Czarnobyl – dzieścia lat po katastrofie (26.04.86)

CP-1, Chicago Pile 1- pierwszy na świecie reaktor jądrowy uruchomiony 2 XII 1942r. przez E. Fermiego w podziemiach stadionu piłkarskiego w Chicago. Zawierał 6 t metalicznego uranu i 34 t tlenku uranu, posiadał moderator grafitowy. Osiągał moc 200 W. W 1943 przeniesiono go do Argonne National Laboratory (ANL), gdzie po udoskonaleniach uruchomiono go ponownie jako CP-2.

E0 = mc2

BEKEREL, Bq- jednostka aktywności ciała promieniotwórczego w układzie SI; aktywność ciała promieniotwórczego, w którym 1 samoistna przemiana jądr. zachodzi w czasie 1 s; 1 Bq = s–1; nazwa bekerel pochodzi od nazwiska A.H. Becquerela.

KIUR, Ci -dawna jednostka aktywności ciała promieniotwórczego; jest to aktywność takiej ilości danej substancji, w której zachodzi 3,7 · 1010 rozpadów w czasie 1 s: 1 Ci = 3,7 ·1010 Bq

Kiur nie jest jednostką układu SI. 1 Ci - jeden kiur, nazwa tej jednostki pochodzi od nazwiska Marii Skłodowskiej - Curie. Za wzorzec ilościowy przyjęto intensywność promieniowania jednego grama czystego izotopu radu-266, w którym zachodzi 3,7*1010 rozpadów promieniotwórczych na sekundę. Kiur nie jest jednostką układu SI.

1 Gy = 1 J/kg nazwa grej pochodzi od nazwiska fizyka ang. L.H. Greya. GREJ, Gy, jednostka dawki pochłoniętej przez jednostkę masy (w układzie SI); jest to dawka pochłonięta promieniowania jonizującego, przy jakiej energia 1 J zostaje przekazana ciału masie 1 kg; 1 Gy = 1 J/kg nazwa grej pochodzi od nazwiska fizyka ang. L.H. Greya.

Dawną jednostką dawki pochłoniętej przez jednostkę masy jest rad 1Gy=100 rad=0,01J/kg

Jednostki dawki ekspozycyjnej Dawka ekspozycyjna mówi nam o ładunku który został wytworzony przez promieniowanie jonizujące w jednostce masy danego ciała. Obecnie używaną i umieszczoną w układzie SI jednostką dawki ekspozycyjnej jest kulomb na kilogram (C/kg). Dawniej używaną jednostką jest rentgen (1R=2,58*10-4 C/kg).

Do określania biologicznych skutków napromieniowania ożywa się tzw Do określania biologicznych skutków napromieniowania ożywa się tzw. dawki równoważnej mierzonej w siwertach (Sv), lub dawniej w remach (rem).

W związku z tym, że nie każde promieniowanie działa równie destrukcyjnie na organizmy żywe do porównywania dawki pochłoniętej i dawki równoważnej używa się tzw. czynnika jakości promieniowania

QF - quality factor (współczynnik skuteczności biologicznej). Np QF - quality factor (współczynnik skuteczności biologicznej). Np. dla promieniowania gamma 1Sv=1Gy. Dla innych rodzajów promieniowania, działających o wiele silniej na organizmy żywe współczynnik QF przyjmuje wartości wiele większe (np. promieniowanie alfa QF=25). Sv=Gy*QF, rem=rad*QF, 1Gy=100radów, zatem 1Sv=100remów. (dla elektronów, kwantów gamma i rentgenowskich Q≈1, dla cząstek alfa Q = 20, dla neutronów termicznych Q = 2,3, dla neutronów prędkich Q = 10).

Dawka letalna (LD50/30) została wprowadzona w związku z faktem, iż jednakowe dawki promieniowania wywierają na różne organizmy różne skutki. Dawkę letalną określa się dla danej populacji i jest to jednorazowa dawka promieniowania, jaka jest potrzebna do zgonu 50% osobników danej populacji w ciągu 30 dni od napromieniowania. Organizm LD50/30 (Sv) człowiek 3-4 małpa 5-6 osioł 7,8 koza 3,5 żółw 15 nietoperz 150 ślimak 80-200 mucha 800 pantofelek 3000

Źródło Dawka równoważna oddychanie (radon i produkty jego rozpadu) 2000 μSv inne substancje promieniotwórcze w naszym ciele 400 μSv promieniowanie od gruntu i budynków 300 μSv promieniowanie kosmiczne łączne promieniowanie ze źródeł naturalnych 3000 μSv   diagnostyka medyczna 760 μSv opady i odpad promieniotwórczy* 40 μSv łączne promieniowanie ze źródeł sztucznych 800 μSv maksymalna dopuszczalna dawka ponad tło naturalne 1000 μSv * Opad promieniotwórczy -skażenie promieniotwórcze powstałe w wyniku prób jądrowych w atmosferze w latach 1945-1962.

Реактор Большой Мощности Канальный

Lekkowodne reaktory kanałowe RBMK z wrzącą wodą i moderatorem grafitowym były projektowane i budowane jedynie w byłym Związku Radzieckim. Prototyp tego reaktora o mocy 5MW został zainstalowany w pierwszej na świecie elektrowni jądrowej w Obnińsku (Rosja) 27.06.1954 r.

Rdzeń reaktora stanowi cylindryczny układ grafitu o średnicy 12 m, wysokości 7 m, masie około 1700 ton; jest zbudowany z 2488 bloczków grafitowych o wymiarach 250 mm x 250 mm x 250 mm z osiowymi otworami na kanały paliwowe. Ilość kanałów paliwowych o średnicy 88 mm wynosi 1661, w każdym z nich umieszczone są dwa zestawy paliwowe zawierające po 18 prętów paliwowych o długości 3.65 m.

Całkowita ilość paliwa o wzbogaceniu 2% wynosi ok. 190 ton Całkowita ilość paliwa o wzbogaceniu 2% wynosi ok. 190 ton. Z góry oraz z dołu rdzeń jest osłonięty płytami stalowymi o grubości 200-250 mm. Całość- objętość rdzenia reaktora RBMK wynosi 825 m3, jest umieszczona w betonowej komorze o podstawie 21,6 m x 21,6 m i głębokiej na 25 m. Układ chłodzenia jest układem jednoobiegowym; woda podgrzewana w kanałach reaktora tworzy mieszaninę parowo-wodną.

W separatorach pary następuje separacja (oddzielenie) wody z mieszaniny parowo-wodnej. Para nasycona o parametrach 284oC i 7 MPa w ilości 5780 t/h (ton na godzinę) jest doprowadzana do 2 turbogeneratorów o mocy 500MW każdy. Skroploną w kondensatorze wodę doprowadza się z powrotem do reaktora. Sprawność elektrowni wynosi 31%.

26 kwietnia 1986 roku o godzinie 1 26 kwietnia 1986 roku o godzinie 1.23 w elektrowni atomowej w Czarnobylu w wyniku błędów obsługi nastąpiły dwa wybuchy pary wodnej i wodoru prowadzące do uszkodzenia rdzenia reaktora i pożaru w wyniku czego do atmosfery nastąpiła emisja radioaktywnych pyłów o łącznej aktywności 8*1018Bq.

W wyniku katastrofy zginęło 31 pracowników - 28 w wyniku otrzymania wysokich dawek promieniowania oraz 3 w wyniku poparzeń i uszkodzeń mechanicznych.

Miasto Prypeć, oddalone 3 km od elektrowni, zostało ewakuowane Miasto Prypeć, oddalone 3 km od elektrowni, zostało ewakuowane. Wywieziono 49 tysięcy mieszkańców. 26 kwietnia zarejestrowano tam promieniowanie na poziomie 0,1mSv/h (dawka krytyczna to 1000 mSv/h).

W ciągu 11 dni od awarii przesiedlono 116 tysięcy osób.

ROZKŁAD STĘŻEŃ radioaktywnego cezu-134 i cezu-137 ponad Polską (w mBq/m3) tuż przy powierzchni ziemi oraz na sześciu wysokościach w troposferze i dolnej stratosferze. Są to jedyne tego rodzaju pomiary na świecie przeprowadzone w czasie katastrofy w Czarnobylu.

EMISJA JODU-131 mierzona w próbkach pyłów zebranych podczas lotów helikopterami nad reaktorem w Czarnobylu oraz metr nad ziemią w Warszawie. Chmura radioaktywna dotarła do stolicy prawdopodobnie dobę po rozpoczęciu emisji radionuklidów w Czarnobylu. Druga chmura na szczęście ominęła Polskę, wędrując najpierw ku południu, a następnie na zachód.

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WRODZONYCH WAD ROZWOJOWYCH u dzieci na terenach silnie skażonych opadem radioaktywnym z rektora w Czarnobylu nie różni się znacząco od podobnych danych reszty populacji byłego Związku Radzieckiego.

ŚREDNIE DAWKI PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO na całe ciało, otrzymywane w różnych krajach w ciągu pierwszego roku po katastrofie w Czarnobylu.

ŚREDNIE INDYWIDUALNE DAWKI promieniowania jonizującego otrzymywane przez ludność świata ze źródeł naturalnych i sztucznych.