1

Zespół Szkół w Nowej Wsi Lęborskiej ID grupy: 96/11_mp_g2 Nazwa szkoły: Zespół Szkół w Nowej Wsi Lęborskiej ID grupy: 96/11_mp_g2 Opiekun: Justyna Marcinkiewicz Kompetencja: Matematyczno - przyrodnicza Temat projektowy: Moja droga do szkoły. Semestr/rok szkolny: drugi/ 2010/2011 2

POMIARY CZASU

DZISIAJ DOWIECIE SIĘ O: Sposobach mierzenia czasu dawniej i dziś Skalach czasu w przyrodzie Strefach czasowych na świecie Skalach liczbowych

SPOSOBY POMIARU CZASU DAWNIEJ I DZIŚ Poznawanie przedmiotów potrzebnych do pomiaru czasu dawniej

SPOSOBY MIERZENIA CZASU DAWNIEJ I DZIŚ Zegar – to przyrząd służący do mierzenia czasu. W starożytności używano głównie zegarów słonecznych i klepsydr piaskowych lub wodnych. Stosowano również zegary ogniowe, które mierzyły czas długością spalającego się knota lub ilością wypalonej oliwy.

OBJAŚNIENIA Zegar – przyrząd do ciągłego pomiaru czasu. Zegary można podzielić na wykorzystujące do wskazań tarczę i wskazówki oraz np. symbole faz księżyca oraz cyfrowe – wykorzystujące do wskazań wyświetlacze ciekłokrystaliczne lub diodowe. W zegarach powszechnego użytku wskazania obejmują najczęściej godziny, minuty i sekundy. W niektórych zegarach i zegarkach stosowany jest także system kalendarzowy do wskazywania dni tygodnia, dat, faz Księżyca itp. W zegarach specjalistycznych stosuje się bardzo precyzyjne mechanizmy wskazywania i rejestracji czasu z dokładnością do ułamków sekundy.

PODSTAWOWE JEDNOSTKI CZASU Sekunda Minuta => 60 sekund Kwadrans => 15 minut Godzina => 60 minut Doba => 24 godziny Tydzień => 7 dni Miesiąc =>29-31 dni Rok => 365-366 dni Dekada =>10 lat Wiek => 100 lat Millennium => 1000 lat

NAJWAŻNIEJSZE ZEGARY W HISTORII 1. Zegar słoneczny – III wiek p.n.e. 2. Klepsydra – III wiek p.n.e. 3. Zegarek kieszonkowy- XIII w. 4. Zegar wahadłowy – XVI wiek 5. Zegar / zegarek – XX wiek 6. Zegar elektroniczny – XXI wiek

ZEGAR SŁONECZNY Zegar słoneczny (gnomon) – zegar wyskalowany w godzinach, określający czas na podstawie pozycji słońca, przez wskazanie kierunku, z którego pada światło. Jest znany od starożytności. Istnieją także zegary przenośne (kieszonkowe) mierzące wysokość słońca nad horyzontem.

KLEPSYDRA Klepsydra - zegar wodny, w późniejszych czasach także piaskowy, składający się z dwóch, zazwyczaj szklanych baniek, z czego jedna znajduje się dokładnie nad drugą, połączonych rurką przepuszczającą określoną ilość wody lub piasku w określonym czasie.

ZEGAR KIESZONKOWY Od XIX wieku dewizka zaczęła oznaczać łańcuszek, a jedynym elementem do niego doczepianym był zegarek kieszonkowy. Nosili je ludzie majętni, przedstawiciele wolnych zawodów, kupcy, przedsiębiorcy. Mniej zamożni nosili często sam łańcuszek z tombaku jako ozdobę kamizelki. Jeśli mężczyzna nie zakładał kamizelki, przypinał dewizkę specjalnym guzikiem do butonierki, a zegarek wkładał do kieszeni marynarki. Innym rozwiązaniem były dewizki w komplecie z klamrą paska; zegarek noszony był wtedy w kieszeni spodni.

ZEGAR WAHADŁOWY Zegar wahadłowy - zegar mechaniczny wykorzystujący wahadło jako regulator chodu do odmierzania czasu. Do wskazywania czasu w zegarach wahadłowych wykorzystuje się wskaźnik analogowy w postaci tarczy i wskazówek.

ZEGAR ELEKTRONICZNY Zegar elektroniczny to urządzenie elektroniczne, które wyświetla czas w sposób cyfrowy w przeciwieństwie do zegarów analogowych, w których użyte są wskazówki.

SKALE CZASU W PRZYRODZIE Rodzaje i zastosowanie skali w przyrodzie

A TERAZ DOWIECIE SIĘ O: Wieku Wszechświata Wieku Ziemi Czym jest litosfera Mierzeniu częstotliwości Tektonice płyt

WIEK WSZECHŚWIATA Grupa kosmologów kierowana przez Wendy Freedman z Carnegie Observatory w Pasadenie opublikowała wyniki badań dotyczących tempa rozszerzania się Wszechświata, oparte na obserwacjach wykonanych przez teleskop Hubble'a. Wskazywały one, że Wszechświat rozszerza się znacznie szybciej (a więc jest znacznie młodszy) niż dotąd sądzono; jego wiek oszacowano na około 8 mld lat.

ZIEMIA Ziemia (łac. Terra) − trzecia licząc od  Słońca, a piąta co do wielkości planeta Układu Słonecznego. Pod względem średnicy, masy i gęstości jest to największa planeta skalista Układu Słonecznego, zamieszkana przez miliony gatunków, wliczając w to człowieka, jest jedynym znanym miejscem we wszechświecie, w którym występuje  życie. Planeta uformowała się 4,54 ± 0,05 miliarda lat temu, a życie pojawiło się na jej powierzchni w ciągu pierwszego miliarda lat po uformowaniu.

LITOSFERA Litosfera - podzielona jest na kilkadziesiąt segmentów nazywanych  płytami tektonicznymi, które przez miliony lat przesuwają się względem siebie, co prowadzi do  znacznej zmiany położenia kontynentów w czasie. Powierzchnię w 70,8% zajmuje woda  wszechoceanu  zawarta w  morzach  i  oceanach; pozostałe 29,2% stanowią  kontynenty  i  wyspy. Niezbędnej do życia na Ziemi  wody  w stanie ciekłym nie wykryto na powierzchni innych ciał niebieskich [A 3][A 4]. Wnętrze Ziemi składa się z grubego  płaszcza , płynnego  jądra zewnętrznego (generującego  pole magnetyczne ) oraz stałego jądra wewnętrznego.

SERCE => PRZYKLADOWY PEDMIOT DO ODMIERZANIA CZĘSTOTLIWOŚCI Uderzenia na minutę – częstotliwość, miara tempa  utworu muzycznego lub akcji serca, wyznaczająca liczbę regularnych uderzeń metronomu lub ćwierćnut przypadających na jedną minutę.W języku angielskim funkcjonuje skrót BPM (Beats Per Minute). Tempo wynoszące 60 BPM oznacza jedno uderzenie na sekundę, czyli 1Hz. 1BPM oznacza uderzenia z częstotliwością 1/60 Hz. Miara uderzeń na minutę weszła do powszechnego użytku w przemyśle muzyki tanecznej. SERCE => PRZYKLADOWY PEDMIOT DO ODMIERZANIA CZĘSTOTLIWOŚCI

SKŁAD CHEMICZNY ZIEMI Masa Ziemi wynosi 5,98×1024 kg. Planeta składa się głównie z żelaza (32,1%), tlenu (30,1%), krzemu (15,1%),magnezu (13,9%), siarki (2,9%), niklu (1,8%), wapnia (1,5%) oraz glinu (1,4%). Pozostałe pierwiastki występują w śladowych ilościach (1,2%). Jądro zbudowane jest przede wszystkim z żelaza (88,8%), a także niklu (5,8%), siarki (4,5%) i śladowych ilości (mniej niż 1%) innych pierwiastków.

TEKTONIKA PŁYT W  XIX wieku zauważono, że kontynenty "pasują" do siebie jak elementy układanki.  Na początku lat 60. wykrystalizowały się dwie nowe teorie – teoria tektoniki płyt oraz hipoteza ekspandującej Ziemi, w pewnym stopniu oparte o wywody Wegenera i wyjaśniające inne fakty geologiczne

STREFY CZASOWE NA ŚWIECIE Rodzaje i położenie stref czasowych na mapie świata

UKŁAD STREF CZASOWYCH NA ŚWIECIE

STREFY CZASOWE W ŚWIECIE Strefa czasowa – wytyczony obszar powierzchni Ziemi o szerokości średnio 15° długości geograficznej, rozciągający się południkowo między biegunami, w którym urzędowo obowiązuje jednakowy czas (czas strefowy). Przeważnie jest on średnim czasem słonecznym środkowego południka tej strefy, który różni się o całkowitą liczbę godzin od czasu uniwersalnego. Są jednak wprowadzone urzędowo strefy, w których czas różni się od czasu uniwersalnego o niecałkowitą liczbę godzi

Rodzaje i zastosowanie skali SKALE Rodzaje i zastosowanie skali

RODZAJE SKALI Skala mapy Skala mianowana Skala polowa Podziałka liniowa Podziałka transwersalna

SKALA LICZBOWA Skala liczbowa -skala mapy zapisywana za pomocą ułamka (najczęściej w postaci 1:10000, spotykany jest również zapis  ). Skala liczbowa informuje o stosunku zmniejszenia teoretycznego modelu Ziemi do rzeczywistej wielkości Ziemi, modelu, dla którego opracowano odwzorowanie, w którym wykonano daną mapę.

SKALA MAPY Skala mapy - stosunek wielkości modelu Ziemi dla jakiego opracowano odwzorowanie kartograficzne danej mapy do rzeczywistej wielkości Ziemi.

SKALA MIANOWANA Skala mianowana -skala mapy zapisywana jako porównanie dwóch odległości, przy czym pierwsza to odcinek na mapie, a druga - odpowiadający odcinek w terenie (wyrażony zazwyczaj w metrach lub kilometrach) Zapisuje się ją jako podporządkowanie dwóch liczb, oznaczających jednostki długości lub powierzchni. Skala mianowana jest stosowana m.in. w amerykańskim rysunku architektoniczno-budowlanym, podawana jest również, obok podziałki liniowej i skali liczbowej, na współczesnychpolskich mapach topograficznych

SKALA POLOWA Skala polowa - służy do wyrażania wielkości zmniejszenia powierzchni na mapie (np. powierzchnia jeziora, miasta). Np.: 1 m² - 1000000 mm² lub 1 m² → 1000000 mm². Skalę polową można podać tylko dla map wykonanych w odwzorowaniach wierno powierzchniowych (wierno polowych) lub dla map w dużych skalach.

PODZIAŁKA LINIOWA Podziałka liniowa - jest graficznym obrazem skali i dzięki niej możemy dokonywać szybkiego pomiaru na mapie. Zasada jej budowy jest bardzo prosta, a opiera się na linii prostej odpowiednio podzielonej i opisanej, na której jest przedstawiony stosunek odległości na mapie i w terenie.

PODZIAŁKA TRANSWERSALNA Podziałka transwersalna - Obecnie nie rysuje się jej na mapach, a także kartografowie rzadko ją rysują na nowo, bowiem w swoich pracach wykorzystują gotowe, wygrawerowane na mosiężnych płytkach podziałki, o wymiarach 250x40 mm. Najczęściej mają 4 gotowe skale 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000. Budowę podziałki transwersalnej najlepiej rozpocząć od naszkicowania podziałki liniowej i wyznaczenia podstawy podziałki równej 10, 100 lub 1000 m. Po zbudowaniu takiej podziałki z poszczególnych jej punktów należy przedłużyć linie prostopadłe.

JEDNOSTKI DŁUGOŚCI KROK

ŁOKIEĆ, STOPA

JARD

Metr to podstawowa jednostka długości w układzie SI Metr to podstawowa jednostka długości w układzie SI. W myśl definicji zatwierdzonej przez XVII Generalną Konferencję Miar i Wag w 1983 r. jest to odległość, jaką pokonuje światło w próżni w czasie 1/299 792 458 s. Wzorzec metra 1889 - 1960

POMIAR PRĘDKOŚCI wektorowa wielkość fizyczna wyrażająca zmianę wektora położenia w jednostce czasu. skalarna wielkość oznaczająca przebytą drogę w jednostce czasu lub tylko wartość prędkości zwana przez niektórych szybkością. Jednostka prędkości w układzie SI to metr na sekundę.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

40