Backcasting w projektowaniu strategii Sustainable Development (SD)

Lesław Michnowski Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk

Backcasting WIZYJNE wieloetapowe programowanie strategiczne (Nadler, Apollo, R(2006) – EU SDS)

Dennis Meadows 2009: dla przezwyciężenia globalnego kryzysu (1) We desperately need for population, energy use, material use, and pollution streams to be reduced. s.dennismeadows_en.0.htm (2) If you want everyone to have the full potential of mobility, adequate food and self-development, then it is 1 or 2 billion. (mld, obecnie jest nas ok. 6,7 mld. osób) 175,00.html s.dennismeadows_en.0.htm 175,00.html

Wielkie zagrożenie EKOLOGICZNYM HOLOKAUSTEM (EH) (JPII Palermo 1993, EV p. 3) [polityką/wizją zerowego wzrostu (Forrester) – ZW] jako sposobem przezwyciężania GLOBALNEGO KRYZYSU metodą EH(ZW)-BACKCASTING (1-2 mld, 85%)

Czy można taką socjal-darwinistyczną, EKOFASZYSTOWSKĄ metodą ukształtować sustainable development (SD), czyli trwały rozwój światowej społeczności?

Model konceptualny (Sage, Bocheński, LM) systemów typu: człowiek-technika–środowisko o nazwie System Życia (SŻ) jako (przydatna w rozpoznawaniu istoty globalnego kryzysu i projektowaniu strategii SD) pomoc w określeniu logiki procesu życia, w tym rozwoju, światowej społeczności (ŚS) i środowiska przyrodniczego (ŚP)

SŻ Dla trwałego przezwyciężenia globalnego kryzysu: w miejsce socjal-darwinizmu – ekohumanizm i SD-backcasting

EKOHUMANIZM PARTNERSKIE WSPÓŁDZIAŁANIE dla GLOBALNEGO DOBRA WSPÓLNEGO - czyli WSPÓLNEGO INTERESU wszystkich ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysoko rozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE nauką i wysoką techniką oraz KULTURĄ INFORMACYJNĄ.

Kryteria (SŻ) zmian rozwojowych ŚS (zachodzących łącznie): (1) wzrost (tu i teraz) jakości życia OSÓB ŚS; (2) zwiększenie szans długotrwałego życia CZŁOWIEKA/homo SAPIENS (θ max); (3) zwiększanie poziomu rezerw materialnych i intelektualnych zasobów życia CZŁOWIEKA; (4) zwiększanie jakości środowiska przyrodniczego (ŚP). (por.: trójfilarowy SD – Johannesburg 02)

Polityka sustainable development (SD) - trwałego – bezkryzysowego - rozwoju ŚS powinna umożliwiać TAKI ROZWÓJ GOSPODARCZY, aby: (1) nieprzerwanie postępował ROZWÓJ SPOŁECZNY (w tym wzrost jakości życia WSZYSTKICH ludzi i trwałości Człowieka), (2) szybciej zapewniać dostęp do źródeł zasobów naturalnych, zanim wyczerpaniu ulegną źródła aktualnie dostępne, oraz (3) środowisko przyrodnicze (ŚP) było chronione i odpowiednio kształtowane.

Rozwój - w tym POPRAWNY WZROST – gospodarczy to podstawowy czynnik SD

Rozwój TRWAŁY (w tym r. przekr. gr. wzr.) ŚS albo globalna katastrofa [θ = θ(i)]

DLA UNIKNIĘCIA KATASTROFY (1): ====================================================================================================================================================- 1o - MONITORING DYNAMICZNY (MD), czyli przetwarzanie metodami symulacji komputerowej danych statystycznych w prognozy ostrzegawcze i informację o: (a) jakości i dynamice, oraz (b) przyszłym przebiegu, procesu życia, w tym zbliżaniu się do względnej granicy wzrostu, danej społeczności, pod warunkiem BRAKU INTERWENCJI w ten przebieg

DLA UNIKNIĘCIA KATASTROFY (2): ====================================================================================================================================== 2o - SD-BACKCASTING wspomagane (1) modelem System Życia jako pomocą w wypracowywaniu realnej (zgodnej z logiką procesu życia) WIZJI SD; (2) monitoringiem dynamicznym (np. LtG 1972) jako źródłem informacji o rodzaju i czasie wystąpienia zagrożenia. SŻ MD SD-backcasting

Strategia SD ŚS projektowana metodą SD-backcasting (1) b===================================================================================================================================================== (1) IDEALNA, zgodna z logiką rozwoju (SŻ), (w tym zmian w uwarunkowaniach życia), oraz uwzględniająca MD, dalekosiężna WIZJA społeczeństwa przekształconego polityką SD; (2) wykaz OGRANICZEŃ realizacji tej WIZJI;

Strategia SD ŚS projektowana metodą SD-backcasting (2) ====================================================================================================================================================== (3) ETAPY (w tym metody) eliminowania tych ograniczeń oraz rozwojowego PRZEKSZTAŁCANIA STRUKTURY układu: społeczeństwo – środowisko; (4) wymierne kryteria oceny skuteczności ww działań etapowych; (5) dynamiczne monitorowanie i w razie potrzeby etapowe (w tym feedforward) KORYGOWANIE polityki SD.

ADEKWATNY system ekonomiczno-finansowy GŁÓWNYM STYMULATOREM - zgodnego z wymogami SD - rozwoju gospodarczego, w tym sposobu projektowania i podejmowania zbiorowych i indywidualnych decyzji

ZARYS WIZJI ŚS SD Pewne DOCELOWE cechy SYSTEMU EKONOMICZNEGO (w tym finansowego) TRWAŁEGO ROZWOJU (SD) ŚS

ZASADA GENERALNA DOZWOLONE TO WSZYSTKO, CO NIE POWODUJE BEZWZGLĘDNEGO DEGRADOWANIA ŚRODOWISKA (SPOŁECZNO-PRZYRODNICZEGO)

System ekonomiczny SD (1): ======================================================================================================================================================= (1) stymulujący: (a) na GLOBALNE DOBRO WSPÓLNE nakierowaną aktywność wytwórczą, w tym poznawczo-innowacyjną; (b) racjonalną konsumpcję (bez konsumpcji rozwojowo zbędnej, bezwzględnie degradującej zasoby życia), oraz

System ekonomiczny SD (2): ======================================================================================================================================================= (2) oparty na wiedzy o KOMPLEKSOWYCH (rozległych w czasie i przestrzeni społecznych i przyrodniczych) KORZYŚCIACH I KOSZTACH gospodarowania.

Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (1): ====================================================================================================================================================== (1) powierzenie bankom zadania stymulowania EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNEGO postępu naukowo- technicznego; (2) odejście w polityce ekonomicznej od paradygmatu inflacyjnego na rzecz deflacyjnego;

Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (2): ======================================================================================================================================================== (3) sprawiedliwość ekospołeczna, czyli podział efektów społecznego procesu pracy według EKOSPOŁECZNEJ UŻYTECZNOŚCI jej (dojrzałych) podmiotów; (złote klamki – tak, ale…)

Czynniki ekonomicznego stymulowania SD (4): ======================================================================================================================================================= (4) polityka podatkowa, m.in.: (a) ograniczająca wytwórczość bezwzgl. degradującą środowisko społeczno- przyrodnicze; (b) preferująca obniżanie kompleksowego kosztu jednostkowego stosowania techniki (KKJST); (c) EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNIE AKTYWIZUJĄCA KAPITAŁ (także finansowy, poszerzony podatek katastralny).

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (1): -====================================================================================================================================================] (1) pieniądze, zaoszczędzone w wyniku ograniczania zbędnej konsumpcji, przekazywane na procent do banków i EKOSPOŁECZNIE UŻYTECZNIE, w tym dalekowzrocznie, wykorzystywane; (2) popyt (w warunkach deflacji) generowany ekospołecznie użytecznym postępem naukowo-technicznym;

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (2): ======================================================================================================================================================= (3) konsumpcja sprawnościowa (w miejsce rozwojowo zbędnej): (a) racjonalne odżywianie i leczenie, (b) mieszkanie/wypoczynek, oraz (c) zakup wyrobów niezbędnych do życia lub bardziej sprawnych, przynoszących (także w ramach inwestycji, np. mieszkaniowych) realne korzyści konsumentowi i środowisku społ.-przyr.;

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (3): ======================================================================================================================================================== (4) gromadzenie środków, m.in. finansowych, na - zgodną z prognozowanymi zmianami uwarunkowań życia – wyprzedzającą przebudowę infrastruktury i inne działania adaptacyjne;

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (4): ====================================================================================================================================================== (5) ROZWOJOWE wspomaganie społeczności słabszych (m.in. wyżywienie, mieszkania, wykształcenie), a także zagrożonych, na przykład: wzrostem temperatury, podnoszeniem poziomu oceanów, obniżaniem poziomu wód gruntowych, itp; (awansem kulturowym powstrzymywanie eksplozji demograficznej)

W efekcie takiej przebudowy systemu ekonomicznego (5): ====================================================================================================================================================== (6) tworzenie przyszłościowych przesłanek (rezerw zasobów) życia w razie wystąpienia trudnych do przewidzenia zaburzeń (na przykład pandemii, trzęsień ziemi, pożarów, wulkanicznych erupcji, oziębienia klimatu, burz magnetycznych, innych awarii ekologicznych lub kosmicznych, itp).

Podstawowe ograniczenia realizacji tej WIZJI: (1) Brak edukacyjnych i informacyjnych podstaw polityki i gospodarki trwałego rozwoju; (2) Brak struktur polityki dalekowzrocznej kierującej się globalnym dobrem wspólnym (win-win).

Konieczne: SYSTEM EDUKACYJNY kształtujący powszechną mądrość (w tym etykę ekohumanistyczną i kulturę informacyjną), jak również

SYSTEM INFORMACYJNY (1) ======================================================================================================================================================= umożliwiający: (a) dostęp do wiedzy warunkującej mądre działanie oraz prognozowanie i wyprzedzające eliminowanie zagrożeń; (b) MONITORING DYNAMICZNY (czyli prognozowanie konsekwencji aktualnej polityki i innych zmian w uwarunkowaniach życia, w tym zagrożeń); (c) symulacyjne projektowanie (CAD) nowych rozwiązań społeczno-gospodarczych, w tym technicznych, oraz przyrodniczych;

SYSTEM INFORMACYJNY (2) ======================================================================================================================================================= umożliwiający: (d) wyznaczanie kompleksowych (w tym społecznych i przyrodniczych, rozległych w czasie i przestrzeni) korzyści i kosztów zamierzeń i efektów działalności społeczno- gospodarczej, oraz kompleksowych kosztów jednostkowych stosowania (danej) techniki (KKJST);

Niezbędność DŁUGOMYŚLNYCH struktur Państwa Polskiego, UE i ONZ (Merkel, BXVI) zdolnych do realizowania METODĄ SD-BACKCASTING dalekosiężnej strategii trwałego rozwoju światowej społeczności, w tym przezwyciężania ZAGROŻEŃ rozpoznawanych Z WYPRZEDZENIEM.

Postulat Jana Pawła II Cywilizacji Życia i Miłości traktować jako - spójną z SD - WIZJĘ wymagającą realizacyjnej metody BACKCASTING

Consensus co do WIZJI ŚS SD jako podstawa dalszego - metodą SD-backcasting - projektowania i realizacji strategii SD

Meadows 1992/2004 Tools for the Transition to Sustainability (…) VISIONING (…) Networking (…) Truth-Telling (…) Learning (…) LOVING (…).

Dalekowzroczność strategiczna: (1) Nitin Desai, Johannesburg 02, SD: 50-lat (2) R-EU SDS 2006: 50 lat/backcasting (Europe 2020?) (3) LaRouche, USA – 75 lat (4) Ogawa, Japonia: 100 lat (5) Chiny: 200 lat (?) (6) Polska: ? (tu i teraz, max. 4-letni cykl wyborczy)

How to overcome the EU- and global- crisis? Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Artykuły i opinie; oraz Club of Rome – European Support Centre: ; EKONOMIKA ERY ZMIAN KLIMATYCZNYCH, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Artykuły i opinie, _Klim.pdf _Klim.pdf Analiza zmienności w kształtowaniu strategii trwałego rozwoju (sustainable development) [w:] Filozoficzne i społeczne uwarunkowania zrównoważonego rozwoju, (red. Artur Pawłowski), Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, vol. 16, Lublin 2003:

Dla przezwyciężenia globalnego kryzysu: zamiast BEZPŁODNEJ KRYTYKI STANU ISTNIEJĄCEGO (a więc i przeszłego) - nieuchronnie ulegającego moralnej degradacji – DIALOG WSPÓŁPRACY na rzecz SD-BACKCASTING

Dziękuję za uwagę