1 Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro- ekonomii, :)…

2 W Z R O S T G O S P O D A R C Z Y

3 1.CO TO JEST WZROST GOSPODARCZY?  WZROSTEM GOSPODARCZYM nazywamy powięk- szanie się realnej wartości produktu krajowego brutto (globalnej lub per capita) w gospodarce.

4  WZROSTEM GOSPODARCZYM nazywamy powięk- szanie się realnej wartości produktu krajowego brutto (GLOBALNEJ lub PER CAPITA) w gospodarce. Obie miary są ważne…

5 O zróżnicowaniu tempa wzrostu w różnych krajach.

6

7 DYGRESJA ANGUS MADDISON, World Population, GDP and Per Capi- ta GDP, 1 – 2003 AD. tal-file_ xls Od ANGUSA MADDISONA ( ) można się dowie- dzieć m. in.: - Ile wynosił PKB per capita w Jerozolimie za Chrystusa (ok dol. PPP z 1990 r.). - Ile w tym samym czasie wynosił PKB per capita w Polsce (400 $), Rzymie (800$), Paryżu (470$), Monachium (430 $), Pekinie (450$), Meksyku (400$), itd. - Kiedy Europa Zachodnia zaczęła wyprzedzać Chiny (1000 r., odpowiednio: 400$ i 450$; 1500 r., odpowiednio : 771$ i 600$). KONIEC DYGRESJI

8

9 Skutki I WIELKIE RÓŻNICE poziomu życia mieszkańców różnych krajów. W 2000 r. poziom życia w Zairze był ponad 120 razy niższy niż w USA a długookresowa stopa wzrostu w Zairze była ujemna, a w USA dodatnia.

10

11 Skutki II SZYBKIE ZMIANY poziomu życia mieszkańców różnych krajów. W 1900 r. poziom PKB per capita w Szwecji był ponad 2 razy wyższy niż w Japonii. Po 100 latach Japonia przegoniła Szwecję (Japonia - 2,92%; Szwecja - 2,09%).

15 A teraz popatrzmy jeszcze na wzrost gospodarczy w Polsce i w Meksyku w XX wieku.

16 Polska a Meksyk w XX wieku Polacy lubią się porównywać z pracowitymi i bogatymi tego świata; np. z Amerykanami (28129 dolarów "na głowę" w 2000 r.), z Niemcami (18596 dolarów "na głowę" w 2000 r.), z Japończykami (21067 dolarów "na głowę" w 2000 r.).

17 Otóż nasze miejsce jest gdzie indziej,. Popatrzmy np. na Polskę i Meksyk i PKB per capita w 1900 i w 2000 roku. Oni startowali od 1366 dolarów i kończyli z 7218 dolarami, a my startowaliśmy od 1536 dolarów i koń- czylismy z 7215 dolarami. W XX w. Meksykanie najpierw dogonili, a potem przegonili Polaków! Wszystko dlatego, że tempo wzrostu gospodarczego w Meksyku w XX w. wyno- siło 1,68%, a w Polsce 1,56%!!

18

19

20

21 W dodatku, jak wynika z ECONOMICS OF HAPPINESS - Meksykanie są od Polaków szczęśliwsi o tyle mniej więcej, o ile Polacy są szczęśliwsi od mieszkańców Botswany! ( _LEONHARDT_GRAPHIC.html, serwis dostępny w maju 2015 r.).

22 Poza poziomem PKB per capita i tempem wzrostu gospo- darczego są i nne podobieństwa Polski i Meksyku. - Oni, Meksykanie, są peryferią jednego z gospodarczych i cywilizacyjnych centrów świata (Kanada i Stany) i my, Po- lacy, jesteśmy peryferią jednego z gospodarczych i cywiliza- cyjnych centrów świata (Europa Zachodnia). - Rio Grande i Odra…

23 I jeszcze coś. Na portalu "gazeta.pl" z 10 marca 2010 r. zna- lazłem niedawno wywiad z prof. Krystyną Iglicką z UW za- tytułowany: „Stracone pokolenie. Najnowsza polska emi- gracja” (tytuł mówi wszystko). Iglicka pisze m. in.: "Jesteśmy największym eks- porterem siły roboczej w Europie. W Amerykach mamy Meksyk (...). Tak, jesteśmy Meksykiem Europy".

24 Pomówmy teraz o pewnych szczegółowych poglądach doty- czących wzrostu gospodarczego, czyli o: „GRANICACH WZROSTU” i „EFEKCIE DOGANIANIA”

25 GRANICE WZROSTU? Chodzi o twierdzenie, że: Niedobór zasobów naturalnych zahamuje w końcu wzrost gospodarczy. Prekursor: Thomas Robert Malthus ( ) i „prawo ludnościowe”: brak ziemi i żywności zahamuje wzrost liczby ludności na świecie.

26 Thomas Robert Malthus ( ) i „prawo ludnościo- we”: brak ziemi i żywności zahamuje wzrost liczby ludności na świecie. Ponure prognozy Malthusa (economics - „dismal science”) się nie spełniły. Świat uniknął maltuzjańskiej pułapki.

27 Rozwiązaniem okazało się SPOWODOWANE DZIAŁA- NIEM RYNKU ZWIĘKSZANIE SIĘ NAKŁADÓW KAPI- TAŁU PLUS ZMIANY TECHNOLOGICZNE DOTYCZĄ- CE PRODUKCJI ŻYWNOŚCI. Efektem był gwałtowny wzrost produktywności „brakują- cego” zasobu (ziemi potrzebnej do wytwarzania żywności). Te doświadzenia można uogólnić. Dotyczą one NIE TYLKO ZIEMI, LECZ TAKŻE INNYCH ZASOBÓW.

28 EFEKT DOGANIANIA (ang. catch-up effect) (KONWER- GENCJA)? Istnieje tendencja do wyrównywania się poziomów rozwoju gospodarczego i poziomów życia w różnych krajach.

29 PRZYCZYNY: -Względna łatwość zwiększania wyposażenia pracowników w kapitał w krajach względnie biednych.

30 PRZYCZYNY: -Względna łatwość zwiększania wyposażenia pracowników w kapitał w krajach względnie biednych. - Prawo malejących przychodów.

31 PRZYCZYNY: -Względna łatwość zwiększania wyposażenia pracowników w kapitał w krajach względnie biednych. - Prawo malejących przychodów. - Technologiczny „efekt gapowicza”.

32 Nie wszystkie kraje podlegają konwergencji (np. Afryka, kraje realnego socjalizmu). Decydujące bywają „RAMY INSTYTUCJONALNE” gos- podarowania, które mogą albo sprzyjać wzrostowi gospo- darczemu albo hamować wzrost gospodarczy.

33 INSTYTUCJE (ang. institutions) WYTWORY SPOŁECZEŃSTWA, KTÓRYCH SKUT- KIEM SĄ TRWAŁE BODŹCE, DECYDUJĄCE O SPO- SOBIE ŻYCIA (np. ZWYCZAJ, MORALNOŚĆ, RELI- GIA, PRAWO, SYSTEM POLITYCZNY…). Podporządkowanie się tym bodźcom jest nagradzane (np. za- dowoleniem, pochwałą, premią, dostępem do dóbr), a niepod- porządkowanie się jest karane (np. dyskomfortem, wyklu- czeniem z grupy, uwięzieniem, ukamieniowaniem).

34 SKUTKIEM ISTNIENIA INSTYTUCJI SĄ POWTARZA- JĄCE SIĘ W OKREŚLONYCH SYTUACJACH ZACHO- WANIA (np. tańczenie tanga, kradzież, zawarcie małżeństwa w obrządku katolickim, założenie spółki akcyjnej). INSTYTUCJE WPŁYWAJĄ M.IN. NA GOSPODAROWA- NIE...

35 Na przykład, jednym z czynników, który zadecydował o po- jawieniu się trwałego wzrostu gospodarczego w krajach Zachodu, była instytucja protestantyzmu wraz z doktryną predystynacji (kiedy bogactwo indywidualne jest znakiem przychylności bóstwa i zapowiedzią zbawienia, wierni chcą się bogacić…).

36 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. PRZYCZYNY WZROSTUZnaczenie (w %)

37 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. PRZYCZYNY WZROSTUZnaczenie (w %) WZROST NAKŁADÓW PRACY33

38 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. PRZYCZYNY WZROSTUZnaczenie (w %) WZROST NAKŁADÓW PRACY33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67

39 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostuZnaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tymw tym (w p. proc.) WZROST NAKŁADÓW KAPITAŁU 20

40 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostuZnaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tymw tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału20 WZROST WIEDZY I DOŚWIADCZENIA PRACOWNIKÓW 12

41 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostuZnaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tymw tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 POSTĘP TECHNICZNY I ORGANIZACYJNY 28

42 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostuZnaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tymw tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny28 KORZYŚCI SKALI8

43 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostuZnaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tymw tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny28 Korzyści skali8 ZMIANY ALOKACJI ZASOBÓW W GOSPODARCE 8

44 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostuZnaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tymw tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny28 Korzyści skali8 Zmiany alokacji zasobów w gospodarce 8 ZMIANY PRAWNE, KULTUROWE, SPOŁECZNE I INNE -9

45 2. PRZYCZYNY WZROSTU Przyczyny wzrostu gospodarczego w USA, Źródło: E.F.Denison, Trends in American Economic Growth, , Washington Brookings Institution, Washington 1985, s. 30; szacunki C.R. McConnel i S.L.Brue, Economics. Princip- les, Problems, and Policies, McGraw-Hill, 1999, s, 374. Przyczyny wzrostuZnaczenie (w %) Wzrost nakładów pracy33 WZROST PRODUKTYWNOŚCI PRACY 67 w tymw tym (w p. proc.) Wzrost nakładów kapitału20 Wzrost wiedzy i doświadczenia pracowników 12 Postęp techniczny i organizacyjny28 Korzyści skali8 Zmiany alokacji zasobów w gospodarce 8 Zmiany prawne, kulturowe, społeczne i inne -9 RAZEM100

46 3. WAHANIA WZROSTU GOSPODARCZEGO W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Y p, można utożsamiać ZE WZROSTEM GOSPODARCZYM.

47 3. WAHANIA WZROSTU GOSPODARCZEGO W długim okresie zmiany potencjalnej produkcji, Y p, można utożsamiać ZE WZROSTEM GOSPODARCZYM. W okresie krótkim zmiany zagregowanych wydatków, AE PL, powodują, że RZECZYWISTA WIELKOŚĆ PRODUKCJI, Y E, WAHA SIĘ WOKÓŁ WIELKOŚCI PRODUKCJI PO- TENCJALNEJ, Y P.

r.) Rzeczywista i potencjalna wielkość produkcji w Stanach Zjednoczonych w latach Rzeczywista produkcja, Y, w bardzo długim okresie waha się wokół zwiększającej się produkcji potencjalnej, Yp.

49  CYKLEM KONIUNKTURALNYM nazywamy wahania rzeczywistej wielkości produkcji wokół trendu długookreso- wego, który ukazuje zmiany wielkości produkcji potencjal- nej. Wahaniom tym towarzyszą zmiany wielkości bezrobocia i tempa inflacji.

50 Fazy cyklu koniunkturalnego Typowy cykl koniunkturalny składa się z fazy RECESJI i fa- zy EKSPANSJI. Punkty zwrotne koniunktury to SZCZYT i DNO. [RECESJA – 6 lub więcej miesięcy spadku PKB (z grubsza)]

51 UMIĘDZYNARODOWIENIE CYKLU (ważna cecha współ- czesnego cyklu koniunkturalnego) Stan koniunktury w jednym kraju np. za pośrednictwem handlu zagranicznego wpływa na stan koniunktury w innych krajach (kraje „zarażają się” fazami cyklu).

52 PRZYCZYNY CYKLU KONIUNKTURALNEGO Jak pamiętamy, wahania cykliczne tłumaczyliśmy, odwołując się do modelu AD/AS…

53 Jak pamiętamy, wahania cykliczne tłumaczyliśmy, odwołując się do modelu AD/AS. Oto przykład: Y P LAS AD 1 2 E 1 E 2 SAS Y P A P1P1 P2P2 B

54 Ogólnie, teorie cyklu koniunkturalnego mogą być: EGZOGENICZNE LUB ENDOGENICZNE.

55 EGZOGENICZNE teorie cyklu koniunkturalnego tłumaczą cykl PRZYCZYNAMI INNYMI NIŻ ZACHOWANIA SA- MYCH KONSUMENTÓW I PRZEDSIĘBIORSTW (przy- czynami „zewnętrznymi” w stosunku do nich).

A oto przykład „egzogenicznej teorii cyklu koniunktural- nego”. CYKL POLITYCZNY Wyborcy mają krótką pamięć, więc przed wyborami rządzą- cy za pomocą ekspansywnej polityki gospodarczej „nakrę- cają koniunkturę” i – wygrywają wybory. Spowodowana tym inflacja pojawia się dopiero po wyborach. Jednak „wy- borcy mają krótką pamięć”, więc przed kolejnymi wybora- mi… ITD..

57 Obok egzogenicznych teorii cyklu istnieją także ENDOGE- NICZNE TEORIE CYKLU KONIUNKTURALNEGO. Endogeniczne teorie cyklu koniunkturalnego wyjaśniają cykl zachowaniami SAMYCH KONSUMENTÓW I PRZED- SIĘBIORSTW.

58 Endogeniczne teorie cyklu koniunkturalnego tłumaczą cykl zachowaniami SAMYCH KONSUMENTÓW I PRZEDSIĘ- BIORSTW. Przykładem endogenicznego wyjaśnienia cyklu jest tzw. MO- DEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA

MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (gos- podarka jest „dwusektorowa”)

(1)  I t a =  Y t, gdzie  I t a to autonomiczny wzrost inwestycji.

61 MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (1)  I t a =  Y t, gdzie  I t a to autonomiczny wzrost inwestycji. (2)  C t+1 = KSK  Y t, gdzie „KSK” to krańcowa skłonność do konsum- pcji.

62 MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (1)  I t a =  Y t, gdzie  I t a to autonomiczny wzrost inwestycji. (2)  C t+1 = KSK  Y t, gdzie „KSK” to krańcowa skłonność do konsumpcji. (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ), gdzie „b” to współczynnik kapitałowy.

63 MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA (1)  I t a =  Y t, gdzie  I t a to autonomiczny wzrost inwestycji. (2)  C t+1 = KSK  Y t, gdzie „KSK” to krańcowa skłonność do konsumpcji. (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ), gdzie „b” to współczynnik kapitałowy. (4)  Y t+1 =  I t +1 a +  C t+1 +  I t+1.

64 A zatem: (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ), (4)  Y t+1 =  I t +1 a +  C t+1 +  I t+1. MODEL MNOŻNIKA-AKCELERATORA: [(1)+(2)+(3)+(4)] wyjaśnia cykl koniunkturalny...

65 (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ). Niech: KSK = ½; b = 3 OkresyΔIaΔIa ΔCΔCΔIΔIΔY=ΔI a +ΔC+ΔI

66 (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ). Niech: KSK = ½; b = 3 OkresyΔIaΔIa ΔCΔCΔIΔIΔY=ΔI a +ΔC+ΔI

67 (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ). Niech: KSK = ½; b = 3 OkresyΔIaΔIa ΔCΔCΔIΔIΔY=ΔI a +ΔC+ΔI

68 (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ). Niech: KSK = ½; b = 3 OkresyΔIaΔIa ΔCΔCΔIΔIΔY=ΔI a +ΔC+ΔI

69 (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ). Niech: KSK = ½; b = 3 OkresyΔIaΔIa ΔCΔCΔIΔIΔY=ΔI a +ΔC+ΔI

70 (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ). Niech: KSK = ½; b = 3 OkresyΔIaΔIa ΔCΔCΔIΔIΔY=ΔI a +ΔC+ΔI

71 (1)  I t a =  Y t, (2)  C t+1 = KSK  Y t, (3) I t+1 = b  C t+1, czyli:  I t+1 = b (  C t+1 -  C t ). Niech: KSK = ½; b = 3 OkresyΔIaΔIa ΔCΔCΔIΔIΔY=ΔI a +ΔC+ΔI ,5-262,5-250

72 4. PAŃSTWO A WZROST - CO PAŃSTWO MOŻE ZRO- BIĆ W CELU ZAPEWNIENIA SZYBKIEGO WZROS- TU GOSPODARCZEGO? A.DBAŁOŚĆ O RAMY INSTYTUCJONALNE GOSPO- DAROWANIA.

73 4. PAŃSTWO A WZROST - CO PAŃSTWO MOŻE ZRO- BIĆ W CELU ZAPEWNIENIA SZYBKIEGO WZROS- TU GOSPODARCZEGO? A.DBAŁOŚĆ O RAMY INSTYTUCJONALNE GOSPO- DAROWANIA.

74 4. PAŃSTWO A WZROST (Co panstwo może zrobić w celu zapewnienia szybkiego wzrostu gospodarczego?) A. DBAŁOŚĆ o RAMY INSTYTUCJONALNE GOSPODA- ROWANIA - Dbałość o PIENIĄDZ (warunek istnienia rynku oraz spec- jalizacji i rachunku ekonomicznego). INSTYTUCJE - wytwory społeczeństwa, których skutkiem są trwałe bodźce, decydujące m.in. o sposobie gospodaro- wania. Podporządkowanie się tym bodźcom jest nagradza- ne, a niepodporządkowanie się jest karane.

75 4. PAŃSTWO A WZROST (Co panstwo może zrobić w celu zapewnienia szybkiego wzrostu gospodarczego?) A. DBAŁOŚĆ o RAMY INSTYTUCJONALNE GOSPODA- ROWANIA - Dbałość o PIENIĄDZ (warunek istnienia rynku oraz spec- jalizacji i rachunku ekonomicznego). -Dbałość o PRAWA WŁASNOŚCI (ang. property rights) (sprzężenie możliwości decydowania z ponoszeniem mate- rialnych konsekwencji podejmowanych decyzji). INSTYTUCJE - wytwory społeczeństwa, których skutkiem są trwałe bodźce, decydujące m.in. o sposobie gospodaro- wania. Podporządkowanie się tym bodźcom jest nagradza- ne, a niepodporządkowanie się jest karane.

76 4. PAŃSTWO A WZROST (Co panstwo może zrobić w celu zapewnienia szybkiego wzrostu gospodarczego?) A. DBAŁOŚĆ o RAMY INSTYTUCJONALNE GOSPODA- ROWANIA - Dbałość o PIENIĄDZ (warunek istnienia rynku oraz spec- jalizacji i rachunku ekonomicznego). -Dbałość o PRAWA WŁASNOŚCI (ang. property rights) (sprzężenie możliwości decydowania z ponoszeniem mate- rialnych konsekwencji podejmowanych decyzji). - Dbałość o RYNEK (idea „gospodarki, która zachowuje się niczym słonecznik” + konkurencja napędzająca postęp technologiczny). INSTYTUCJE - wytwory społeczeństwa, których skutkiem są trwałe bodźce, decydujące m.in. o sposobie gospodaro- wania. Podporządkowanie się tym bodźcom jest nagradza- ne, a niepodporządkowanie się jest karane.

77 B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE (ang. demand side policies)

78 B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE (ang. demand side policies) Za pomocą polityki stabilizacyjnej państwo SKRACA RECESJE i WYDŁUŻA EKSPANSJE w gospodarce.

79 B. PAŃSTWO WPŁYWA NA POPYT W GOSPODARCE (ang. demand side policies) Za pomocą polityki stabilizacyjnej państwo SKRACA RECESJE i WYDŁUŻA EKSPANSJE w gospodarce. „Przy okazji” państwo może starac się zapewnić NISKI POZIOM STÓP PROCENTOWYCH.

80 C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE (ang. supply side policies)

81 -WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI

82 - WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ULGI INWESTYCYJNE

83 - WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ULGI INWESTYCYJNE ULGI INWESTYCYJNE – możliwość odliczania od płaco- nego podatku pewnego odsetka (np. 10%) poniesionych nakładów inwestycyjnych. Ulgi inwestycyjne mogą być trwałe lub chwilowe. Ulgi chwilowe powodują sztuczne skupienie planowanych in-westycji firm w okresie objętym tymi ulgami.

84 - WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ulgi inwestycyjne ● WSPIERANIE OSZCZĘDNOŚCI PRYWAT- NYCH

85 - WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ulgi inwestycyjne ● wspieranie oszczędności prywatnych ● WSPIERANIE OSZCZĘDNOŚCI PUBLICZ- NYCH (ROLA BUDŻETU PAŃSTWA)

86 - WSPIERANIE PRYWATNYCH INWESTYCJI ● ulgi inwestycyjne ● wspieranie oszczędności prywatnych ● wspieranie oszczędności publicznych (rola budże- tu państwa) ● INWESTYCJE ZAGRANICZNE

87 DYGRESJA INWESTYCJE A OSZCZĘDNOSCI NARODOWE Przypływy są równe odpływom: I + G + X = S + NT + Z → S + (NT – G) = (X – Z) + I (1)

88 DYGRESJA CD. Zatem wielkość inwestycji w kraju, I, zależy od wielkości tzw. OSZCZĘDNOŚCI NARODOWYCH [S+(NT–G)] i sal- da bilansu handlowego (X–Z). S + (NT – G) = (X – Z) + I

89 DYGRESJA CD. To zaskakujące: Poprawie bilansu handlowego (X-Z) – PRZY STAŁYCH OSZCZĘDNOŚCIACH NARODOWYCH, [S+(NT–G)] – towarzyszy zmniejszenie się inwestycji prywatnych, I. Zaś pogorszeniu się bilansu handlowego – PRZY STAŁYCH OSZCZĘDNOŚCIACH NARODOWYCH – to- warzyszy zwiększenie się prywatnych inwestycji. Jak to możliwe? S + (NT – G) = (X – Z) + I

90 DYGRESJA CD. Otóż np. POGORSZENIE SIĘ BILANSU HANDLOWEGO oznacza: 1. spadek eksportu, X, i (lub) 2. wzrost importu, Z. S + (NT – G) = (X – Z) + I

91 DYGRESJA CD. SPADEK EKSPORTU, X Mniej naszych oszczędności narodowych ucieka za granicę, finansując naszą nadwyżkę bilansu handlowego. Pozostając w kraju, te oszczędności powodują wzrost zapasów i (lub) wzrost innych prywatnych inwestycji (wzrost I ). S + (NT – G) = (X – Z) + I

92 DYGRESJA CD. WZROST IMPORTU, Z. Większa niż do tej pory część oszczędności narodowych za- granicy przybywa do kraju, finansując nasz rosnący deficyt bilansu handlowego, a „przy okazji” także rosnące inwestycje sektora prywatnego. KONIEC DYGRESJI S + (NT – G) = (X – Z) + I

93 C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE CD. ang. supply side policies)

94 C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE CD. ang. supply side policies) ● TWORZENIE KAPITAŁU LUDZKIEGO (np. wspieranie szkolnictwa).

95 C. PAŃSTWO WPŁYWA NA PODAŻ W GOSPODARCE CD. ang. supply side policies) ● Tworzenie kapitału ludzkiego (np. wspieranie szkolnict- wa). ● BADANIA I PRACE ROZWOJOWE (ang. R&D, pol. B&R) (POLITYKA PRZEMYSŁOWA) (m.in. wspieranie odnoszących sukcesy ośrodków badawczych (np. uniwersy- sytety, innowacyjne projekty inwestycyjne).

96 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpły- wów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdysponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce.

97 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpły- wów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdysponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. I + G + X = S + NT + Z, więc: I + X – Z = [S + NT – G].

98 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wiel- kość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zda- rzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=[S+NT-G].

99 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wiel- kość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zda- rzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji ↓ I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G.

100 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wiel- kość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zda- rzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G.

101 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wiel- kość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zda- rzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G.

102 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G.

103 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G.

104 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

105 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

106 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, by opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zdarzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓(spadek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? c) Jednym zdaniem opisz mechanizm przyczynowy, który w przypadku zdarzenia (iii) doprowadził do zmiany inwestycji krajowych. I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji

107 ZADANIE a) Podaj równanie, opisujące równość przypływów i odpływów w gospodarce otwartej. Przekształć je tak, aby opisane zostało rozdys- ponowanie narodowych oszczędności, S N, w tej gospodarce. b) Przyjmij, że S N i NX nie zmieniają się. Jak zmieni się wielkość inwestycji w kraju, I, pod wpływem następujących zda-rzeń [wykorzystaj drugi wiersz tabeli, posłuż się symbolami: ↓ (spa-dek); ↑ (wzrost); ─ (brak zmiany)]): (i) Zwiększenie się eksportu? (ii) Zwiększenie się importu? (iii) Zmniejszenie się eksportu? (iv) Zmniejszenie się importu? c) Jednym zdaniem opisz mechanizm przyczynowy, który w przypadku zdarzenia (iii) doprowadził do zmiany inwestycji krajowych. I+G+X=S+NT+Z, więc: I+X-Z=S+NT-G. Więcej oszczędności narodowych zostało w kraju, finansując krajowe inwestycje, a nie przepłynęło za granicę. Zdarzenie (i) (ii) (iii) (iv) Zmiana inwestycji