Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

WYDATKI A WIELKOŚĆ PRODUKCJI (MODEL POPYTOWY GOSPODARKI) W GOSPODARCE I (MODEL POPYTOWY GOSPODARKI)

John Maynard KEYNES (1883–1946)

Jego głównym dziełem jest Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza opublikowana w 1936 roku (pierwsze wydanie polskie 1956), kwestionująca zasady liberalnej myśli ekonomicznej. Teorie Keynesa były reakcją na kryzys ekonomiczny lat 30. XX wieku (zapoczątkowany w 1929 roku w USA) i pomogły ustabilizować sytuację gospodarczą w Europie po II wojnie światowej. (…). Od lat 70. XX wieku do dzisiaj monetaryzm i neoliberalizm wypierają myśl Keynesa i jego zwolenników (keynesistów) ze świadomości społecznej. (Za: http://pl.wikipedia.org/wiki/John_Maynard_Keynes).

Michał KALECKI (1899-1970)

„Na trzy lata przed Keynesem opublikował Próbę teorii koniun-ktury (1933), w której podjął kwestię wpływu popytu globalnego na rozmiary i strukturę dochodu narodowego, wskazując w niej na decydującą rolę inwestycji. (…) W Teorii dynamiki gospodar-czej (1954) zawarł syntezę badań nad procesami wzrostu gospo-darki rynkowej. Sam Kalecki twierdził, iż w dużym stopniu wy-przedził Keynesa co do zasad sformułowanych przez niego w Ogólnej Teorii, a jego artykuły z lat 1933-1935 publikowane były w języku polskim lub francuskim i przez to pozostały praktycz-nie niezauważone”. ------------------------------------ (Za: http://pl.wikipedia.org/wiki/Micha%C5%82_Kalecki).

Przyjrzyjmy się „DWUSEKTOROWEJ” gospodarce (bez państwa i zagranicy) o STABILNYCH CENACH i NIE W PEŁNI WYKO-RZYSTANYCH MOŻLIWOŚCIACH PRODUKCYJNYCH. W tej gospodarce: Y=PNB=PKB=PNN* -------- * Zakładam, że kapitał rzeczowy się nie zużywa.

Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa W tej gospodarce: Y=PNB=PKB=PNN* -------- * Zakładam, że kapitał rzeczowy się nie zużywa. Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy społeczeństwa

1. RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W NAJPROST-SZEJ GOSPODARCE ■ RÓWNOWAGĄ KRÓTKOOKRESOWĄ nazywamy stan, kie-dy przedsiębiorstwa produkują tyle dóbr finalnych, ile wszyscy chcą kupić. YE=AEPL YE – odpowiadająca równowadze produkcja w gospodarce. AEPL – zagregowane wydatki planowane (ang. aggregated expendi-tures, AE) w gospodarce.

YE=AEPL YE – odpowiadająca równowadze produkcja w gospodarce. AEPL – zagregowane wydatki planowane (ang. aggregated expendi-tures, AE) w gospodarce. Zwróć uwagę na STABILNOŚĆ tej sytuacji!

YE=AEPL Zwróć uwagę na STABILNOŚĆ tej sytuacji! To jest równowaga tego typu…

YE=AEPL Zwróć uwagę na STABILNOŚĆ tej sytuacji! To jest równowaga tego typu… …a nie tego typu.

YE=AEPL Uwaga! Chodzi o RZECZYWISTĄ produkcję, Y, w gospodarce, a nie o produkcję POTENCJALNĄ, Yp… ■ RZECZYWISTA PRODUKCJA stanowi ilość dóbr naprawdę wytworzoną w gospodarce. Natomiast POTENCJALNA PRO-DUKCJA odpowiada hipotetycznemu całkowitemu wykorzysta-niu zasobów tej gospodarki.

■ POTENCJALNA PRODUKCJA odpowiada hipotetycznemu całkowitemu wykorzystaniu zasobów tej gospodarki.* Kiedy rzeczywista produkcja w gospodarce równa się pro-dukcji potencjalnej, na rynkach czynników nie ma ani nadwyżki oferowanej ilości zasobów nad zapotrzebowa-niem na zasoby, ani nadwyżki zapotrzebowania na zasoby nad ich zaoferowaną ilością. Oznacza to, że na rynkach czynników panuje równowaga.

DYGRESJA W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Yp, są nazywane WZROSTEM GOSPODARCZYM. W okresie krótkim, którego dotyczy nasz model popytowy gospodarki, zmiany zagregowanych wydatków, AEPL, powodują, że rzeczywista wielkość produkcji, YE, odchyla się od produkcji potencjalnej, YP.

DYGRESJA CD. KONIEC DYGRESJI W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Yp, stanowią WZROST GOSPODARCZY. W okresie krótkim, którego dotyczy nasz model popytowy gospodarki, zmiany zagregowanych wydat-ków, AEPL, powodują, że rzeczywista wielkość produkcji, YE, waha się wokół wielkości produkcji potencjalnej, YP. KONIEC DYGRESJI

YE=AEPL W opisanej sytuacji planowane zagregowane wydatki w gospodar-ce, AEPL mają dwa źródła: - Planowane WYDATKI KONSUMPCYJNE gospodarstw domo-wych (ang. consumption, CPL) Planowane WYDATKI INWESTYCYJNE prywatnych przedsię-biorstw, IPL (ang. investment, I). AEPL = CPL+ IPL

KONSUMPCJA I OSZCZĘDNOŚCI CPL = KSK Yd + Ca ■ Dla różnych wielkości dochodu do dyspozycji gospodarstw do-mowych, Yd, funkcja konsumpcji wskazuje wielkość planowanej konsumpcji całkowitej, CPL.

Funkcja konsumpcji opisuje zależność CPL od Y (i YD) (ceteris paribus) Funkcja konsumpcji opisuje zależność CPL od Y (i YD) (ceteris paribus). Wielkość konsumpcji zależy od poziomu KSK i Ca. Zmia-ny YD powodują przesunięcia wzdłuż wykresu funkcji konsumpcji, a np. zmiany wielkości majątku gospodarstw domowych przesuwa-ją cały ten wykres. ■ KONSUMPCJA AUTONOMICZNA, Ca, jest to konsumpcja, która nie zależy od bieżącej wielkości produkcji i dochodu, Yd. Ca α tga = KSK CPL Yd=Y CPL = KSK•Yd + Ca

■ Dla różnych wielkości dochodu do dyspozycji, Yd, funkcja osz-czędności wskazuje wielkość planowanych oszczędności, SPL. SPL = KSO•Yd - Ca

tgβ = KSO β SPL SPL=KSO•Yd -Ca -Ca Funkcja oszczędności opisuje zależność SPL od Y i YD. Na SPL jest przeznaczana stała część YD, której wielkość zależy od KSO (krań- cowej skłonności do oszczędzania) (KSO = 1 – KSK). -Ca β tgβ = KSO SPL Yd=Y SPL=KSO•Yd -Ca

INWESTYCJE ■ Funkcja inwestycji opisuje zależność IPL firm od Y i YD. W da-nym okresie inwestycje nie zależą od Y i YD. IPL Yd=Y IPL=Ia

Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku

Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku Wysokość stopy procentowej

Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej Tempo i kierunki postępu technicznego

Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej - Tempo i kierunki postępu technicznego Ceny dóbr inwestycyjnych i koszty ich eksploatacji

Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej - Tempo i kierunki postępu technicznego - Ceny dóbr inwestycyjnych i koszty ich eksploatacji Oczekiwania producentów

Ważne czynniki wpływające na IPL - Przewidywana stopa zysku - Wysokość stopy procentowej - Tempo i kierunki postępu technicznego - Ceny dóbr inwestycyjnych i koszty ich eksploatacji - Oczekiwania producentów - Stopień wykorzystania majątku produkcyjnego

USTALAMY WIELKOŚĆ PRODUKCJI, KTÓRA OD-POWIADA RÓWNOWADZE W GOSPODARCE, YE YE = AEPL (1)

USTALAMY WIELKOŚĆ PRODUKCJI, KTÓRA OD-POWIADA RÓWNOWADZE W GOSPODARCE, YE YE = AEPL (1) i AEPL = CPL + IPL (2)

USTALAMY WIELKOŚĆ PRODUKCJI, KTÓRA OD-POWIADA RÓWNOWADZE W GOSPODARCE, YE YE = AEPL (1) i AEPL = CPL + IPL (2) to: YE = CPL + IPL (3)

A AEPL 45° YA A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (a) linia 45° składa się z punktów, w których Y jest równa AEPL (YE = AEPL). A AEPL Y 45° YA

CPL AEPL = CPL+ IPL AEPL IPL A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (b) AEPL zależą od Y. Na AEPL składają się: CPL i IPL (AEPL = CPL + IPL). AEPL Y IPL AEPL = CPL+ IPL CPL

A CPL AEPL = CPL+ IPL AEPL 45° IPL YA A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (a) linia 45° składa się z punktów, w których Y jest równa AEPL. Na rysunku (b) AEPL zależą od Y. Na AEPL składają się: CPL i IPL. A AEPL Y 45° YA IPL AEPL = CPL+ IPL CPL

A CPL AEPL = CPL+ IPL AEPL AEPL 45° AEPL IPL YA YE = AEPL (1) i A teraz posłużymy się rysunkiem… Na rysunku (a) linia 45° składa się z punktów, w których Y jest równa AEPL. Na rysunku (b) AEPL zależą od Y. Na AEPL składają się: CPL i IPL. AEPL AEPL Y IPL AEPL = CPL+ IPL 45° A CPL AEPL YA Y YE = AEPL (1) i AEPL = CPL + IPL (2) to: YE = CPL + IPL (3)

E AEPL = CPL+ IPL AEPL 45° YA Tylko w punkcie przecięcia się linii 45° z wykresem funkcji plano-wanych zagregowanych wydatków (tzw. krzyż keynesowski ) Y jest równa AEPL, czyli gospodarka znajduje się w stanie krótkookreso-wej równowagi (YE=AEPL). E AEPL Y 45° YA AEPL = CPL+ IPL

E AEPL = CPL+ IPL AEPL 45° YA Y AEPL = CPL+ IPL Istnieje tylko jedna wielkość produkcji, Y, przy której planowane zagregowane wydatki w gospodarce, AEPL, zrównują się z tą właś-nie wielkością produkcji, Y.

PRZYKŁAD LICZBOWY: CPL=0,7•Y i IPL=60

PRZYKŁAD LICZBOWY: CPL=0,7•Y i IPL=60 więc: Y=AEPL=CPL+IPL=0,7•Y+60

PRZYKŁAD LICZBOWY: CPL=0,7•Y i IPL=60 więc: Y=AEPL=CPL+IPL=0,7•Y+60 Y=200

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRA-NICY (procesy mnożnikowe, mnożnik-liczba)

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRA-NICY ΔI (albo: ΔG, ΔX…)

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRA-NICY KSK•ΔI

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRA-NICY KSK•ΔI (KSK• ΔI)•KSK=KSK2•ΔI

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRA-NICY KSK•ΔI (KSK• ΔI)•KSK=KSK2•ΔI KSK2•ΔI•KSK=KSK3•ΔI …………………………………

MNOŻNIK W GOSPODARCE BEZ PAŃSTWA I ZAGRA-NICY KSK•ΔI (KSK• ΔI)•KSK=KSK2•ΔI KSK2•ΔI•KSK=KSK3•ΔI ………………………………… Cały przyrost wydatków i produkcji, ΔY, wywołany początkowym wzrostem wydatków np. o ΔI, jest zatem SUMĄ WYRAZÓW CIĄGU GEOMETRYCZNEGO, którego pierwszy wyraz równa się np. ΔI, a iloraz wynosi KSK.

ΔI/(1-KSK) = ΔI/KSO ΔI KSK•ΔI (KSK• ΔI)•KSK=KSK2•ΔI ………………………………… Cały przyrost wydatków i produkcji, ΔY, wywołany wzrostem pry-watnych inwestycji np. o ΔI, jest zatem SUMĄ WYRAZÓW CIĄGU GEOMETRYCZNEGO, którego pierwszy wyraz równa się np. ΔI, a iloraz wynosi KSK. Tę sumę można obliczyć, posługując się wzorem: PIERWSZY WYRAZ CIĄGU/(1-ILORAZ CIĄGU) ΔI/(1-KSK) = ΔI/KSO

■ Mnożnik, M, to liczba, równa stosunkowi zapewniającej utrzy-manie krótkookresowej równowagi zmiany całkowitej wielkości produkcji, ΔY, do będącej jej przyczyną początkowej zmiany zagre-gowanych wydatków, AEPL.

■ Mnożnik, M, to liczba, równa stosunkowi zapewniającej utrzy-manie krótkookresowej równowagi zmiany całkowitej wielkości produkcji, ΔY, do będącej jej przyczyną początkowej zmiany zagregowanych wydatków, AEPL. Np. M = (ΔYE= ΔAEPL)/ΔI

M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1-KSK)]/ΔI

M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1-KSK)]/ΔI =1/(1-KSK)

M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1-KSK)]/ΔI =1/(1-KSK) =1/KSO.

Pamiętacie Państwo? CPL=0,7•Y i IPL=60

Pamiętacie Państwo? CPL=0,7•Y i IPL=60 M=(ΔYE=ΔAEPL)/ΔI = [ΔI/(1-KSK)]/ΔI =1/(1-KSK) =1/KSO = 1/0,3 = 3,(3)!

TE (TD-B) PAŃSTWO G RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPO-DARCE Z PAŃSTWEM Na arenę wkracza państwo i nasz model (uproszczony obraz) gos-podarki staje się „TRZYSEKTOROWY”… TE D (TD-B) PAŃSTWO G TE – podatki pośrednie. TD – podatki bezpośrednie. D – dochody państwa z własności. B – zasiłki (płatności transferowe). G – wydatki państwa na zakup dóbr.

Niczym gospodyni domowa państwo planuje swoje dochody i wy-datki… ■ BUDŻET PAŃSTWA jest to plan dochodów i wydatków państ-wa w jakimś okresie (zwykle roku). Powiedzmy, że nie ma podatków pośrednich (TE=0), i że państwo nie jest właścicielem firm (D=0). (TD-B) PAŃSTWO G

BUDŻET PAŃSTWA (SALDO) (TD-B) – G = NT - G Podatki netto [NT=(TD-B)]

Y = AEPL= C + I + G.

Y = AEPL= C + I + G. ■ Zmieniając wydatki i wpływy budżetowe (NT-G), państwo pro-wadzi POLITYKĘ BUDŻETOWĄ (POLITYKĘ FISKALNĄ). Jej celem jest EFEKTYWNOŚĆ i SPRAWIEDLIWOŚĆ.

DYGRESJA Gospodarujący ludzie pragną: 1. EFEKTYWNOŚCI (ang. effi-ciency); 2. SPRAWIEDLIWOŚCI (ang. equity).

EFEKTYWNOŚĆ dotyczy rozdziału (alokacji) dóbr między różne zastosowania, czyli kwestii: „Co i jak jest produkowane?”. Efek-tywność rośnie, kiedy z posiadanych zasobów (np. pracy) społe-czeństwo wytwarza więcej dóbr, które możliwie najlepiej odpowia-dają potrzebom ludzi.

SPRAWIEDLIWOŚĆ dotyczy kwestii: „Dla kogo jest produkowa-ne SPRAWIEDLIWOŚĆ dotyczy kwestii: „Dla kogo jest produkowa-ne?”, czyli podziału dochodów (majątku, szans). Wielu za spra-wiedliwy ma stan, kiedy dochody są proporcjonalne do wyników pracy i (lub) wysiłku i (lub) potrzeb ludzi. KONIEC DYGRESJI

Y = AEPL= C + I + G. W praktyce polityka budżetowa przyjmuje zwykle formę POLITY-STABILIZACYJNEJ czyli sterowania poziomem zagregowanych wydatków, AEPL, w celu pełnego wykorzystania zasobów. Odmiany polityki stabilizacyjnej to EKSPANSYWNA i RESTRYK-CYJNA polityka budżetowa.

Prowadząc politykę stabilizacyjną, państwo wpływa na wielkość produkcji, która odpowiada krótkookresowej równowadze w gos-podarce: AEPL=YE. PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wydat-ki planowane, AEPL. PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na za-chowania konsumentów.

PO PIERWSZE, wydatki państwa zwiększają zagregowane wy-datki planowane, AEPL. G C+I 45°

AEPL AEPL’ 45° AEPL” G C+I ΔY’ PO DRUGIE, państwowe podatki (TD) i zasiłki (B) wpływają na za-chowania konsumentów. AEPL Y AEPL’ ΔY’ AEPL” G C+I 45°

YD = Y – NT = Y - t•Y = Y•(1 - t), Założenie: TD – B = NT = t•Y, gdzie „t” to stała STOPA OPODATKOWANIA NETTO. Więc: YD = Y – NT = Y - t•Y = Y•(1 - t), gdzie „YD” to dochód do dyspozycji (dochód po opodatkowaniu) gospodarstw domowych.

CPL=KSK•YD+Ca=KSK•(1-t)•Y+Ca=KSK’•Y+Ca Zmienia się zatem funkcja konsumpcji… CPL=KSK•YD+Ca=KSK•(1-t)•Y+Ca=KSK’•Y+Ca KSK’ oznacza krańcową skłonność do konsumpcji z PKB (z Y) a nie z dochodu do dyspozycji (YD). KSK’ = KSK•(1-t).

CPL=KSK•YD+Ca=KSK•(1-t)•Y+Ca=KSK’ •Y+Ca KSK’ = KSK•(1-t). KSK’<KSK, więc nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce z państwem (a więc także nachylenie wykresu AEPL), CPL= KSK’•Y+Ca, okazuje się mniejsze niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce bez państwa, CPL = KSK•(1-t)•Y+Ca. AEPL Y AEPL’ ΔY’ AEPL” G C+I 45°

M’=1/(1-KSK’)=1/[1-(KSK•(1-t)] MNOŻNIK W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM Tym razem z każdej złotówki dodatkowego dochodu wydatki na dobra produkowane w kraju zwiększa KSK’, a nie KSK złotych. ΔI KSK’•ΔI (KSK’• ΔI)•KSK’=KSK’2•ΔI KSK’2•ΔI•KSK’=KSK’3•ΔI ………………………………… Zatem mnożnik w gospodarce z państwem jest równy: M’=1/(1-KSK’)=1/[1-(KSK•(1-t)]

RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM i ZAGRANICĄ „Otwieramy” gospodarkę i nasz model gospodarki staje się „CZTEROSEKTOROWY”. Z ZAGRANICA X

RÓWNOWAGA KRÓTKOOKRESOWA W GOSPODARCE Z PAŃSTWEM i ZAGRANICĄ „Otwieramy” gospodarkę i nasz model gospodarki staje się „czte-rosektorowy”. Z ZAGRANICA X ■ IMPORT (Z) – wartość dóbr (NIE – AKTYWÓW takich jak pa- piery wartościowe i fabryki) zakupionych przez nas za granicą. ■ EKSPORT (X) – wartość dóbr (NIE – AKTYWÓW) zakupio-nych przez zagranicę w naszym kraju. ■ Różnicę eksportu, X, i importu, Z, nazywamy BILANSEM HANDLOWYM (bilansem handlu zagranicznego), NX (NX=X-Z).

AEPL=C+I+G+X ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL. AEPL=C+I+G+X

AEPL=C+I+G+X Podobnie jak prywatne inwestycje, I, oraz wydatki państwa, G, ek-sport, X, uznamy za wielkość AUTONOMICZNĄ, czyli niezależną od bieżącego poziomu Y.

AEPL=C+I+G+X ZAGRANICA A RÓWNOWAGA W GOSPODARCE AEPL 45° AEPL’ X C+I+G PO PIERWSZE, wydatki zagranicy na nasze dobra (eksport, X) zwiększają zagregowane wydatki planowane, AEPL. AEPL=C+I+G+X AEPL Y AEPL’ ΔYa X C+I+G 45°

PO DRUGIE, nasze zakupy za granicą (import, Z) zmniejszają zag-regowane wydatki na dobra krajowe, AEPL. AEPL=C+I+G+X-Z

AEPL=C+I+G+X-Z Z=KSI•Y Zakładamy, że import, Z, jest stałą częścią Y (PKB). Jego wielkość zależy od KRAŃCOWEJ SKŁONNOŚCI DO IMPORTU, KSI: Z=KSI•Y (Uwaga! Przyjmujemy, że importowane są tylko dobra konsump-cyjne).

C’’ = KSK’•Y - KSI•Y + Ca… Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospo-darce otwartej: C’’ = KSK’•Y - KSI•Y + Ca…

C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca… Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospo-darce otwartej: C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca…

C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca = KSK”•Y+Ca. Oto FUNKCJA KONSUMPCJI DÓBR KRAJOWYCH w gospo-darce otwartej: C’’=KSK’•Y-KSI•Y+Ca=(KSK’-KSI)•Y+Ca = KSK”•Y+Ca. gdzie KSK” oznacza krańcową skłonność do konsumpcji dóbr krajowych z PKB (z Y) w gospodarce otwartej. KSK”=KSK’-KSI

KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w OTWARTEJ gospodar-ce z państwem, CPL”=KSK”•Y+Ca (a zatem także nachylenie wy-kresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospodarce ZAMKNIĘTEJ, CPL = KSK’•Y+Ca.

KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w otwartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK”•Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce zamkniętej, CPL = KSK’•Y+Ca. AEPL Y AEPL’ ΔYb AEPL” X C+I+G 45°

KSK”=KSK’-KSI, więc KSK”<KSK’. Nachylenie wykresu funkcji konsumpcji w otwartej gospodarce z państwem, CPL”=KSK”•Y+Ca (a zatem także nachylenie wykresu AEPL), jest MNIEJSZE niż wykresu funkcji konsumpcji w gospo-darce zamkniętej, CPL = KSK’•Y+Ca. AEPL Y AEPL’ ΔYa X C+I+G 45° AEPL Y AEPL’ ΔYb AEPL” X C+I+G 45°

MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra KRAJOWE zwiększa [KSK”=(KSK’-KSI)] złotych. ΔI KSK”•ΔI (KSK”• ΔI)•KSK”=KSK”2•ΔI KSK”2•ΔI•KSK”=KSK”3•ΔI …………………………………

M”=1/(1-KSK”)=1/[(1-(KSK’-KSI)] =1/(1-KSK’+KSI) MNOŻNIK W GOSPODARCE OTWARTEJ Tym razem z każdego złotego dodatkowego dochodu wydatki na dobra KRAJOWE zwiększa [KSK”=(KSK’-KSI)] złotych. ΔI KSK”•ΔI (KSK”• ΔI)•KSK”=KSK”2•ΔI KSK”2•ΔI•KSK”=KSK”3•ΔI ………………………………… Zatem mnożnik w gospodarce otwartej wynosi: M”=1/(1-KSK”)=1/[(1-(KSK’-KSI)] =1/(1-KSK’+KSI)

M’=1/(1-KSK’) < M=1/(1-KSK), ZAUWAŻ! Mnożnik w gospodarce z państwem jest mniejszy niż w gospodar-ce bez państwa (podatki powodują, że KSK’<KSK!). M’=1/(1-KSK’) < M=1/(1-KSK), bo: KSK’ < KSK (KSK’ = KSK(1-t).

M”=1/(1-KSK”) < M’=1/(1-KSK’), Z kolei mnożnik w gospodarce otwartej jest MNIEJSZY niż mnoż-nik w gospodarce zamkniętej (z państwem): M”=1/(1-KSK”) < M’=1/(1-KSK’), bo : KSK”< KSK’ (KSK” = KSK’ – KSI).

Nic dziwnego, że o podatkach netto i handlu zagranicznym mówi się czasem, że są AUTOMATYCZNYMI STABILIZATORAMI gospodarki, które zmniejszają fluktuacje rzeczywistej produkcji, YE, wokół produkcji potencjalnej, YP.

ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”?

ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4.

ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z?

ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80 (t=0,2). (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20 (KSK=0,75, to KSO=0,25). (iii) Cpl” zwiększy się o 40, Z zwiększy się o 20 (KSK”=0,4, a KSI=0,2).

ZADANIE Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80. (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20. (iii) Cpl” zwiększy się o 40, a Z o 20. c) Na rysunku pokaż podział przyrostu dochodów, odpowia-dający temu przyrostowi PKB, na NT, Yd, Cpl, Spl, Cpl”, Z. Wykorzystaj obliczenia z punktu (b).

Konsumpcję opisuje wzór: Cpl=0,6·Y; stopa opodatkowania t=0,2; krańcowa skłonność do importu KSI=0,2. a) Ile wyno-si: (i) Krańcowa skłonność do konsumpcji z dochodu do dys-pozycji, KSK? (ii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB, KSK’? (iii) Krańcowa skłonność do konsumpcji z PKB dóbr wytworzonych w kraju, KSK”? Cpl to wszystkie (dotyczące dóbr krajowych i zagranicznych) wydatki na konsumpcję. Y to PKB (jesteśmy w gospodarce otwartej z państwem i Y≠Yd). Wynika stąd, że 0,6= KSK’. Zatem: 1. 0,6=KSK’=KSK(1-t)=KSK(1-0,2)=KSK·0,8. To KSK=0,75. 2. KSK”=KSK’-KSI=0,6-0,2=0,4. b) PKB zwiększył się o 100. O ile się zwiększy: (i) dochód do dyspozycji, Yd i podatki netto, NT? (ii) planowana konsump-cja, Cpl i planowane oszczędności, Spl? (iii) planowana kon-sumpcja dóbr wytworzonych w kraju, Cpl”, i import, Z? (i) NT zwiększy się o 20, a Yd o 80. (ii) Cpl zwiększy się o 60, Spl zwiększy się o 20. (iii) Cpl” zwiększy się o 40, a Z o 20. c) Na rysunku pokaż podział przyrostu dochodów, odpowia-dający temu przyrostowi PKB, na NT, Yd, Cpl, Spl, Cpl”, Z. Wykorzystaj obliczenia z punktu (b). NT (20) Y (100) Spl (20) Yd (80) Z (20) Cpl (60) Cpl” (40)

Do tej pory zajmowaliśmy się prawie wyłącznie KRÓTKO-OKRESOWĄ RÓWNOWAGA w gospodarce. Przyjrzyjmy się zatem teraz stanowi KRÓTKOOKRESOWEJ NIERÓW- NOWAGI. (Ograniczymy się do gospodarki „dwusektoro- wej”). Y ≠ AEPL.

W stanie krótkookresowej nierównowagi: Y ≠ AEPL , więc: Y ≠ CPL + IPL (1) Zarazem: Y = CPL + SPL (2) Zatem w stanie krótkookresowej nierównowagi: SPL ≠ IPL (3).

SPL ≠ IPL. Zatem w stanie krótkookresowej nierównowagi: SPL < IPL (1) lub SPL > IPL (2)

SPL < IPL (1) Co to znaczy? W takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować WIĘCEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem WIĘKSZE od produkcji Y (AEPL=CPL+IPL>Y=CPL+SPL!).

SPL < IPL (1) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować WIĘCEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są za-tem WIĘKSZE od produkcji Y (AEPL > Y!). (Zob. sytuacja A).

SPL > IPL (2) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować MNIEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem MNIEJSZE od produkcji Y (AEPL < Y!).

SPL > IPL (2) Co to znaczy? Otóż w takiej sytuacji ludzie chcą zainwestować MNIEJ niż zaoszczędzili. Zagregowane wydatki planowane są zatem MNIEJSZE od produkcji Y (AEPL < Y!) (Zob. sytuacja B na rysunku).

ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamkniętej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0,7.Y–10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Fir-my wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (ii), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane osz-czędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl.

ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0,7.Y–10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Fir-my wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (ii), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane osz-czędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędnoś-ci są równe: Spl=Y–Cpl=100–0,7.100+10=40. Planowane inwes-tycje wynoszą Ipl=60.

ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0,7.Y–10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Fir-my wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (ii), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane osz-czędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędnoś-ci są równe: Spl=Y–Cpl=100–0,7.100+10=40. Planowane inwes-tycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (ii), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczy-wiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I.

ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0,7.Y–10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Fir-my wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (ii), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane osz-czędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędnoś-ci są równe: Spl=Y–Cpl=100–0,7.100+10=40. Planowane inwes-tycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (ii), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczy-wiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0,7.100–10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120–100=20) wynosi 20.

ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0,7.Y–10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Fir-my wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (ii), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane osz-czędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędnoś-ci są równe: Spl=Y–Cpl=100–0,7.100+10=40. Planowane inwes-tycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (ii), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczy-wiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0,7.100–10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120–100=20) wynosi 20. W SYTUACJI (i) (zapasy = 20) powoduje to spadek zapasów do zera (dezinwestycje). Rzeczywiste inwestycje (przypływy) są równe inwestycjom planowanym minus dezin-westycje, co daje 60–20=40. Rzeczywiste oszczędności (odpły-wy) równają się oszczędnościom planowanym i wynoszą 40.

ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0,7.Y–10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Fir-my wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (ii), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane osz-czędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędnoś-ci są równe: Spl=Y–Cpl=100–0,7.100+10=40. Planowane inwes-tycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (ii), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczy-wiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0,7.100–10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120–100=20) wynosi 20. W SYTUACJI (i) (zapasy = 20) powoduje to spadek zapasów do zera (dezinwestycje). Rzeczywiste inwestycje (przypływy) są równe inwestycjom planowanym minus dezin-westycje, co daje 60–20=40. Rzeczywiste oszczędności (odpły-wy) równają się oszczędnościom planowanym i wynoszą 40. W SYTUACJI (ii) (brak zapasów) pojawiają się nie planowane oszczędności, Snpl=20. Rzeczywiste oszczędności (odpływy) są równe oszczędnościom planowanym (40) plus oszczędności nie planowane (20) i wynoszą 60. Rzeczywiste inwestycje (przypływy), podobnie jak inwestycje planowane, wynoszą 60.

ZADANIE W „keynesowskiej” gospodarce zamknietej i bez państwa, funkcja konsumpcji ma wzór: Cpl=0,7.Y–10 (Y to dochód do dyspozycji), a planowane inwestycje, Ipl, równają się 60. Fir-my wytwarzają 100, a ich zapasy produktów gotowych są równe: (i) 20; (ii) 0; (iii) 10. a) Dla każdego z wariantów (i), (ii), (iii) odpowiedz na pytanie, ile wynoszą planowane osz-czędności, Spl, i planowane inwestycje, Ipl. a) Poziom zapasów nie ma znaczenia. Planowane oszczędnoś-ci są równe: Spl=Y–Cpl=100–0,7.100+10=40. Planowane inwes-tycje wynoszą Ipl=60. b) Dla każdej z sytuacji (i), (ii), (iii) oblicz, ile wyniosą rzeczy-wiste oszczędności, S, i rzeczywiste inwestycje, I. b) Panuje nierównowaga: wydatki są równe: AEpl=Cpl+Ipl= 0,7.100–10+60=120. Podaż wynosi 100. Nadwyżka popytu nad podażą (AEpl–Y=120–100=20) wynosi 20. W SYTUACJI (iii) (zapasy = 10) pojawiają się za-równo nie planowane oszczędności konsumentów, jak i dezin-westycje. Wynoszą one po 10 (Snpl = 10 oraz Inpl=-10). Rzeczy-wiste oszczędności (odpływy) są równe oszczędnościom pla-nowanym (40) plus oszczędności nie planowane (10) i łącznie wynoszą 50. Rzeczywiste inwestycje (przypływy) są równe sumie inwestycji planowanych (60) i dezinwestycji (-10) i też wynoszą 50.

UJEMNA I DODATNIA LUKA PKB Kiedy YE ≠ YP , luka PKB równa się YE – YP.

E Ujemna luka PKB: YE – YP < 0, to YE < YP. AEPL YE YP Y 45° YP AEPL=CPL+IPL

E Dodatnia luka PKB: YE – YP > 0, to YE >YP. AEPL YP YE Y 45° YP AEPL=CPL+IPL

LUKA DEFLACYJNA I LUKA INFLACYJNA LUKĄ DEFLACYJNĄ nazywamy przyrost planowanych wydatków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (li-kwidację) ujemnej luki PKB (YE < YP).

LUKA DEFLACYJNA I LUKA INFLACYJNA LUKĄ DEFLACYJNĄ nazywamy przyrost planowanych wydatków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (li-kwidację) ujemnej luki PKB (YE < YP).

LUKĄ INFLACYJNĄ nazywamy spadek planowanych wy- datków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (likwi-dację) dodatniej luki PKB (YE > YP).

LUKĄ INFLACYJNĄ nazywamy spadek planowanych wy- datków autonomicznych, zapewniający zamknięcie (likwi-dację) dodatniej luki PKB (YE > YP).