KONFERENCJA NAUKOWO-SZKOLENIOWA STOMATOLOGIA WSPÓŁCZESNA W PRAKTYCE DENTEXPO Szczecin 2007

ZACHOWANIE DZIECKA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM Urszula Kaczmarek ZACHOWANIE DZIECKA W GABINECIE STOMATOLOGICZNYM

Wybrane metody oceny zachowania dziecka

Skala zachowania dziecka wg Frankl`a i wsp. 1962 Kategoria zachowania Charakterystyka zachowania 1. Zdecydowanie negatywne Dziecko odmawia leczenia, głośno krzyczy, jest przestraszone jawnie manifestuje skrajny negatywizm 2. Negatywne Dziecko niechętnie akceptuje leczenie i ujawnia postawę negatywną, ale w stopniu niezbyt nasilonym, np. nadąsanie, zamknięcie się w sobie 3. Pozytywne Dziecko akceptuje leczenie, ale jest ostrożne, skłonne do stosowania się do poleceń stomatologa, czasem z pewną rezerwą lecz realizuje polecenia lekarza 4. Zdecydowanie współpracujące Dziecko nawiązuje dobre porozumienie z lekarzem, interesuje się zabiegani leczniczymi, śmieje się i cieszy sytuacją terapeutyczną

Ocena lęku i zachowania dziecka wg Anxiety and Behavior Rating Scale Venham`a Skala lęku klinicznego (Clinical Anxiety Rating Scale) Dziecko zrelaksowane, uśmiechnięte, chętne i zdolne do konwersacji 1 Dziecko niełatwe, zaniepokojone; podczas zabiegu powodującej stres może protestować krótko i spokojnie wskazuje na dyskomfort; ręce trzyma przy sobie lub częściowo podnosi sygnalizując dyskomfort; jest chętne i zdolne do interpretacji doświadczenia, jeśli się o to poprosi; natężona ekspresja twarzy, może mieć łzy w oczach 2 Dziecko sprawia wrażenie przestraszonego; tonacja głosu, pytania i odpowiedzi odzwierciedlają lęk; podczas zabiegu powodujące stres protestuje werbalnie, cicho płacze, napręża ręce i je podnosi, ale nie zakłóca przeprowadzenia zabiegu; interpretuje sytuację z rozsądną dokładnością i kontynuuje radzenie sobie z lękiem 3 Dziecko wykazuje niechęć do rozpoczęcia leczenia, trudności w prawidłowej ocenie lęku sytuacyjnego; silnie protestuje słownie i płacze; protest jest proporcjonalny do strachu; radzi sobie z sytuacją z wielką niechęcią 5 Lęk dziecka zakłóca zdolność do oceny sytuacji; płacz nie jest związany z leczeniem; wyraźne ruchy ciała, można do dziecka dotrzeć przez komunikację werbalną i uzyskać z niechęcią i wielkim wysiłkiem przezwyciężanie strachu 6 Dziecko nie styka się z powodem rzeczywistego lęku; głośno płacze i nie słucha przekazu werbalnego, nie czyni wysiłków w celu opanowania strachu, ucieka, potrzebne jest fizyczne unieruchomienie

Ocena lęku i zachowania dziecka wg Anxiety and Behavior Rating Scale Venham`a Skala współpracującego zachowania (Cooperative Behavioral Rating Scale) Pełna współpraca dziecka, możliwie najlepsze warunki do leczenia, nie płacze i nie protestuje fizycznie 1 Dziecko wykazuje niewielki protest słowny lub cicho płacze sygnalizując dyskomfort lecz nie przeszkadza to w kontynuacji leczenia; zachowuje się odpowiednio do etapów leczenia, np. przy iniekcji, oczyszczaniu ubytku mówi „au” 2 Dziecko protestuje silnie i gwałtownie, sygnalizuje płaczem i ruchami rąk, protest jest bardziej rozpraszający i utrudniający, jednak jeszcze dziecko wykazuje współpracę na prośbę lekarza 3 Protest dziecka stanowi duży problem dla lekarza; dziecko ulega prośbom stomatologa niechętnie i wymaga większego wysiłku od lekarza

Zmodyfikowana przez Carthers i in. skala zachowania Haupta RUCHY CIAŁA SPRZECIW ZA POMOCĄ GŁOWY LUB JAMY USTNEJ KOMUNIKACJA WERBALNA

Zmodyfikowana przez Carthers i in. skala zachowania Haupta RUCHY CIAŁA 1 Dziecko wykonuje gwałtowne nieprzerwane ruchy 2 Dziecko wykonuje ciągłe ruchy utrudniające leczenie 3 Ruchy dziecka można kontrolować, nie zakłócają one leczenia 4 Dziecko nie wykonuje ruchów ciała

Zmodyfikowana przez Carthers i in Zmodyfikowana przez Carthers i in. skala zachowania Haupta SPRZECIW ZA POMOCĄ GŁOWY LUB JAMY USTNEJ 1 Dziecko obraca głową, odmawia otwarcia ust 2 Dziecko ma usta zamknięte, trzeba je prosić o otwarcie 3 Dziecko dusi się, knebluje usta, występuje odruch wymiotny 4 Dziecko nie płacze

Sporadycznie mówi lub milczy Zmodyfikowana przez Carthers i in. skala zachowania Haupta KOMUNIKACJA WERBALNA 1 Nadużywa słów, grozi 2 Protestuje słownie 3 Wyraża dyskomfort 4 Sporadycznie mówi lub milczy

Zmodyfikowana przez Carthers i in. skala zachowania Haupta ZACHOWANIE 1 Bardzo złe - wykluczające leczenie 2 Złe – leczenie zostaje przerwane 3 Dostateczne – leczenie trudne lecz można przeprowadzić cały zabieg 4 Dobre – można przeprowadzić całe leczenie ale występują pewne ograniczenia z powodu płaczu dziecka lub wykonywania ruchów ciała 5 Bardzo dobre – dziecko nie płacze i nie wykonuje ruchów ciała

Wyraz twarzy jako wskaźnik strachu Facial Image Scale wg Buchanan i Niven Stanowi ją rząd 5 twarzy wahających się od bardzo wesołej do bardzo smutnej. Dziecko proszone jest o wskazanie twarzy, która najlepiej odzwierciedla jej odczucia w danej chwili; 1 - oznacza twarz najbardziej pozytywną, a 5 – najbardziej negatywną; twarze 4 i 5 wskazują na wysoki poziom lęku. Skala ta określa lęk sytuacyjny i jest łatwa i szybka do przeprowadzenia.

Zachowanie dziecka

Klasyfikacja zachowania/postawy Współpracująca Potencjalnie współpracująca Brak zdolności współpracy

PUNKT ZWROTNY Oznacza nawiązanie relacji stomatologa z dzieckiem poprzez zainteresowanie dziecka swoim działaniem, zainteresowanie rozmową, spowodowanie zmiany zachowania z negatywnego na pozytywne lub zmniejszenie zachowania negatywnego

ZACHOWANIE WSPÓŁPRACUJĄCE Dobry kontakt z lekarzem – werbalny i pozawerbalny Dziecko jest zainteresowane działaniem lekarza, wykonuje polecenia, uczestniczy w demonstracji nowych przedmiotów, uśmiecha się i okazuje symptomy przyzwolenia (gesty, słowa) na wykonywanie czynności zabiegowych Występuje wyraźnie punkt zwrotny

ZACHOWANIE PRZEDWSPÓŁPRACUJĄCE Punkt zwrotny występuje na zmianę z zachowaniem utrudniającym Różny kontakt ze stomatologiem – werbalny i pozawerbalny Dziecko słucha i raczej nie odpowiada na pytania Symptomy utrudniające współpracę - strach, lek przed nieznanym, płacz, dystans do lekarza, wycofywanie się przed demonstracją nowych przedmiotów

ZACHOWANIE UTRUDNIAJĄCE WSPÓŁPRACĘ Brak wyraźnego punktu zwrotnego Różny kontakt ze stomatologiem – werbalny i pozawerbalny Dziecko słucha i raczej nie odpowiada na pytania Symptomy utrudniające współpracę - strach, lek przed nieznanym, płacz, dystans do lekarza, wycofywanie się przed demonstracją nowych przedmiotów Nasilanie się tych zachowań aż do ekstremalnie negatywnych takich jak histeria, krzyk, ucieczka z gabinetu, zakrywanie twarzy, kopanie, wyrywanie się matce/opiekunowi

Potencjalnie współpracujące zachowanie Prowokacyjne, zbuntowane W każdym wieku „Ja nie chcę tego” u małych dzieci Pasywny opór u nastolatków

Potencjalnie współpracujące zachowanie Niekontrolowane 3-6 lata furia

Potencjalnie współpracujące zachowanie Niekontrolowane Prowokacyjne, zbuntowane Lękliwe Czasowo-współpracujące Czupurne

Potencjalnie współpracujące zachowanie Czupurne Zwykle występuje stale Brak łez Trudność w przezwyciężeniu na jednej wizycie

Potencjalnie współpracujące zachowanie Lękliwe Zachowanie ochronne, wahające - może zmienić się w niekontrolowane

Potencjalnie współpracujące zachowanie Czasowo współpracujące Starsze dzieci (>7 lat)

Czynniki wpływające na zachowanie dziecka wiek stomatolog lęk dentystyczny matki historia medyczna pora dnia i czas trwania wizyty świadomość problemu u pacjenta rodzice

Zachowanie dziecka w aspekcie rozwojowym wiek poniżej 2 lat mała zdolność zrozumienia zabiegów leczniczych efektywna komunikacja jest możliwa nawet bez współpracy dziecka niektóre zabiegi można wykonać bez sedacji wiek 2 lata różny rozwój słownictwa i w związku z tym różna komunikacja dziecko wstydzi się nowych ludzi i nowych miejsc należy pozwolić dotykać przedmioty, aby dziecko zrozumiało ich znaczenie zaleca się, aby dziecku towarzyszyli rodzice

Zachowanie dziecka w aspekcie rozwoju wiek 3 lata dziecko lubi się przypodobać dorosłym ma aktywną wyobraźnię i lubi opowieści, można się z nim komunikować i przekonywać w momencie stresującym zwróci się do rodziców i nie akceptuje wyjaśnień obcych czuje się pewniej w obecności rodziców wiek 4 lata dziecko słucha z zainteresowaniem i dobrze reaguje na werbalne wskazówki rozmowne, lubi wyolbrzymiać współpracuje, ale może być zbuntowane i narzucać swoje poglądy

Zachowanie dziecka w aspekcie rozwoju wiek 5 lat bawi się wspólnie z rówieśnikami i nie boi się nieobecności rodziców podczas wizyty, gdyż nie boi się nowych doświadczeń jest dumne z rzeczy, które posiada (zabawka, ubranie itp.) wiek 6 lat zwiększa się uniezależnienie od rodziców (dziecko chodzi do szkoły) zwiększenie reakcji lękowych niepokoje z wybuchami złości, krzyków, agresją

Uświadomienie problemu przez pacjenta

Lekarz dentysta Wygląd i wystrój gabinetu Wiedza pacjenta Umiejętność manualna lekarza, szybkość wykonywania zabiegu, osobowość Używanie słów promujących lęk Stosowanie pochwał i nagród zamiast przekupstwa Samokontrola, empatia Stosowanie komend (nakazów) zamiast sugestii Używanie odpowiedniego do wieku dziecka słownictwa Wprowadzenie humoru

Czynniki związane z rodzicami Wiek matki, ojca Poziom wykształcenia, poziom lęku dentystycznego matki Poziom zaufania matki do stomatologa Poziom obawy matki o dziecko podczas leczenia stomatologicznego

Lęk stomatologiczny matki Kiedyś dorosnę, będę matką i bezwiednie przeniosę cały mój lęk dentystyczny na potomstwo

Czynniki związane z dzieckiem Doświadczenie ogólnomedyczne Doświadczenie stomatologiczne Posiadanie rodzeństwa Opieka nad dzieckiem podczas dnia (matka, opiekunka, żłobek, przedszkole...) Kontakt z rówieśnikami Ogólny stan zdrowia dziecka Zaawansowanie rozwoju fizycznego i intelektualnego

HISTORIA MEDYCZNA

Pora dnia i czas trwania wizyty

FAZY WIZYTY Wejście do gabinetu Zajęcie miejsca na fotelu Rozmowa Pokazywanie Realizacja zabiegu Nagradzanie Wyjście z gabinetu

Zachowanie rodzica/matki podczas wizyty stomatologicznej neutralne współpracujące utrudniające

Zachowanie rodzica/matki podczas wizyty stomatologicznej NEUTRALNE • werbalne i pozawerbalne działania rodzica pozwalają na bezpośrednią komunikację stomatologa z dzieckiem - rodzic wyłącza się z triady stomatolog-dziecko-rodzic - pozwala na kontakt z dzieckiem nie jest pośrednikiem w przekazywaniu komunikatów • dziecko współpracuje i samo radzi sobie bez rodzica • rodzic pozostaje w gabinecie lub w przypadku dzieci starszych znajduje się poza gabinetem (w poczekalni)

Zachowanie rodzica/matki podczas wizyty stomatologicznej WSPÓŁPRACUJĄCE • rodzic wspomaga działania stomatologa przez oddziaływania werbalne i pozawerbalne (słowa, gesty, dotyk, uścisk, przytulanie), co zmniejsza opór dziecka i zwiększa jego współpracę

Zachowanie rodzica/matki podczas wizyty stomatologicznej UTRUDNIAJĄCE • rodzic utrudnia działania stomatologa poprzez oddziaływanie werbalne i pozawerbalne, które manifestuje się jako - słowa, gesty, przypadkowe odruchy wchodzenie lekarzowi w słowo nadmierne wymagania stawiane dziecku - oznaki własnego lęku stomatologicznego wyrażane słowem i gestem  Wzrost oporu dziecka przed działaniem stomatologa  Zmniejszenie współpracy

Związek różnych czynników z zachowaniem współpracującym dziecka do lat 3 podczas I wizyty + Neutralna postawa matki podczas wizyty Niski poziom obawy matki o dziecko +

Związek różnych czynników z zachowaniem przedwspółpracującym dziecka do lat 3 podczas I wizyty + Opieka nad dzieckiem przez matkę Niski poziom zaufania matki do stomatologa _

Związek różnych czynników z zachowaniem niewspółpracującym dziecka do lat 3 podczas I wizyty Wysoki poziom obawy matki o dziecko Przykre doświadczenie medyczne dziecka + + _

Związek różnych czynników z zachowaniem neutralnym matki dziecka do lat 3 podczas I wizyty + Wysoki poziom obawy matki o dziecko Wysoki poziom lęku stomatologicznego _

Związek różnych czynników z zachowaniem współpracującym matki dziecka do lat 3 podczas I wizyty - Wysoki poziom zaufania do stomatologa Wysoki poziom lęku stomatologicznego _

Związek różnych czynników z zachowaniem utrudniającym matki dziecka do lat 3 podczas I wizyty + Przykre doświadczenie medyczne dziecka Wysoki poziom lęku stomatologicznego +

PODEJŚCIE DO DZIECKA

PODEJŚCIE do dziecka DZIECKO SIEDZI NA FOTELU Znajdź coś co zainteresuje dziecko (np. zabawka, fryzura, nowe buty dziecka) Zachowaj dystans odległości socjalnej Child is sitting in chair Find something of interest to child (Christmas, B-Day, new shoes, teddy bear they brought) Stay away initially Talk, smile Ask them if they brought their teeth with them Ask them to open… Look from a distance… don’t touch….. Reward cooperation Ask to see their upper teeth too… then touch their lip “That’s great!! Nice teeth! Can you open even bigger?

PODEJŚCIE Zapytaj o coś co pozwoli się dziecku otworzyć… Popatrz na dziecko z pewnej odległości nie dotykaj dziecka ...….. nagrodź współpracę

PODEJŚCIE Poproś o zgodę dziecka na obejrzenie jego górnych zębów.... potem dotknij wargi Pozytywne wzmocnienie nagradzaj sukcesywnie zachowania zbliżone do pożądanego celu

BADANIE Na początku pracować od przodu, na poziomie oczu dziecka Zachować „intymną strefę” – dystans socjalny, wynosi ok. 45 cm; stomatolog wchodzi w tą strefę, ale częste przerwy między etapami zabiegu pozwalają na akceptację

BADANIE Przechyl oparcie fotela Badanie trochę za każdym razem Badanie Lusterko; technika „powiedz-pokaż-zrób” Umieść zgłębnik przed zębami dotknij zęba ... zapytaj „czy czujesz, że drapie ząb”, zinterpretuj odpowiedź, nagrodź komplementem zobaczyliśmy zęby przednie ... teraz zobaczymy tylne ... i otwórz szerzej buzię! O tak ... dobrze to zrobiłeś/aś „hej, naprawdę masz ładne zęby” Tipping the Chair Back A little bit at a time Examination TSD mirror Sneak explorer to front teeth Tooth feeler… “Do you feel it scratching your tooth” Do this for interpretation, then reward them “We’re done with the front teeth… let’s do some back teeth now… and open really, really big! More compliments… “Wow…. Great opener” “Hey, you really have some nice teeth here”

Badanie w pozycji kolano-do-kolana (Knee to Knee)

Operacyjne perły iniekcja koferdam podtlenek azotu

Iniekcja Niewiele i powoli Zastosuj dystraktory (opowiadaj o czymś)

Iniekcja Bądź empatyczny ale nie współczujący Podaj czas trwania zabiegu ... jak długo będzie trwać Zastosuj „elektroniczną anestezję” Anaeject

Koferdam Zademonstruj na palcu pacjenta zakładając klamrę ....„widzisz to jest przyjemne’ Zdejmij klamrę z palca

Zabieg Zasadniczo powinna to być najłatwiejsza część Wypłucz buzię z resztek z ubytku i pozwól mi sprawdzić wodą ...i tak dalej ....

Cykl zależności w postępowaniu z dzieckiem-pacjentem

PODSUMOWANIE 1 Obecnie środowisko dentystyczne jest nastawione bardziej przyjaźnie do pacjentów w wieku rozwojowym niż miało to miejsce w przeszłości. Sprzyjają temu zarówno odpowiednio przeszkolony personel jak i współczesne materiały dentystyczne i aparatura. Jednakże zadania stomatologii dziecięcej pozostają takie same jak w przeszłości - wykonanie precyzyjnie zabiegu leczniczego u dziecka, którego zachowanie waha się od współpracującego do definitywnie negatywnego.

PODSUMOWANIE 2 Na metody postępowania z dzieckiem w gabinecie dentystycznym oddziałuje wiele czynników, m. in. rodzice, społeczeństwo, personel dentystyczny, system legislacyjny i ubezpieczeniowy. Istotna jest również tzw. opinia publiczna kreowana przez media żądająca realizacji w praktyce wszystkich korzyści wynikających z odkryć naukowych. Lekarze dentyści konkurują z magazynami konsumenckimi, Internetem, informacją komercyjną i reklamą producentów jako „źródłami” wiedzy pro zdrowotnej; ta kulturowa demonstracja zmniejsza zaufanie do profesjonalistów.

PODSUMOWANIE 3 Niekiedy trudno jest lekarzowi uzyskać świadomą zgodę pacjenta na zastosowanie danej metody leczenia z tego względu, iż posiada on własną wiedzę na ten temat uzyskaną z „badań” internetowych. Współcześni rodzice odzwierciedlają zmiany zachodzące w społeczeństwie: - rolą tradycyjnego rodzica było ustalanie limitów i mówienie dziecku „nie” obecny rodzic usiłując być „przyjazny’ dla dziecka rezygnuje z ponoszenia odpowiedzialności za ustalanie ograniczeń, utrzymanie dyscypliny, nauczania samokontroli i wpajania szacunku do innych. Te zmiany w sposobie wychowywania dzieci wpływają niekorzystnie na ich zachowanie w gabinecie dentystycznym.

PODSUMOWANIE 4 Niektóre metody behawioralne stosowane tradycyjnie przez lekarzy są obecnie postrzegane przez rodziców jako negatywne  zatem metody te mogą być użyte dopiero po uzyskaniu na nie świadomej zgody rodzica Obserwuje się również wzrost liczby rodziców próbujących dyktować lekarzowi podejście do leczenia lub metodę terapeutyczną, np. żądając leczenia dziecka w znieczuleniu ogólnym z powodu płaczu dziecka na wizycie, nie zdając sobie sprawy ze wskazań, przeciwwskazań, ryzyka, korzyści i ograniczeń oraz kosztów anestezji ogólnej  zatem zrozumiale jest, iż w celu optymalnego postępowania z dzieckiem, lekarz dentysta musi wiedzieć kiedy i dlaczego występują określone zachowania dziecka i w jaki sposób można je zmienić efektywnie i profesjonalnie.

PODSUMOWANIE 5 Na zdolność tolerowania zabiegu dentystycznego przez dziecko wpływają różne czynniki, m. in. - jego poziom intelektualny - temperament - wcześniejsze doświadczenie terapeutyczne lęk i strach oraz przywiązanie do rodzica (zwłaszcza matki).

PODSUMOWANIE 6 Znajomość rozwoju intelektualnego i psychologicznego pomaga w zrozumieniu natury niewspółpracującego zachowania dziecka w gabinecie i zastosowania strategii niefarmakologicznej adaptacji dziecka celem uzyskania postawy współpracującej Na ogół proces adaptacji, zwłaszcza małego dziecka lub starszego z lękiem dentystycznym wymaga więcej niż jednej wizyty, która jest przewidziana do refundacji lekarzowi w publicznej opiece zdrowotnej Podkreśla się znaczenie lepszego zrozumienia przez lekarza dentystę zachowania dziecka w gabinecie.

PODSUMOWANIE 7 W przebiegu leczenia dziecka istotną rolę odgrywa interakcja trójkąta osobowości dziecko-rodzice/ lekarz dentysta Istotny jest przebieg pierwszej wizyty dziecka w gabinecie, występowanie lęku i strachu dziecka oraz interakcję dziecko-rodzice, jak również przyczynowo-skutkową zależność między lękiem dentystycznym matki a zachowaniem dziecka w gabinecie.

matki/opiekuna w gabinecie Obecność matki/opiekuna w gabinecie podczas wykonywania zabiegu u dziecka

(1) Z danych piśmiennictwa wynika różne podejście lekarzy dentystów do obecności rodzica (najczęściej matki) podczas postępowania terapeutycznego u dziecka. Biorąc pod uwagę, że głównie matka podejmuje decyzje pro zdrowotne w stosunku do dziecka (np. decyduje co i kiedy dziecko je, oczyszcza dziecku zęby) to zadziwiające jest to, że stosunkowo często pozostaje w poczekalni zamiast uczestniczyć w wizycie dentystycznej dziecka.

(2) Na łamach literatury profesjonalnej toczą się gorące dyskusje czy matka powinna być obecna w gabinecie podczas leczenia dziecka. Przeciwnicy twierdzą, że dziecko obecność matki wykorzystuje do własnych celów, tj. odmowy leczenia, ale zwolennicy twierdzą, iż rozdzielenie dziecka z matką wpływa na wzrost lęku i zakłóca poddawanie się dziecka zabiegom leczniczym. Powody dyskusji na ten temat są związane z interakcją lekarza dentysty z matką i dzieckiem. Powstaje specyficzny typ zależności lekarza z pacjentem, w którym lekarz musi postępować terapeutycznie jednocześnie wobec dwóch osób – dziecka i matki. Natomiast przy braku obecności matki relacja staje dwustronna, tak jak w przypadku pacjenta dorosłego.

(3) Odsetek stomatologów w Wielkiej Brytanii uważających, że obecność rodzica wpływa pozytywnie na zachowanie dziecka % Crossley & Joshi , Br Dent J 2002

(4) Częstość zapraszania przez stomatologa w Australii rodzica do towarzyszeniu dziecku podczas zabiegu %

Odsetek stomatologów w Australii proszący rodzica o opuszczenie gabinetu przy niewspółpracującym zachowaniu dziecka (5) %

(6) Trudno pominąć efekt wpływu psychologicznego na zachowanie dziecka zwłaszcza podczas pierwszej wizyty obecności matki (rodzica). Oceniono zachowanie dzieci podczas przeprowadzania badania jamy ustnej i wykonywania zabiegu profilaktycznego w obecności i bez obecności rodzica (Marzo i in (2003) - istotnie więcej dzieci zachowywało się współpracująco bez obecności rodzica niż przy jego obecności w gabinecie (89% vs 63%) - 8% dzieci, których badanie odbyło się w obecności rodzica nie zgłosiło się na następną wizytę, podczas gdyż tylko 1% dzieci , których pierwsza wizyta odbyła się bez udziału rodzica  obecność rodzica podczas pierwszej wizyty dziecka wpływa niekorzystnie na jego zachowanie, a zatem lepiej jest przyjmować samo dziecko

istotny wzrost współpracy u dzieci po pierwszej wizycie (94%) (7) Zastosowanie metody obecność/brak obecności rodzica jako behawioralną technikę postępowania z dzieckiem niewspółpracującym (rodzic wychodził z gabinetu i powracał dopiero wtedy, gdy zachowanie dziecka zmieniło się na współpracujące) w wieku wynoszącym średnio 4,6±1,5 lat (zakres od 2,7 do 8,8 lat) wykazało istotny wzrost współpracy u dzieci po pierwszej wizycie (94%)  wnioskowano, że metoda obecność/brak obecności rodzica zapewnia uzyskanie współpracy u dzieci z negatywnym zachowaniem minimalizując konieczność stosowania innych metod (Kotsanos i in 2005)

(8) Jednakże, z punktu widzenia psychologicznego obecność matki w gabinecie podczas leczenia dziecka, zwłaszcza małego, jest konieczna dla ustalenia i funkcjonowania w sposób prawidłowy zależności między lekarzem dentystą a pacjentem– dzieckiem. Ponadto zmiany zachodzące w społeczeństwie wymuszają obecność rodzica w gabinecie dentystycznym podczas leczenia dziecka.

Cykl zależności w postępowaniu z dzieckiem-pacjentem

Dziękuję za uwagę