnym ogrzaniu powierzchni Ziemi i ochronie jej przed wychłodzeniem. Dzięki obecności w atmosferze gazów cieplarnianych(dwutlenek węgla, para wodna, ozon, metan), które pochłaniają emitowane przez planetę ciepło, a średnie temperatury na Ziemi wynoszą ok.15°C. Zawartość gazów cieplarnianych w atmosferze jest wypadkową naturalnych procesów jak: wybuchów wulkanów, rozkładu materii organicznej, oddychania i fotosyntezy. GLOBALNE OCIEPLENIE – niekorzystne nasilenie efektu cieplarnianego, które zachodzi prawdopodobnie w wyniku działalności człowieka. Jego efektem jest podwyższenie średnich temperatur, zwiększenie obszarów pustynnych, nasilenie gwałtownych zjawisk pogodowych, topnienie lodowców, zalewanie części lądów.

ENERGIA ALTERNATYWNA – energia przyjazna dla środowiska; uzyskana z takich źródeł jak: woda, wiatr, promieniowanie słoneczne, fale morskie i oceaniczne, ciepło wnętrza Ziemi, biomasa. EWOLUCJA – proces stopniowych, ciągłych zmian prowadzących do powstawania nowych gatunków. DOBÓR NATURALNY – proces, w wyniku którego przeżywają i wydają na świat potomstwo osobniki najlepiej przystosowane do życia w danych warunkach środowiska; główny mechanizm ewolucji. DOBÓR SZTUCZNY – selekcja prowadzona przez człowieka w celach hodowlanych.